1886

1886. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa
Urteak	1883 • 1884 • 1885 • 1886 • 1887 • 1888 • 1889
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1886 ; MDCCCLXXXVI
Ab urbe condita	2639
Armeniar egutegia	1335 ; ԹՎ ՌՅԼԵ
Bahá'í egutegia	42 – 43
Bengaliar egutegia	1293
Berber egutegia	2836
Egutegi budista	2430
Myanmarko egutegia	1248
Bizantziar egutegia	7394 – 7395
Koptoen egutegia	1602 – 1603
Etiopiar egutegia	1878 – 1879
Hebrear egutegia	5646 – 5647
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1942 – 1943
Shaka Samvat	1808 – 1809
Kali Yuga	4987 – 4988
Iraniar egutegia	1264 – 1265
Islamiar egutegia	1303 – 1304
Japoniar egutegia	Meiji 19; (明治19年)
Korear egutegia	4219
Thailandiar eguzki egutegia	2429
Holozeniar egutegia	11886

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Euskal Herria

Uztailaren 11a – Euskal Herriko lehen elkarte sozialista sortu zuten Bilbon. Facundo Perezagua izan zen bultzatzailea.

Mundua

Urtarrilaren 2a – Frantziak Madagaskarren kontrola hartu zuen, 1960 arte luzatuko zuena.
Martxoaren 17a – Carrolltongo sarraskia: Arraza beltzeko 20 pertsona erail zituzten Mississippin.
Maiatzaren 8a – John Styth Pemberton farmazialari estatubatuarrak Coca-Cola edari karbonoduna asmatu zuen.
Maiatzaren 12a – Tornado batek 47 lagun hil zituen Carabanchel inguruan.
Irailaren 4a – Geronimo, apatxe buruzagia, errenditu egin zen. AEBko armadak guda-preso izendatu eta Floridara eraman zuten.
Azaroaren 7a – Kuban esklabotzari amaiera jarri zioten.

Arte eta kultura

Urtarrilaren 16a – Los Angelesen Escualdun gazeta aldizkariaren azkena izango zen hirugarren zenbakia atera zen.
Urriaren 28a – New Yorken Askatasunaren Estatua inauguratu zuten.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Martxoaren 13a – 1886ko Home Nations Txapelketa: Aurreko edizioko istiluak alde batera utzita txapelketa berrekin ondoren, Eskoziak eta Ingalaterrak lehen postuan berdindu egin zuten eta biei eman zitzaien garaipena.

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 2a – Apsley Cherry-Garrard, Antartikako esploratzaile ingelesa, Terra Nova espedizioan bizirik atera zena (h. 1959).
Urtarrilaren 9a – Txomin San Sebastian, gipuzkoar idazlea eta pentsalari herrikoia, Astigarragako "seme kuttuna" (h. 1964).
Urtarrilaren 10a – Nadezhda Udaltsova, errusiar abangoardiako artista, margolari eta irakaslea (h. 1961).
Urtarrilaren 10a – Roman von Ungern-Sternberg, errusiar jeneral antikomunista (h. 1921).
Urtarrilaren 10a – Jose Gonzalo Zulaika, Aita Donostia, gipuzkoar apaiz, idazle eta musikari ospetsua (h. 1956).
Urtarrilaren 14a – Hugh Lofting, ingeles idazlea (h. 1947).
Urtarrilaren 17a – Luis Antón del Olmet, Bilbon jaiotako galiziar kazetari eta politikaria (h. 1923).
Urtarrilaren 21a – Pablo Yanguas, nafar politikaria (h. 1936).
Urtarrilaren 24a – Henry King, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1982).
Urtarrilaren 25a – Wilhelm Furtwängler, alemaniar orkestra-zuzendari eta musikagilea (h. 1954).
Urtarrilaren 26a – Fidel Pagés, espainiar mediku militarra, anestesia epiduralaren asmatzailea (h. 1923).
Urtarrilaren 25a – Morgan Russell, estatubatuar margolaria (h. 1953).
Urtarrilaren 30a – Antoine Pevsner, errusiar eskultorea eta margolaria (h. 1962).
Urtarrilaren 30a – Alfonso Rodríguez Castelao, galizierazko idazle handia, politikaria eta marrazkigilea (h. 1950).

Otsaila

Otsailaren 2a – Frank Lloyd, eskoziar zinema zuzendaria (h.1960).
Otsailaren 10a – Raichō Hiratsuka, idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa, anarkista eta feminismoaren aitzindaria Japonian (h. 1971).
Otsailaren 12a – Eva Mameli Calvino, italiar botanikari, naturalista, eta irakaslea (h. 1978).
Otsailaren 13a – Léon Dongaitz, lapurtar pilotaria (h. 1979).
Otsailaren 13a – Ricardo Güiraldes, argentinar idazlea (h. 1927).
Otsailaren 20a – Bela Kun, hungariar politikaria (h. c. 1939).
Otsailaren 22a – Hugo Ball, alemaniar egile eta olerkaria, Dada mugimendu artistikoaren sortzailea (h. 1927).
Otsailaren 28a – José Gutiérrez Solana, espainiar margolaria eta idazlea (h. 1945).

Martxoa

Martxoaren 1a – Oskar Kokoschka, austriar margolaria, marrazkilaria, grabatzailea, poeta eta antzerkigilea (h. 1980).
Martxoaren 3a – José Isbert, espainiar aktorea (h. 1966).
Martxoaren 8a – Edward Calvin Kendall, estatubatuar kimikaria, 1950eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1972).
Martxoaren 11 – Edward Rydz-Śmigły, poloniar mariskala (h. 1941).
Martxoaren 14a – Firmin Lambot, belgikar txirrindularia (h. 1964).
Martxoaren 18a – Kurt Koffka, alemaniar psikologoa, Gestalt psikologiaren sortzaileetako bat (h. 1941).
Martxoaren 23a – José Martínez Berasain, nafar politikari karlista eta bankaria (h. 1960).
Martxoaren 24a – Gabriel Castagnet, lapurtar politikaria, Baionako alkatea (h. 1960).
Martxoaren 24a – Pieter Johannes van Rhijn, holandar astronomoa, 26 urtez IAUko burua (h. 1960).
Martxoaren 24a – Edward Weston, estatubatuar argazkilaria (h. 1958).
Martxoaren 27a – Ludwig Mies van der Rohe, alemaniar arkitektoa (h. 1969).
Martxoaren 27a – Sergei Kirov, sobietar poltikaria (h. 1934).
Martxoaren 28a – Gloria Giner de los Ríos García, Maistren Eskola Normal Nagusiko eta Irakaskuntza Erakunde Libreko irakaslea (h. 1970).
Martxoaren 28a - Clara Lemlich, New Yorkeko ehungintzako langileen grebaren buruzagietako bat (h. 1982).
Martxoaren 29a – Bertha Krupp, alemaniar industria-emakumea (h. 1957).
Martxoaren 30a – Stanisław Leśniewski, poloniar logikari eta matematikaria (h. 1939).
Martxoaren 30a – Mikhail Terestxenko, ukrainar enpresari, bankari, lurjabe eta politikari liberala (h. 1956).
Martxoaren 31 – Amadeo Gartzia de Salazar, arabar mediku eta futbol entrenatzailea, Deportivo Alavéseko entrenatzailea (h. 1947).

Apirila

Apirilaren 8a – Alberto Alcocer Ribacoba, bizkaitar abokatu eta politikaria (h. 1957).
Apirilaren 8a – Margaret Ayer Barnes, estatubatuar eleberrigile eta antzerkigilea (h. 1967).
Apirilaren 8a – Dolores García-Negrete Ruiz Zarco, espainiar politikaria (h. 1940).
Apirilaren 14a – Leah Manning, Espainiako Gerra zibilean ia 4.000 haur Santurtzitik Ingalaterrara eraman zituen britainiar politikaria (h. 1977).
Apirilaren 15a – Nikolai Gumilev, errusiar idazlea (h. 1921).
Apirilaren 15a – Amédée Ozenfant, frantziar margolaria (h. 1966).
Apirilaren 16a – Ernst Thälmann, alemaniar politikaria (h. 1944).
Apirilaren 16a – Margaret Woodrow Wilson, AEBetako lehen dama (h. 1944).
Apirilaren 24a - Kathleen Cruise O'Brien, sufragista, Irlandako hizkuntzaren defendatzailea eta maistra irlandarra (h. 1938).
Apirilaren 29a – Jose Zinkunegi, euskal sendagile, idazle eta itzultzailea (h. 1964).

Maiatza

Maiatzaren 2a – Gottfried Benn, alemaniar idazlea (h. 1956).
Maiatzaren 3a – Marcel Dupré, frantziar organo-jotzaile eta musikagilea (h. 1971).
Maiatzaren 10a – Karl Barth, suitzar teologo protestantea (h. 1968).
Maiatzaren 10a – Richard Mulcahy, irlandar errepublikarra (h. 1971).
Maiatzaren 10a – Olaf Stapledon, ingeles eleberrigilea (h. 1950).
Maiatzaren 16a – Ernest Burgess, kanadar jatorriko estatubatuar hiri soziologoa (h. 1966).
Maiatzaren 17a – Alfontso XIII.a Espainiakoa, Espainiako erregea (h. 1941).
Maiatzaren 17a – Teodora Zuloaga, espainiar zeramikaria (h. 1976).
Maiatzaren 26a – Al Jolson, lituaniar-estatubatuar abeslari, aktore eta umorista (h. 1950).

Ekaina

Ekainaren 2a – Louis Lafitte, euskal arraunlaria.
Ekainaren 13a - Antonio Egiluz, Begoñako Errepublikako etxeko mediku titularra (h. 1955).
Ekainaren 18a – Luis Araquistáin, espainiar politikari sozialista (h. 1959).
Ekainaren 18a – George Leigh Mallory, ingeles mendizalea, agian Everest mendia eskalatzen lehena (h. 1924).
Ekainaren 28a – Hitoshi Imamura, japoniar jenerala (h. 1968).
Ekainaren 29a – Robert Schuman, Europako Legebiltzarreko presidentea eta Frantziako lehen ministroa (h. 1963).

Uztaila

Uztailaren 3a – Francis Carco, frantziar idazlea (h. 1958).
Uztailaren 3a – Olga Rozanova, errusiar abangoardiako artista (h. 1918).
Uztailaren 3a – Elsie Maud Wakefield, ingeles naturalista, irakasle, mikologo eta fitopatologoa (h. 1972).
Uztailaren 5a – Evaristo Bozas, gipuzkoar kazetari eta gaztelerazko idazlea (h. 1929).
Uztailaren 5a – Willem Drees, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1988).
Uztailaren 5a – Felix Timmermans, flandriar eleberrigilea (h. 1947).
Uztailaren 9a – Pierre Prüm, Luxenburgoko lehen ministroa (h. 1950).
Uztailaren 12a – Raoul Hausmann, austriar artista eta idazlea (h. 1971).
Uztailaren 15a – Jacques Rivière, frantziar idazle, kritikari eta argitaratzailea (h. 1925).
Uztailaren 16a – Pierre Benoit, frantses idazlea eta Frantziako Akademiako kidea (h. 1962).
Uztailaren 18a – Francisco Basterretxea, euskal herritar politikari eta abokatua (h. 1975).
Uztailaren 19a – Ana Carrique, argentinar musikagilea eta irakaslea (h. 1978).
Uztailaren 23a – Salvador de Madariaga, euskal jatorriko espainiar idazle eta diplomatikoa (h. 1978).
Uztailaren 23a – Walter Schottky, alemaniar fisikaria (h. 1976).
Uztailaren 24a – Jun'ichirō Tanizaki, japoniar eleberrigilea (h. 1965).
Uztailaren 25a – Bror von Blixen-Finecke, suediar baroia, idazlea eta afrikar ehiza larriko kirol-ehiztaria (h. 1946).
Uztailaren 31 – Constant Permeke, belgikar margolari eta eskultorea (h. 1952).

Abuztua

Abuztuaren 2a – Ignacio Errandonea, nafar elizgizona eta idazlea (h. 1970).
Abuztuaren 3a – Vera Fokina, errusiar dantzaria (h. 1958).
Abuztuaren 5a – Óscar Esplá, espainiar musikagilea (h. 1976).
Abuztuaren 10a – Harry Lowe, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 1967).
Abuztuaren 15a – Karl Korsch, alemaniar politikari eta filosofo marxista (h. 1961).
Abuztuaren 18a – Joséphine Pencalet, bretainiar langilea, Udal kontseilu baterako hautatu zuten lehen emakume bretainiarra (h. 1972).
Abuztuaren 19a – Antonio Juan Onieva Santamaría, nafar legegizona eta idazlea (h. 1977).
Abuztuaren 31 – Ramón Biguri, euskal herritar politikaria.
Abuztuaren 31 – Ramon Bikuña, bizkaitar politikari eta enpresaburua (h. 1935).

Iraila

Irailaren 1a – Tarsila do Amaral, brasildar margolari modernista (h. 1973).
Irailaren 3a – Jean Elitxagarai, euskal arraunlaria (h. 1987).
Irailaren 8a – Siegfried Sassoon, ingeles olerkaria, Lehen Mundu Gerrako garrantzitsuenetakoa (h. 1967).
Irailaren 10a – Giovanni Gronchi, Italiako presidentea (h. 1978).
Irailaren 10a – H.D., estatubatuar olerkari, eleberrigile eta saiakeragilea (h. 1961).
Irailaren 13a – Robert Robinson, ingeles kimikaria, 1947ko Kimikako Nobel Saria (h. 1975).
Irailaren 14a – Jan Masaryk, txekoslovakiar politikari eta diplomazialaria (h. 1948).
Irailaren 16a – Jean Arp, franko-alemaniar eskultore, margolari eta olerkaria (h. 1966).
Irailaren 17a – Frank Griffin, zinema mutuaren garaiko estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta aktorea (h. 1953).
Irailaren 21a – Rakel Alda, Emakume Abertzale Batzaren bizkaitar kidea eta maistra.
Irailaren 25a – Jesus Guridi, arabar musikaria, Euskal Herriak eman duen musikagilerik ospetsuenetakoa (h. 1961).
Irailaren 25a – José Juan Bautista Merino Urrutia, euskal-errioxar historialari eta euskalaria (h. 1982).
Irailaren 26a – Archibald Hill, britainiar fisiologoa, 1922ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1977).
Irailaren 29a - Maria Matos, portugaldar aktore, zuzendari, dramagilea, idazlea, irakaslea eta enpresaria (h. 1952).

Urria

Urriaren 3a – Alain-Fournier, frantziar eleberrigilea (h. 1914).
Urriaren 5a – Alfonso Sena, gipuzkoar futbolaria (h. 1958).
Urriaren 16a – David Ben-Gurion, Israelgo aurreneko lehen ministroa (h. 1973).
Urriaren 16a – Boris Eijenbaum, errusiar literatura kritikaria (h. 1959).
Urriaren 19a – Migel Olasagarre, aita Damaso Intza, euskal idazlea (h. 1986).
Urriaren 22a – Juana Ontañón Valiente, espainiar maistra, Iruñeko Pablo Iglesias Ateneoaren sortzaileetako ba (h. 1972).
Urriaren 24a – Delmira Agustini, uruguaiar poeta (h. 1914).
Urriaren 24a – Emma Chacón i Lausaca, kataluniar-bizkaitar piano-jotzailea eta musikagilea (h. 1972).
Urriaren 24a – Sergo Ordzonikidze, errusiar politikaria, Alderdi boltxebikeko kidea (h. 1937).
Urriaren 25a – Karl Polanyi, ekonomiaren antropologo hungariarra (h. 1964).

Azaroa

Azaroaren 1a – Hermann Broch, austriar idazlea (h. 1951).
Azaroaren 2a – Sylvia Baleztena Azkarate, nafar idazlea eta orientalista (h. 1978).
Azaroaren 2a – Joseph Campot, lapurtar arraunlaria (h. 1970).
Azaroaren 6a – Ida Barney, estatubatuar astronomoa, 150.000 izarren neurketa astrometrikoak egin zituelako ezaguna (h. 1982).
Azaroaren 7a – Chester Barnard, estatubatuar ekonomialaria, kudeaketa eta antolakuntza arloetan berritzailea (h. 1961).
Azaroaren 7a – Aron Nimzowitsch, errusiar-daniar xakelaria, hipermodernismoaren xakelari nabarmenetakoa (h. 1935).
Azaroaren 13a – Mary Wigman, alemaniar dantzaria eta koreografoa (h. 1973).
Azaroaren 15a – Pedro Sanjuan, gipuzkoar musikagile, musika irakasle eta orkestra zuzendaria (h. 1976).
Azaroaren 16a – Leila Ross-Shier, kaimandar liburuzain, irakasle eta musikagilea (h. 1968).
Azaroaren 17a – Elena Fortún, espainiar idazlea, haur eta gazte literaturakoa (h. 1952).
Azaroaren 20a – Karl von Frisch, austriar zoologoa (h. 1982).
Azaroaren 21a – Harold Nicolson, britainiar politikari, diplomazialari, historialari, biografo, eleberrigile eta kazetaria (h. 1968).
Azaroaren 23a – José María Preciado, nafar apaiza (h. 1963).
Azaroaren 27a – Tsuguharu Foujita, japoniar margolaria (h. 1968).

Abendua

Abenduaren 1a – Jan Piarre Larralde, euskal bertsolaria (h. 1945).
Abenduaren 1a – Rex Stout, estatubatuar eleberri beltz egilea (h. 1975).
Abenduaren 1a – Zhu De, txinatar militarra eta politikaria (h. 1976).
Abenduaren 3a – Manne Siegbahn, suediar fisikaria, 1924ko Fisikako Nobel Saria (h. 1978).
Abenduaren 5a - Rose Wilder Lane, estatubatuar kazetaria, eleberrigilea, bidaia-idazlea eta teorialari politikoa (h. 1968).
Abenduaren 4a – Ludwig Bieberbach, alemaniar matematikaria (h. 1982).
Abenduaren 7a – Urbano Mantxobas, bizkaitar arkitekto eta marrazkilaria (h. 1968).
Abenduaren 7a – Joakin Eugenio Perez de Senosiain, Buenabentura Oyeregi, nafar idazlea eta kaputxinoa (h. 1956).
Abenduaren 8a – Diego Rivera, mexikar margolaria (h. 1957).
Abenduaren 10a – Victor McLaglen, ingeles aktorea (h. 1959).
Abenduaren 12a – Constantino Salinas, nafar sendagile eta politikari sozialista (h. 1966).
Abenduaren 18a – Ty Cobb, estatubatuar beisbol jokalaria, bere garaiko beisboleko izarrik handientzat hartua (h. 1961).
Abenduaren 24a – Michael Curtiz, hungariar-estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1962).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Isolina Pliego, nafar maistra (h. 1968).
Julia Iruretagoiena, Tomas Meaberen emaztea, ekintzaile soziala (h. 1954).
Martin Minvielle, euskal medikua (h. 1948).
Victor Zabala, Arteondo, gipuzkoar harrijasotzailea.
Concepción Caceres, espainiar emagina, gerra zibilaren hasieran, fusilatua (h. 1936).
Esperanza Abot Barge, espainiar margolaria (h. 1961).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

Urtarrilaren 8a – Juan María Gelbentzu, nafar organo-jotzaile eta pianista (j. 1819).
Urtarrilaren 16a – Amilcare Ponchielli, italiar musikagilea (j. 1834).
Urtarrilaren 17a – Paul Baudry, frantziar margolaria, akademizismoaren ordezkari ospetsuenetako bat (j. 1828).
Martxoaren 8a – Paul Féval, frantziar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1816).
Martxoaren 10a – Samuel Urrabieta, espainiar marrazkilari eta ilustratzailea (j. 1853).
Martxoaren 17a – Pierre-Jules Hetzel, frantziar argitaratzailea (j. 1814).
Apirilaren 25a – Eugène Isabey, frantziar margolaria (j. 1803).
Maiatzaren 15a – Emily Dickinson, estatubatuar idazlea (j. 1830).
Maiatzaren 17a – John Deere, estatubatuar errementari eta asmaitzalea (j. 1804).
Maiatzaren 23a – Adriano Cecioni, italiar eskultore, margolari, karikaturagile eta arte-kritikaria (j. 1836).
Maiatzaren 23a – Leopold von Ranke, alemaniar historialaria (j. 1795).
Maiatzaren 29a – Damaso Etxeberria Iturralde, Bordelen jaiotako idazlea, Nafarroako Batzorde Karlistako kide eta Baztango alkatea (j. 1834).
Maiatzaren 30a – Matias Mulumba, Ugandako martirietako bat (j. 1836).
Maiatzaren 31a – Noe Mawaggali, Ugandako martirietako bat.
Ekainaren 3a – Karlos Lwanga, Ugandako martirietako bat (j. 1860 inguru).
Ekainaren 3a – Kizito, Ugandako martirietako bat (j. 1872).
Ekainaren 13a – Luis II.a Bavariakoa, Bavariako erregea (j. 1845).
Ekainaren 14a – Aleksandr Ostrovski, errusiar antzerkigilea (j. 1823).
Ekainaren 29a – Adolphe Monticelli, frantziar margolaria (j. 1824).

Uztailetik abendura

Uztailaren 11 – Jules Malou, Belgikako lehen ministroa (j. 1810).
Uztailaren 21a – Karl von Piloty, alemaniar margolaria (j. 1826).
Uztailaren 31 – Franz Liszt, hungariar konpositorea (j. 1811).
Abuztuaren 11 – Lydia Koidula, estoniar olerkaria (j. 1843).
Abuztuaren 16a – Ramakrishna, indiar yogia (j. 1836).
Irailaren 15a – Blanche Feillet-Hennebutte, frantziar margolaria, marrazkilaria eta litografoa (j. 1815).
Irailaren 17a – Asher Brown Durand, estatubatuar margolaria, Hudson Ibaiaren Eskolako kidea (j. 1796).
Irailaren 20a – José Francisco Arroyo, gipuzkoar musikagilea (j. 1818).
Urriaren 8a – José Casado del Alisal, espainiar margolaria (j. 1830).
Urriaren 16a – Adolphe Daguenet, euskal politikaria (j. 1801).
Urriaren 21a – Jose Hernandez, argentinar olerkari, politikari eta kazetaria (j. 1834).
Azaroaren 18a – Chester Alan Arthur, Ameriketako Estatu Batuetako 21. Presidentea (j. 1829).
Abenduaren 10a – Marco Minghetti, Italiako lehen ministroa (j. 1818).
Abenduaren 22a – Adèle Esquiros, frantziar idazle eta kazetari feminista (j. 1819).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Agustín Goytisolo, bizkaitar esklabo-trafikatzailea, azukrearen industriaren sustatzailea Kuban (j. 1811).
Simón de la Torre, bizkaitar militarra, mariskal karlista (j. 1804).

Kanpo estekak

Datuak: Q7822
Multimedia: 1886 / Q7822