Lode Wils

Lodewijk (Lode) Jan Wils (Antwerpen, 18 maart 1929 – Heverlee, 10 december 2024^[1]^[2]) was een Belgisch historicus en hoogleraar.

Biografie

In 1939 begon Wils zijn humaniora aan het Onze-Lieve-Vrouwcollege in Antwerpen, maar moest in de oorlog overstappen naar het Koninklijk Atheneum Antwerpen. Hij werd lid van de Christelijke Volkspartij en ontplooide activiteiten bij de Antwerpse jongerenafdeling. Van 1945 tot 1951 studeerde hij aan de Katholieke Universiteit Leuven en werd er licentiaat in de geschiedenis en doctor in de rechten. In 1951 werd hij studiemeester in de Koninklijke Athenea van Hasselt en Deurne. In 1954 verdedigde hij een proefschrift over Jan Baptist David en werd zo ook doctor in de geschiedenis. In 1956 richtte hij mee de Vlaamse Volksbeweging op maar bleef er slechts korte tijd actief. Hij woonde ook enkele lezingen bij van de Stichting Lodewijk de Raet.

In 1958 werd hij benoemd tot leraar aan de Koninklijke Athenea van Antwerpen en Hoboken. Van 1959 tot 1965 was hij secretaris van de Antwerpse afdeling van de Katholieke Vlaamse Hogeschooluitbreiding en uitgever van de Verhandelingen van deze vereniging.

Hoogleraar

In 1961 werd hij deeltijds assistent met leeropdracht aan de KU Leuven. In 1965 werd hij voltijds docent aan de pas opgerichte afdeling van de universiteit in Kortrijk en ook de eerste 'rector' aldaar. Na de splitsing van de Leuvense universiteit in 1968 (waar hij een tegenstander van was) kwamen er lesopdrachten vrij in Leuven waardoor hij aldaar gewoon hoogleraar werd. In 1975 verhuisde hij met zijn gezin (waaronder zijn dochter Kaat Wils) definitief naar Heverlee.

Wils was een opvallende hoogleraar die polemiek niet uit de weg ging. Hij had vastomlijnde meningen over wat een van de hoofdonderwerpen van zijn onderzoek en onderwijs was: de Vlaamse Beweging binnen de Belgische staatsstructuur. Hij verwierp het Vlaams-nationalisme omdat zijn rol in de Vlaamse Beweging nefast en schadelijk is voor het doel zelf dat het nastreefde. Hij veroordeelde het separatisme in scherpe bewoordingen en meende dat de in België bereikte federalisering voldoende ver ging. Het doel, zoals hij het formuleerde, was de natuurlijke ontplooiing van de Vlamingen, naar eigen aard en in de eigen taal, binnen het Belgische kader. Hij leidde een groep historici op die binnen en buiten de universiteit zijn ideeën verder uitdiepten. Zelf bleef hij tot lang na zijn emeritaat een invloedrijke stem die geen blad voor de mond nam.^[3]

In 1970 kwam hij op voor de CVP bij de gemeenteraadsverkiezingen in Kortrijk. Dat jaar werd hij door CVP West-Vlaanderen voorgedragen als lid van de raad van beheer van de Belgische radio en televisie wat hij bleef tot hij in 1979 bestuurder werd van de Katholieke Televisie- en Radio-Omroep (KTRO). Wils was ook vele jaren lid van de wetenschappelijke commissie die de historische documentaires van Maurice De Wilde begeleidde. Hij nam publiekelijk afstand van De Wildes late werk over de repressie, dat hij onwetenschappelijk vond. In 1993 nam hij ook ontslag uit KRTO en zegde hij ook publiekelijk zijn lidmaatschap van het Davidsfonds op vanwege de toenemende anti-Belgische koers (maar bleef wel publiceren bij de uitgeverij van dit cultuurfonds).

Auteur

Hij brak door als auteur met een boek over de Flamenpolitik tijdens de Eerste Wereldoorlog. Op vraag van Leo en Mia Van Cauwelaert bestudeerde Wils het leven en werk van hun vader Frans Van Cauwelaert. Hij baseerde zich voornamelijk op het omvangrijke archief in het Letterenhuis in Antwerpen. Het resultaat werd een vijfdelige biografie die tussen 1998 en 2009 werd gepubliceerd bij Houtekiet:

1998: De Messias van Vlaanderen. Frans van Cauwelaert, 1880-1910
2001: Frans van Cauwelaert en de barst in België, 1910-1919
2003: Frans van Cauwelaert afgewezen door koning Albert I. Een tijdbom onder België
2005: Burgemeester van Cauwelaert, schepper van Nederlandstalig Vlaanderen, 1923-1932
2009: Frans van Cauwelaert, triomf, val en wederopstanding, 1932-1961

Deze grondige geschiedenis van de Vlaamse Beweging werd in 2017 in één boek uitgegeven door Uitgeverij Doorbraak: Frans van Cauwelaert. Politieke biografie.

Bibliografie

Wils heeft het grootste deel van zijn gepubliceerde oeuvre gewijd aan de Vlaamse Beweging. Hij bracht daarbij veel nieuwe en soms controversiële inzichten aan. Naast monografieën schreef hij over politiek en maatschappij vanuit historisch perspectief in tijdschriften zoals Kultuurleven, Dietsche Warande en Belfort, Vrijheid en Recht (orgaan van de Christelijke Unie van leraars in het rijksonderwijs), Nova & Vetera (tijdschrift van het katholiek middelbaar onderwijs), de Gids op Maatschappelijk Gebied, Wetenschappelijke Tijdingen, Onze Alma Mater, Ons Erfdeel, De Leiegouw, Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis en Revue du Nord.

Kanunnik Jan David en de Vlaamse Beweging van zijn tijd, 1957
De politieke oriëntering van de Vlaamse Beweging 1840-1857, 1959
De liberale Antwerpse dagbladen, 1857-1864, 1962
Het ontstaan van de Meetingpartij te Antwerpen en haar invloed op de Belgische politiek, 1963
De oorsprong van de christen-democratie, 1963
(red.) De houding van de politieke partijen tegenover de Vlaamse Beweging in de 19de eeuw, 1972
Flamenpolitik en activisme. De Vlaamse Beweging tegenover België tijdens de Eerste wereldoorlog, 1974
De Vlaamse Beweging in het kader van de nationale bewegingen, Leuven, Acco, 1977
(red.) Kopstukken van de Vlaamse Beweging. Jan Van Rijswijck, Adolf Pauwels, Louis Franck, 1978
Honderd jaar Vlaamse Beweging. Geschiedenis van het Davidsfonds, 3 delen, Leuven, 1987-1989
The Flemish Movement. A documentary history 1780-1990, 1992
De koninklijke functie historisch doorgelicht, in: Kultuurleven, 1992
De geschiedschrijving van het activisme, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1992
Van Clovis tot Happart. De lange weg van de naties in de Lage Landen, 1992
(red.) Ethnic groups and language rights, 1993
Vlaanderen, België, Groot-Nederland. Mythe en geschiedenis, 1994
De Daensistische Christene Volkspartij, in: Kultuurleven, 1994
Het koninkrijk België: een vooruitstrevend land : taal speelt relatief laat een rol in de vorming van een nationaal bewustzijn, in: Intermediair, 1994
Flamenpolitik verscheurde de Vlaamse Beweging : Vlaamsgezinden verlangden naar het België van voor de oorlog, in: Intermediair, 1994
Joris van Severen: een aristocraat verdwaald in de politiek, Leuven, Davidsfonds, 1994
Vlaanderen en Wallonië doen aan opbod : Waalse Beweging is reactie op de Vlaamse, die weer op de Waalse reageert, in: Intermediair, het weekblad voor de actieve professional, 1995
Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1995
Koning Albert I en het Vlaams minimumprogramma, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1995
Wil Vlaanderen de weg op van Kroatië ? : Vlaams-nationalisme had ondemocratisch karakter vanaf ontstaan, in: Intermediair, 1995
Histoire des Nations Belges, 1996
Anarchie, que ton règne arrive !, in: Kultuurleven, 1996
Een pleidooi tegen het nationalisme, in: Kultuurleven, 1996
Het Verenigd Koninkrijk van koning Willem I 1815-1830 en de natievorming, in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 1997
Natie en geschiedenis : een gevaarlijke cocktail ?, in: Kultuurleven, 1998
Flor Grammens, de man van de daad, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1999
Beproefde samenwerking : katholieken en vrijzinnigen in de Vlaamse beweging, 1860-1914, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1999
Waarom Vlaanderen Nederlands spreekt, Leuven, Davidsfonds, 2001
De Belgische Revolutie en de natievorming, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2001
Geijl en Pirenne, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2001
Naar de barst in België : over Le grand siècle de la nationalité belge, van Jean Stengers en Eliane Gubin, in: Bijdragen tot de eigentijdse geschiedenis, 2003
Vanwaar komen de moderne naties ?, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2004
Wanneer, en in hoever, is de Waalse beweging Waals geworden ?, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2004
Van Clovis tot Di Rupo. De lange weg van de naties in de Lage Landen, Leuven, uitg. Garant, 2005
De Groot-Nederlandse beweging, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2005
Leo Vindevogel en de intrede van de nationalisten in de Oost-Vlaamse Bestendige Deputatie, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2005
Elias, of Het gevecht met de democratie, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2006
Het officiële taalgebruik in Vlaanderen in de negentiende eeuw, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2008
Van de Belgische naar de Vlaamse natie : een geschiedenis van de Vlaamse beweging, Leuven, Acco, 2009, ISBN 9789033474170
De ideologische barst van België : van Leopold I tot Albert II, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2009
Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, activisme, Frontbeweging, Pelckmans, 2014.
Op zoek naar een natie. Het ontstaan van Vlaanderen binnen België, Polis, 2020.
Vlaamse beweging, sociale beweging?, Ertsberg, 2023.

Erkenning

Antwerpse Provinciale Prijs voor geschiedenis en volkskunde
1998-2000: Driejaarlijkse Pil-van Gastelprijs voor Geschiedenis voor De Messias van Vlaanderen. Frans van Cauwelaert 1880-1910 en Frans van Cauwelaert en de barst in België 1910-1919
2019: Ereteken van de Vlaamse Gemeenschap

Externe link

Wils, Lode in de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging

Bronnen, noten en/of referenties

Louis Vos & Lieve Gevers, Lode Wils, historicus en hoogleraar, in: Vlaanderen, België, Groot-Nederland. Mythe en geschiedenis, 1994.
J. Baerten, Kritische beschouwingen bij recente publicaties over de Vlaamse beweging en het nationalisme, in: Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, LXIX, 2001.
Bruno De Wever, De geschiedschrijving over de Vlaamse beweging, in: Gita Deneckere en Bruno De Wever (red.), Geschiedenis maken. Liber amicorum Herman Balthazar, Gent, 2003.
Bruno De Wever, Hulde aan Lode Wils, in: Bijdragen tot de eigentijdse geschiedenis, 2010.

↑ Lode Wils, de historicus die tal van mythes van het Vlaams-nationalisme ontkrachtte . De Standaard (11 december 2024). Geraadpleegd op 11 december 2024.
↑ Rouwbrief Lode Wils. Pues Begrafenissen. Geraadpleegd op 11 december 2024.
↑ Maarten Goethals & Steven Van Garsse, Lode Wils: 'Vlaamse Brusselaars kunnen alleen maar verliezen bij confederalisme’. BRUZZ (krant) (6 juli 2023). Gearchiveerd op 7 juli 2023. Geraadpleegd op 7 juli 2023.

[1] Lode Wils, de historicus die tal van mythes van het Vlaams-nationalisme ontkrachtte . De Standaard (11 december 2024). Geraadpleegd op 11 december 2024.

[2] Rouwbrief Lode Wils. Pues Begrafenissen. Geraadpleegd op 11 december 2024.

[3] Maarten Goethals & Steven Van Garsse, Lode Wils: 'Vlaamse Brusselaars kunnen alleen maar verliezen bij confederalisme’. BRUZZ (krant) (6 juli 2023). Gearchiveerd op 7 juli 2023. Geraadpleegd op 7 juli 2023.

[1]

[2]

[3]