Unia Zachodnioeuropejska
| |
 członkowie UZE członkowie stowarzyszeni obserwatorzy obserwatorzy stowarzyszeni | |
| Członkowie |
10 (+ 6 członków stowarzyszonych + 5 obserwatorów + 7 partnerów stowarzyszonych) |
|---|---|
| Utworzenie |
17 marca 1948 |
| Rozwiązanie |
31 marca 2010 |
| Strona internetowa | |
Unia Zachodnioeuropejska (UZE, ang. Western European Union, WEU) – istniejąca w latach 1954–2011 międzynarodowa organizacja wojskowa, utworzona na mocy układów paryskich z 23 października 1954, które weszły w życie, po zakończeniu procesu ratyfikacji, 5 maja 1955, przekształcając tym samym powstałą w 1948 Unię Zachodnią (grupującą Francję, Wielką Brytanię i kraje Beneluksu). Rozwiązano ją 31 marca 2010, decyzją państw członkowskich, z uwagi na wejście w życie traktatu lizbońskiego. Działalność organizacji została wygaszona do 30 czerwca 2011[1].
Z założenia miała pełnić wszystkie zasadnicze funkcje Europejskiej Wspólnoty Obronnej, poza integracyjną. Zrezygnowano więc – głównie za sprawą Wielkiej Brytanii – z ponadpaństwowego charakteru nowo utworzonej instytucji. Podobnie jak traktat brukselski, i ta organizacja nie odegrała znaczącej roli, działania gospodarcze były bowiem podejmowane w ramach Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej, natomiast centrum aktywności wojskowej stało się NATO. Jednak klauzula natychmiastowej i bezwarunkowej pomocy militarnej w wypadku agresji na któregoś z członków UZE, a także każdej innej, jaką państwa członkowskie dysponują[2] wykraczała daleko poza zobowiązania podjęte przez sojuszników w ramach NATO, gdzie artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego mówi, że w razie ataku na któregoś z sojuszników państwo członkowskie paktu udzieli pomocy Stronie lub Stronom tak napadniętym (…) podejmując (…) akcję, jaką uzna za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej. Mimo tego UZE stała się organizacją bez żadnych funkcji operacyjnych, która nie odegrała prawie żadnej roli – z jednej strony nie chcąc dublować NATO, z drugiej stając się niezobowiązującym forum wymiany sprawozdań na temat potencjału sił narodowych, często i tak nieaktualnych. W jej skład wchodziło 10 państw: Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, Grecja, Hiszpania i Portugalia; ponadto sześć państw miało status członka stowarzyszonego, siedem stowarzyszonego partnera, a pięć obserwatora.
UZE była organizacją polityczno-obronną. Do momentu powstania Unii Europejskiej nie odgrywała większej roli. Na mocy Traktatu o Unii Europejskiej uznano UZE za zbrojne ramię Wspólnoty, przyjmując jako dalekosiężny cel UE utworzenie wspólnej armii europejskiej. W traktacie nicejskim usunięto jednak przepisy o UZE jako integralnej części unijnych procesów integracyjnych o charakterze polityczno-obronnym.
W latach 90. Unia Zachodnioeuropejska stała się bardziej aktywna, czego przejawami było stworzenie Korpusu Europejskiego, zacieśnianie współpracy z NATO i zaproszenie do współpracy na prawach partnera stowarzyszonego państw stowarzyszonych z Unią Europejską i ubiegających się o członkostwo w tej organizacji.
Na szczycie Rady Europejskiej w Helsinkach w 1999 postanowiono o wygaszeniu UZE i przeniesieniu jej kompetencji do nowo tworzonych struktur wspólnej europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony (WEPBiO) w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Statement of the Presidency of the Permanent Council of the WEU of 31 March 2010. [dostęp 2010-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 października 2017)].
- ↑ Art. 4 traktatu brukselskiego z 1948 i art. 5 po zmianach z 1954: Jeżeli którakolwiek z Wysokich Umawiających się Stron stałaby się celem napadu zbrojnego w Europie, inne Wysokie Umawiające się Strony, zgodnie z postanowieniami artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, zapewnią Stronie napadniętej wszelką wojskową i inną pomoc, jaką rozporządzają.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Betka: Wspólnoty Europejskie na arenie międzynarodowej w okresie zimnej wojny. UniaEuropejska.org, 2011-02-22. [dostęp 2011-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-10)].