Jan-Pyer Savaj

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Jan-Pyer Savaj
fr. Jean-Pierre Sauvage
Doğum tarixi 21 oktyabr 1944(1944-10-21)[1][2][…] (80 yaş)
Doğum yeri
Elm sahəsi Supramolekulyar kataliz
İş yerləri
Təhsili
Elmi rəhbəri Jan-Mari Len[4]
Üzvlüyü
Mükafatları Grand Officer of the National Order of Merit "Fəxri legion" ordeni kavaleri Order of the Rising Sun, Gold and Silver Star
Kimya üzrə "Nobel" mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Jan-Pyer Savaj (frans. Jean-Pierre Sauvage ; 21 oktyabr 1944[1][2][…], Paris) — koordinasiya kimyası sahəsində fransız tədqiqatçısı. O, supramolekulyar kimya sahəsində ixtisaslaşmışdır və bunun üçün Frezer Stoddart və Bernard Feringa[5] ilə birlikdə 2016-cı ildə Kimya üzrə Nobel Mükafatına layiq görülüb.

Karyerası

[redaktə | vikimətni redaktə et]

J. P. Savaj 21 oktyabrda 1944-cü ildə Parisdə anadan olub və doktorluq dissertasiyasını Lui Paster Universitetində Jan Mari Lenanın rəhbərliyi altında işləyib. O, namizədlik dissertasiyasını yazarkən kriptondların ilk sintezində iştirak etmişdir.[6] Doktoranturadakı tədqiqatlardan sonra o, Strasburqa qayıdıb və hazırda burada fəxri professordur.

Məhsuldar bir alim,  fotosintez üçün elektrokimyəvi CO2 azaldılması və reaksiya mərkəzi modelləri daxil olmaqla bir neçə sahədə çalışmışdır.[7] Onun işində molekulyar topologiyaya, xüsusən də mexaniki olaraq əlaqəli molekulyar fraqmentlərə çox diqqət yetirilir. O, koordinasiya kompleksləri əsasında katenlərin və molekulyar vahidlərin sintezini təsvir etmişdir.[8]

Digər tədqiqatlarına CO2 elektrokimyəvi azaldılması və fotosintetik reaksiya mərkəzi modelləri daxildir.[9]

Onun işinin böyük mövzusu molekulyar topologiya, xüsusən də mexaniki birləşdirilmiş molekulyar arxitekturadır. O, koordinasiya kompleksləri əsasında katenlərin və molekulyar vahidlərin sintezini təsvir etmişdir.[10]

1990-cı il martın 26-da Fransa Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmiş, 1997-ci il noyabrın 24-də isə onun üzvü olmuşdur. Hazırda Strasburq Universitetinin  fəxri professorudur.[11]

O, 2016-cı il "Molekulyar maşınların dizaynı və sintezinə görə" aldığı  Kimya üzrə Nobel Mükafatını Frezer Stoddart və Bernard Feringa ilə bölüşdü.[12][13][14][15] 2019-cu ilin aprel ayında ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının xarici üzvü seçilmişdir.[16]

2021-ci ilə kimi J. P. Savajın h-indeksi Google Scholar-a görə 109[17] və Scopusa görə 100-dür.[18]

Mükafatları

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • 1978-ci il -Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin bürünc medalı
  • 1988-ci il -Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin gümüş medalı
  • 1999-cu il -Yüzillik Mükafat
  • 2004-cü il -Pierre Süe Qran Prisi [Fransız]
  • 2016-cı il -Kimya üzrə Nobel Mükafatı (Frezer Stoddart və Bernard Feringa ilə paylaşılır)
  • 2018-ci il -İsveç Uppsala Universitetinin fəxri doktoru[19]

Sosial fəaliyyəti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

2016-cı ildə o, Nobel mükafatçıları adından Greenpeace, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və bütün dünya hökumətlərini geni dəyişdirilmiş orqanizmlərlə (GMO) mübarizəni dayandırmağa çağıran açıq məktubu imzaladı.[20][21][22][23]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Gregersen E. Jean Pierre Sauvage // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 Jean-Pierre Sauvage // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ 1 2 https://www.radiofrance.fr/personnes/jean-pierre-sauvage.
  4. ↑ https://www.lemonde.fr/prix-nobel/article/2016/10/05/le-prix-nobel-de-chimie-attribue-a-jean-pierre-sauvage-j-fraser-stoddart-et-bernard-l-feringa_5008540_1772031.html.
  5. ↑ Федорова О. Невидимые машины завоёвывают мир // Наука и жизнь. — 2016. — № 12. — С. 2–7. — ISSN 0028–1263. — URL: http://www.nkj.ru/archive/articles/30093/ Архивная копия от 8 января 2017 на Wayback Machine
  6. ↑ Dietrich, J. M. Lehn, J. P. Sauvage, "Les Cryptates" Tetrahedron Letters, 1969, Volume 10, Issue 34, Pages 2889–2892.doi:10.1016/S0040–4039(01)88300–3
  7. ↑ J. P. Collin, J.-P. Sauvage. Electrochemical reduction of carbon dioxide mediated by molecular catalysts : [англ.] // Coord. Chem. Rev.. — 1989. — № 93. — P. 245–268. — doi:10.1016/0010–8545(89)80018–9.
  8. ↑ Дитрих-Buchecker, С.; Хименес-Молеро, М. С.; Сартор, В. и Соваж, Ж.-П., "Ротаксаны и катенаны как прототипы молекулярных машин и двигателей", теоретической и прикладной химии, 2003, том 75, стр. 1383–1393.
  9. ↑ Коллин, Дж. П.; Соваж, Ж.-П. (1989). "Электрохимическое восстановление диоксида углерода, опосредованное молекулярными катализаторами". Coord. Chem. Rev. 93 (2): 245–68. doi : 10.1016/0010–8545(89)80018–9 .
  10. ↑ Дитрих-Бухекер, К.; Хименес-Молеро, М. К.; Сартор, В.; Соваж, Ж.-П. (2003). "Ротаксаны и катенаны как прототипы молекулярных машин и двигателей" . Чистая и прикладная химия . 75 (10): 1383–93. doi : 10.1351/pac200375101383 .
  11. ↑ Laboratoire de Chimie Organo-Minérale (Жан-Пьер СОВАЖ), isis.unistra.fr. Проверено 24 декабря 2016 г.
  12. ↑ Сотрудники (5 октября 2016 г.). "Нобелевская премия по химии 2016 г." . Нобелевский фонд . Получено 5 октября 2016 г.
  13. ↑ Чанг, Кеннет; Чан, Сьюэлл (5 октября 2016 г.). "3 создателя "самых маленьких машин в мире" удостоены Нобелевской премии по химии" . The New York Times . Получено 5 октября 2016 г.
  14. ↑ "Нобелевская премия по химии 2016 года – Пресс-релиз". Королевская шведская академия наук. 5 октября 2016 г.. Получено 9 октября 2016 г
  15. ↑ Дэвис, Никола; Сэмпл, Ян (5 октября 2016 г.). "live" . The Guardian . Получено 5 октября 2016 г.
  16. ↑ "Выборы в NAS 2019" . Национальная академия наук. 30 апреля 2019 г.
  17. ↑ Публикации Жан-Пьера Соважа, проиндексированные Google Scholar Редактировать это в Wikidata
  18. ↑ Публикации Жана-Пьера Соважа, проиндексированные в библиографической базе данных Scopus .
  19. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-11.
  20. ↑ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs. Дата обращения: 6 ноября 2016. Архивировано 29 июня 2016 года.
  21. ↑ Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs). Дата обращения: 6 ноября 2016. Архивировано 7 июля 2016 года.
  22. ↑ ↑ Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Дата обращения: 6 ноября 2016. Архивировано 2 сентября 2017 года.
  23. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-11.

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan-Pyer_Savaj&oldid=7852962"