FNP Foundation for Polish Science

💎Czy brat bliźniak to dobry sparring partner? 💎Czy równanie Schrödingera kłóci się z wyobraźnią? 💎Jak wygląda paradoks kota Schrödingera w wydaniu kwantowym? 💎Czy Nobliści też popełniają błędy? 💎Czym jest lustro atomowe? 💎Czy w mechanice klasycznej informacja rzeczywiście jest tania? 💡Odpowiedzi na te i inne ciekawe pytania zdradza laureat Nagrody FNP w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich, prof. Krzysztof Sacha z Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytet Jagielloński (Jagiellonian University), nagrodzony za sformułowanie teorii kryształów czasowych.💎 🗨️„ Wiele naukowych pytań przed ich postawieniem wydawało się nieprawdopodobnymi, a później stawały się trywialne. Trochę na zasadzie: „Jak to możliwe, żeśmy o tym nie wiedzieli?” (…) 🐈Jeśli odwołać się do kwantowego opisu świata, zamknięty w pojemniku kot może być – jak spekulujemy, biorąc pod uwagę warunki, w których przebywa –jednocześnie żywy i nieżywy. W rzeczywistości nigdy takiego paradoksu nie zaobserwujemy, bo wykonany pomiar „zdecyduje”, jak jest. W mechanice kwantowej sam fakt uzyskania informacji o układzie zmienia go, bo przez to, że coś już wiemy, stan układu jest inny. Zdarza mi się czasami powiedzieć, że w mechanice klasycznej informacja jest tania. Pozyskanie wiedzy o położeniu i pędzie cząstki niczego bowiem w jej stanie nie zmienia. Tymczasem w mechanice kwantowej za informacje o cząstce trzeba zapłacić w tym sensie, że otrzymując je, stan układu ulega zmianie za sprawą samego tego faktu, że wiemy. Zaznaczę, że, dokonując pomiaru, wpływamy na układ, ale, oczywiście, nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jakie informacje uzyskamy. Wynik jest od nas niezależny”. 💎Zachęcamy do lektury arcyciekawej rozmowy, którą z laureatem Nagrody FNP przeprowadziła Anna Mateja. Link do pliku do pobrania znajdziecie w komentarzu. ⤵️

📚#CzytamyMonografieFNP ❓Czy w styczniu może być coś lepszego od gorącej herbaty, kocyka i doskonałej lektury? 🍵 📖 Pytanie retoryczne. Dlatego polecamy Waszej uwadze duet doskonały: monografię Wojciecha Sawali pt. „Ekstaza, horror, solidarność” (Monografie FNP, 2020) o prozie Clarice Lispector i - pierwsze spolszczenie jej „Pasji według G.H.”, które ukazało się w październiku 2024 roku w Wydawnictwie Filtry w przekładzie Gabriela Borowskiego i… Wojciecha Sawali właśnie. 🗨️Autor streszcza fabułę tak: „Narratorka pierwszoosobowa, występująca pod inicjałami G.H., znajduje się sama w swoim mieszkaniu, opuszczonym niedawno przez czarnoskórą Janair, jedyną osobę, z którą w jakimś sensie je dzieliła. Janair pracowała jako empregada, czyli pomoc domowa, a zatem pod jej nieobecność bohaterka oddaje się czynności, która z nieznanych przyczyn zawsze ją pociągała – sprzątaniu. Zaledwie jednak rozpoczyna porządkowanie mieszkania, gdy jej uwagę przykuwa znajdujący się w pokoju Janair karaluch. 🪳Spotkanie z owadem, jego obserwacja i wywołana nią ewolucja stanów świadomości bohaterki stanowią oś konstrukcyjną utworu.” (s. 226) 🪳Nie przekonują Was refleksje natury egzystencjalnej, spowodowane bliskim spotkaniem z karaluchem? Pójdźmy dalej: „Już struktura przestrzeni wykreowanej w Pasji według G.H. wskazuje, że warstwowość jest istotnym elementem wyobrażeniowości charakteryzującej tę nowelę. (…) Podczas sprzątania mieszkania ujawnione zostają, skrywane pod elegancką powierzchnią, niższe kondygnacje budynku, a także jego wewnętrzne warstwy, będące – jak zobaczymy – obrazem głębszych warstw rzeczywistości” (s. 230). 🪳❓ Jak wygląda ta rzeczywistość? Do czego dąży G.H.? Odpowiedzi na te pytania może udzielić Wam dr Wojciech Sawala z Instytut Języków i Literatur Romańskich UAM - w monografii, która znajduje się w wolnym dostępie na naszej stronie MONOGRAFIE FNP, ale też w polskim tłumaczeniu „Pasji według G.H.” Clarice Lispector. Zapraszamy do lektury!

💬„Mówi się, że plany to marzenia z datą realizacji. I tak jest w przypadku Sebastiana. On wszystkie swoje marzenia przekuwa na realne cele, które wspólnie realizujemy” – opowiada o nim jedna ze współpracowniczek. 🔬Swoje życie zawodowe poświęcił badaniu procesów pomagających ludzkim komórkom wytwarzać białka. Komórki wytwarzają białka na podstawie informacji genomicznej, a w prawidłowym jej tłumaczeniu pomaga kompleks Elongator. Za ustalenie jego struktury i funkcji badacz otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2024 w obszarze nauk o życiu i o Ziemi.🏆 💬„Myślę, że nadszedł czas, by przekładać wiedzę, którą zdobyliśmy przez ostatnie 40-50 lat, na użytkowe narzędzia do stosowania nie tylko w diagnozowaniu chorób, ale też ich zwalczaniu. Naprawdę myślę, że w ciągu najbliższych 15 lat będziemy świadkami prawdziwej rewolucji biotechnologicznej a biotechnologia będzie bardzo ważną dziedziną nie tylko dla naukowców, ale dla całych gospodarek krajów rozwiniętych” – zapowiada. 🏆🎞️📽️Oto dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ, jeden z czterech tegorocznych laureatów Nagrody FNP.

💡🔎🔬Bakterie, które dostosowały się do życia na stacji kosmicznej, sztuczne zaćmienie słońca co 20 godzin czy XIX-wieczny wrak wypełniony… butelkami szampana. Serwis PAP Nauka w Polsce opublikował zestawienie najważniejszych i najciekawszych wydarzeń w polskiej nauce w 2024 roku. Nie mogło w nim zabraknąć informacji o grudniowym wręczeniu Nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, które w tym roku otrzymali dr hab. Sebastian Glatt, prof. Janusz Lewiński, prof. Krzysztof Sacha i prof. Marcin Wodziński. Co jeszcze ciekawego działo się w polskiej nauce w minionym roku?📆 🐡Ponad 2-metrowa drapieżna ryba pancerna sprzed 365 mln lat została odnaleziona w Górach Świętokrzyskich przez polskich paleontologów. Drapieżnik Alienacanthusem malkowskii miał ekstremalnie wydłużone szczęki, którymi prawdopodobnie rozpraszał lub ranił ofiary.  🖥️Algorytmy i sztuczna inteligencja nie są obiektywne, lecz odzwierciedlają istniejące w społeczeństwach uprzedzenia i stereotypy – wykazali naukowcy z Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) w Warszawie. 🌁Polski smog "nowym, niechlubnym produktem regionalnym" - ze względu na swój skład fizykochemiczny jest szczególnie niebezpieczny dla układu krążenia i zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Wykazał to zespół kardiologa dra hab. Łukasza Kuźmy z Kliniki Kardiologii Inwazyjnej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. 🚀Wydarzeniem przełomowym w historii polskiej nauki i dokonań polskich inżynierów w zakresie technologii kosmicznych zostało okrzyknięte osiągnięcie przez polską rakietą suborbitalną ILR-33 BURSZTYN 2K pułapu 101 km. ⛵Wrak XIX-wiecznego żaglowca, wypełniony ok. setką butelek szampana i wody mineralnej odkryli polscy nurkowie na dnie Bałtyku. 🦠Bakterie pobrane z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) przystosowały się do życia w przestrzeni kosmicznej – wskazał zespół krakowskich badaczy z Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ oraz Sano – Centrum Medycyny Obliczeniowej. ⚫☀️W kosmos trafił podwójny satelita Proba-3. Formacja przez dwa lata będzie co 20 godzin tworzyć sztuczne zaćmienie Słońca po to, by m.in. umożliwić naukowcom z Centrum Badań Kosmicznych PAN obserwację korony słonecznej. 👩🔬Tylko połowa osób po 10 latach od ukazania się swojej pierwszej publikacji naukowej jest dalej aktywnymi naukowcami. Po 20 latach w nauce zostaje już tylko jedna trzecia a wzorce rezygnacji z nauki są podobne w różnych krajach – wykazali prof. Marek Kwiek i dr Łukasz Szymula z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. 💡Więcej ciekawostek z polskiej nauki oraz obszerniejszy opis wymienionych znajdziecie w podsumowaniu serwisu Nauka w Polsce – link w komentarzu ⤵️.

💡Czy można szukać iskry boskości w czynności cerowania skarpet? 💡Jak badać związek duchowości i kolei żelaznych? 💡Gdzie znajdziemy „najszybciej rosnącą katedrę humanistyczną w kosmosie”? 💡Jakie zagrożenia niesie ze sobą humanistyka cyfrowa? 💡Jaki wpływ może mieć estetyka otoczenia na pracę naukową? 🔍Odpowiedzi na te i inne ciekawe pytania znajdziecie w arcyciekawej rozmowie z tegorocznym laureatem Nagrody FNP w obszarze nauk humanistycznych i społecznych, prof. Marcinem Wodzińskim z Uniwersytet Wrocławski, do której odsyłamy w komentarzu ⤵️ 🏆Prof. Wodziński, nagrodzony za nowatorskie studia nad chasydyzmem wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych, przyczyn popularności chasydyzmu upatruje w unikalnym mariażu masowości i mistycyzmu. 💬„(…) niemal żadnemu innemu ruchowi religijnemu na świecie nie udało się połączyć dwóch tak skrajnie nieprzystających cech, to znaczy masowości i mistycyzmu, który jest elitarny z natury. Doświadczenie mistyczne jest dostępne dla nielicznych osób o szczególnie rozbudowanej i kultywowanej duchowości. Tymczasem chasydyzm stał się ruchem masowym, a na niektórych obszarach dawnej Rzeczypospolitej – wręcz ruchem dominującym. Jednocześnie zachował swój głęboko ekstatyczny, mistyczny charakter. Mamy coś, co się w sobie nie mieści”. Zachęcamy do lektury całej rozmowy Patrycji Dołowy z prof. Wodzińskim – link do pliku do pobrania w komentarzu.    

📚#CzytamyMonografieFNP 🌹 🌹 W ostatnich latach na temat Róży Luksemburg ukazało się kilka ciekawych prac: zarówno tych reporterskich, popularnonaukowych, jak i naukowych. W 2021 roku w serii Monografie FNP wydaliśmy jedną z nich: „Filozofię społeczną Róży Luksemburg” autorstwa dr Damiana Winczewskiego. Przyjrzyjmy się dziś zatem, jak ta wybitna myślicielka, ekonomistka i działaczka podchodziła do tzw. kwestii kobiecej. 👩Chociaż Róża Luksemburg „nawoływała kobiety do aktywności i wypowiadania się we własnym imieniu oraz pragnęła, by stawały się przodowniczkami ruchu robotniczego” (s. 212), kwestią kobiecą zainteresowała się dopiero po przeprowadzce do Niemiec. Dlaczego? Ponieważ dostrzegła „rewizjonistyczne tendencje w tamtejszej socjaldemokracji” i podjęła z nimi walkę (s. 212). Cóż to były za tendencje? 👨 👨💬 „Partia była zdominowana przez mężczyzn, z których wielu mimo poparcia dla socjalizmu miało szowinistyczne poglądy, zaś ich relacje z partnerkami pozostawały daleko od równouprawnienia w socjalistycznym duchu. (…) wielu mężczyzn należących do SPD publicznie propagowało socjalistyczny egalitaryzm, w domu zachowując się jak „mali kajzerzy” (s. 213). Mimo że Róża Luksemburg „nie przejawiała najmniejszej tolerancji dla tego typu postawy” (s. 213), początkowo bardzo sceptycznie pochodziła do ruchu feministycznego: „nie chciała się weń angażować, bo trudnił się z jej punktu widzenia drobną polityką, miast walczyć o wielką sprawę, tj. o wyzwolenie proletariatu” (s. 213). 🔎Jak podkreśla autor, najistotniejsze dla emancypacji kobiet są w myśli Róży Luksemburg jej ustalenia dotyczące nielinearności transformacji społecznych. Innymi słowy, „społeczności znajdujące się na niskim poziomie rozwoju nie muszą pokonywać stopniowo jego kolejnych faz, lecz mogą przeskoczyć do najbardziej wydajnego w określonym przedziale historycznym sposobu produkcji” (Winczewski, Monografie FNP, 2021, s. 211). Tym samym, „ustalenia polskiej marksistki dostarczają argumentu przeciwko polityce stopniowych, „odpowiedzialnych” reform (…)” (s. 212). 📖 🌹Jeśli chcielibyście/chciałybyście uzupełnić swoją wiedzę nt. jednej z najwybitniejszych polskich myślicielek, nie wahajcie się odwiedzić strony internetowej serii MONOGRAFIE FNP, gdzie zupełnie za darmo możecie pobrać książkę Dawida Winczewskiego w formacie .pdf. ⤵️

📣📣📣 Mimo że końcówka roku, my nie zwalniamy tempa i ogłaszamy informację o terminie pierwszego naboru wniosków do projektu #PRIME - wsparcie komercjalizacji nauki. Nabór będzie prowadzony od 𝟭𝟯.𝟬𝟭.𝟮𝟬𝟮𝟱 𝗱𝗼 𝟭𝟯.𝟬𝟮.𝟮𝟬𝟮𝟱. ✅ PRIME to jedyny w Polsce program akceleracyjny transferu wiedzy i technologii „szyty na miarę” dla naukowców, który będzie pomagał im we wprowadzaniu ich osiągnięć naukowych na rynek. ✅ PRIME oferuje wsparcie w tworzeniu zespołów projektowych działających w obszarze komercjalizacji, w których będą pracować liderzy naukowi, liderzy biznesowi oraz opiekunowie transferu technologii. Na każdym etapie towarzyszyć im będą mentorzy biznesowi oraz eksperci branżowi, wspierający weryfikację rynkowego dopasowania produktów, poszukiwanie odbiorców i partnerów strategicznych. Kompetencje uczestników projektu zwiększą dopasowane szkolenia, warsztaty oraz bootcampy i wyjazdy studyjne. ✅ PRIME jest finansowany z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (#FENG). Jego całościowy budżet to 146 mln zł, a budżet pierwszego naboru wyniesie 6,5 mln zł. ✅ Wnioskodawcami do Projektu PRIME mogą być organizacje badawcze. ✅ Partnerem Projektu PRIME jest brytyjska firma doradcza Oxentia, mająca swoje korzenie w oxfordzkim środowisku komercjalizacji nauki i wnosząca bogate, praktyczne doświadczenie międzynarodowe w tym zakresie. Szczegóły i dokumentacja konkursowa znajdują się na naszej stronie: ➡️ https://lnkd.in/d2dgPX8A #FNP, #FunduszeUE, #FE, #komercjalizacja, #innowacje, #badania, #nauka, #naukowcy, #biznes

📢 📰 W dzisiejszym „Dziennik Gazeta Prawna" znajdziecie wywiad z dr💡 Marcelina Firkowska, kierowniczką Projektu PRIME w FNP. 💬„Do niedawna nie było powszechne, by naukowcy patrzyli na siebie jak na wynalazców, którzy mogą mieć wpływ na społeczeństwo i na rozwój gospodarczy Polski. (…) Od początku istnienia Fundacji na rzecz Nauki Polskiej naszą misję – wspieranie polskiej nauki – realizujemy m.in. przez działania mające zatrzymać odpływ kapitału intelektualnego z Polski i przekuć go w rozwój gospodarczy kraju.(…). Jeszcze w latach ’90 zaczęliśmy tworzyć programy wsparcia rozwoju kompetencji biznesowych, innowacyjnych badań czy zakładania firm akademickich, a teraz ruszamy z programem PRIME, który ma zebrać wokół projektu komercjalizacji zespół specjalistów i pomóc im w stworzeniu efektywnej strategii transferu wiedzy i technologii na rynek. Projekt obejmuje zarówno szkolenia, mentoring jak i program grantowy” – powiedziała dr Firkowska w rozmowie z Anna Wittenberg. Projekt PRIME – wsparcie komercjalizacji nauki będzie oferował pomoc: ➡️ w tworzeniu zespołów projektowych działających w obszarze komercjalizacji, ➡️ w rozpoznaniu faktycznych potrzeb rynkowych, a także ➡️ w opracowaniu strategii rozwoju produktów odpowiadających na te potrzeby. Uczestnicy projektu będą się uczyć: ✅ jak opracować ofertę odpowiadającą na rzeczywiste potrzeby odbiorców oraz ✅ jak przygotować najbardziej adekwatną strategię wprowadzenia produktów na rynek, między innymi w formule zakładania i rozwoju spółek spin-off. Cały artykuł przeczytacie w wydaniu papierowym „Dziennika Gazety Prawnej” lub w wydaniu cyfrowym - na stronie GazetaPrawna.pl, a po więcej informacji o projekcie PRIME zapraszamy na naszą stronę www – linki w komentarzach. #FunduszeUE #dotacje #finansowanie #granty #nauka #innowacje #badania #FENG #komercjalizacja #ProjektPRIME #FNP

💡Jeden ze współpracowników wspomina go jako „chemika magika”, dla którego tablica Mendelejewa była jak pudełko klocków (…), do których on sam pisał instrukcję składania”. 🔍 Jego marzeniem jest utworzenie centrum przetwarzania i konwersji energii oraz prowadzenie badań w obszarze odnawialnych źródeł energii z wykorzystaniem mechanoperowskitów. 🏆 Za opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów, poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne otrzymał w tym roku Nagrodę FNP w obszarze nauk chemicznych. 🔋Perowskity to grupa materiałów wykazujących unikalne właściwości fizykochemiczne dzięki charakterystycznej budowie krystalicznej. Boom na perowskity zaczął się wraz z wykorzystaniem jednego z nich w perowskitowych ogniwach fotowoltaicznych. Ogniwa te mogą być wytwarzane z użyciem elastycznych podłoży, takich jak folie PET, co pozwala na pokrywanie nimi bardzo dużych powierzchni, np. budynków i wytwarzanie w efekcie znacznie większej ilości energii. 🔆 🔆 🔆 💬 Sam mówi: „ta nagroda to efekt pracy całej rzeszy utalentowanych studentów, doktorantów, współpracowników z mojego zespołu”. 🎞️ 🏆 Oto tegoroczny laureat Nagrody FNP, prof. Janusz Lewiński z Wydziału Chemicznego Politechnika Warszawska i Instytutu Chemii Fizycznej Polska Akademia Nauk. 👏 Gratulujemy Laureatowi i wszystkim jego współpracownikom! #NagrodaFNP, #FNP, #wspieramynajlepszych