Edukira joan

Arantxa Urretabizkaia

Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea

Arantxa Urretabizkaia
Bizitza
JaiotzaDonostia1947ko uztailaren 1a (77 urte)
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
Familia
Bikotekidea(k)
Hezkuntza
HeziketaBartzelonako Unibertsitatea
Hizkuntzakeuskara
gaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea, itzultzailea, poeta, zinema aktorea eta gidoilaria
Jasotako sariak

IMDB: nm0882088 Inguma: arantza-urretabizkaia-bejarano Literaturaren Zubitegia: 139 Edit the value on Wikidata

Arantxa Urretabizkaia Bejarano (Donostia, Gipuzkoa, 1947ko uztailaren 1a) euskal idazle eta kazetaria da. Eleberrigintzan jardun izan du batik bat, baina olerkigintzan eta gidoigintzan ere egin ditu lanak. Aktore ere aritua da, Segoviako ihesa filmean. Feminista da, eta Hondarribiko alardean emakumeek gizonen pare desfilatzeko eskubidearen aldeko borrokan nabarmendu da. Izan ere, Hondarribian bizi da azken hamarkada hauetan.

Euskaltzain urgazle izendatu zuten 1983an.

Donostiako Loiola auzoko Txominenean jaio zen. Hiru urteko zelarik, Donostiako Egia auzora aldatu zen familiarekin. Hamahiru urterekin idazkaritza ikasten hasi eta hamaseirekin, berriz, erizaintzaren ikasketari ekin zion. Historiako lizentzia eskuratu zuen Bartzelonan 1975 urtean.[1]

Familia abertzale batean sortua, hiru neba-arreba ziren eta aita zortzi urtez egon zen kartzelan heriotza-zigorra jasota. Aita hil zenean hasi zitzaion euskararen aldeko jarrera sendotzen. Ramon Saizarbitoriak eta Ibon Sarasolak gurasoek markatutako bidetik aldentzeko indarra eman ziotela adierazi du.[2]

Lur argitaletxearen inguruko taldean hasi zen idazten, Ramon Saizarbitoria, Ibon Sarasola eta Rikardo Arregirekin batera. Hain zuzen, Ibon Sarasola bere "irakurle handia" dela adierazi du. Xabier Elorriaga aktorearekin dago ezkonduta, eta harekin batera Urretabizkaia ere aktore izan zen Segoviako ihesa filmean. Seme baten ama da.[3][4]

Hedabideetan ere lan egin du, artikuluak idazten eta solaskide moduan. 1977an Egin egunkarian hasi zen kazetari lanetan, eta geroztik EITB, El Diario Vasco (Zabalik gehigarrian, bereziki eta ostean zutabegile bezala astero), Deia eta El Mundon ere jardun du.

Arantxa Urretabizkaiari buruz Ahotsak proiekturako egindako bideoa
Arantxa Urretabizkaia 2017ko Euskadi Literatura Sarien ekitaldian.

Haur eta Gazte

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zinema gidoiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Itzulpenak: euskarara ekarriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Afrika iraultzaren alde (Frantz Fanon), 1970, Ibon Sarasolarekin batera.
  • Sozialismoaren frogantzak (Maurice Dobb), Lur, 1971.
  • Euskal Berdintasuna (A. Otazu), 1973.

Beste hizkuntzetara itzuliak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zergatik panpox

  • (Katalanez) Per què, menut? (Sant Boi de Llobregat: Ediciones del Mall, 1982). Itz. Josep Daurella
  • (Gaztelaniaz) ¿Por qué, Panpox? (Sant Boi de Llobregat: Ediciones del Mall, 1986). Itz. egilea bera: Arantxa Urretabizkaia
  • (Bulgarieraz) Червената тетрадка ; Защо пампушко? (Sofia: Panorama, 2018). Itz. María Pachkova. Liburuak Koaderno gorriaren itzulpena eta beste lan batzuk ere jasotzen ditu.

Saturno

Koaderno gorria

  • (Gaztelaniaz) El cuaderno rojo (Donostia: Ttarttalo, 2002). Itz. Iñaki Iñurrieta. 2013an berrargitaratua (Arre: Pamiela)
  • (Errusieraz) Krasnaya tetrad (San Petersburgo: St. Petersburg University Press, 2007). Itz. Elena Zernova
  • (Alemanez) Das rote Heft (Bohn: Pahl-Rugenstein, 2007). Itz. Jürgen Wolf
  • (Italieraz) Quaderno rosso (Milan: Gran Vía, 2008). Itz. Roberta Gozzi
  • (Ingelesez) The Red Notebook (Nevada: University of Nevada, 2009). Itz. Kristin Addis (itz.). Center for Basque Studies, University of Nevada, Reno.
  • (Eslovenieraz) Rdeči zvezek (Eslovenia: Malinc, Medvode, 2018). Itz. Bárbara Pregelj
  • (Bulgarieraz) Червената тетрадка ; Защо пампушко? (Sofia: Panorama, 2018). Itz. María Pachkova. Liburuak Zergatik panpoxen itzulpena eta beste lan batzuk ere jasotzen ditu. Bulgarierarako itzulpena aurkeztu da Bulgariako Sofia eta Plovdiv hirietan, Etxepare Euskal Institutuak eta Donostia 2016 kultur hiriburutzak bultzatutako programari esker sortutako liburua.[14]

Hiru mariak

Zuri-beltzeko argazkiak

Bidean ikasia

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. «Urretabizkaia Bejarano, Arantxa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-29).
  2. Arregi, Miren. (2018-06-01). «"Liburu berriena saltzen dudan aldiko ez dut euroa lortzen"» (PDF) Puntua (Goiena astekaria) (Noiz kontsultatua: 2019-03-19).
  3. Urkiza, Ana. (2006). Zortzi unibertso zortzi idazle: elkarrizketak. Alberdania ISBN 84-96643-37-9..
  4. «Urretabizkaia, Arantxa - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-25).
  5. Sarasola, Ainhoa. «Arantxa Urretabizkaiak ‘Azken etxea’ nobela plazaratu du» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-01-08).
  6. a b Rey Gorraiz, Uxue. (2023-10-11). «Arantxa Urretabizkaiak, Patxi Zubizarretak eta Joseba Larratxek irabazi dituzte Euskadi sariak» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-10-11).
  7. Olaziregi, Mari Jose. (). «Arantxa Urretabizkaia: Bidean ikasia, Pamiela, 2016 (Euskadi Saria, 2017).» Erlea, 11. zenbakia ISSN 1889-7576..
  8. (Gaztelaniaz) «O PEN Clube de Galicia entrega mañá en Santiago os premios Rosalía de Castro» La Voz de Galicia 2006-05-23 (Noiz kontsultatua: 2020-12-20).
  9. Kulturklik Leire Bilbao, Ander Izagirre, Mikel Valverde eta Matías Múgica dira aurtengo Euskadi Literatura Sarietako gainerako irabazleak. .
  10. «Arantxa Urretabizkaiak jasoko du 2019ko Anton Abbadia saria» ORAIN Gipuzkoa (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).
  11. «Giza kate batek Errenteria eta Donostia lotuko ditu martxoaren 24an euskara batuari gorazarre egiteko» EITB 2023-03-17 (Noiz kontsultatua: 2023-03-18).
  12. Iraola, Arantxa. (2023-03-18). «Giza kate batek lotuko ditu Donostia eta Errenteria, euskara batua goratzeko» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-03-18).
  13. Akademia, 111. (2023-04-25). «Arantxa Urretabizkaiak irabazi du 2022ko 111 Akademiaren Saria» 111 Akademia (Noiz kontsultatua: 2023-06-09).
  14. «´Koaderno gorria´ nobelaren itzulpena Bulgarian aurkeztuko du Arantxa Urretabizkaiak» Etxepare institutuaSustatu 2018-03-26.
  • Kortazar, Jon: Arantxa Urretabizkaiaren poesiaren irakurketa. - Egan, 2000-1/2, 93-105

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]