Szata liturgiczna
Szata liturgiczna (strój liturgiczny) – rodzaj odzieży stosowanej w czasie liturgii, mającej na celu określenie i zaznaczenie funkcji osoby ją noszącej.
Szaty liturgiczne w Kościele łacińskim
[edytuj | edytuj kod]Stosowanie szat liturgicznych reguluje m.in. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego w rozdziale VI Rzeczy potrzebne do sprawowania mszy świętej (335-347).
Do szat liturgicznych należą:
Jeżeli Eucharystii przewodniczy biskup, stosuje on pontyfikalia:
W rytach zachodnich (z wyjątkiem Novus ordo missae) stosowany jest również manipularz. Ponadto papież ma prawo do stosowania dawnych szat takich, jak:
Strój chórowy z natury nie jest szatą liturgiczną.
Co do zasady kolorystyka szat liturgicznych zależy od kalendarza liturgicznego. Obecnie zasady te szczegółowo określa Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. I tak używa się kolory:
- biały – używa się w: oficjach, mszach Okresu Wielkanocnego i Narodzenia Pańskiego; w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego Męki; w święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny, świętych Aniołów, Świętych, którzy nie byli męczennikami, w uroczystości Wszystkich Świętych (1 listopada) i św. Jana Chrzciciela (24 czerwca), w święta św. Jana Ewangelisty (27 grudnia), Katedry św. Piotra (22 lutego) i Nawrócenia św. Pawła (25 stycznia);
- czerwony – używa się w Niedzielę Męki Pańskiej, w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, w mszach ku czci Męki Pańskiej, w główne święta Apostołów i Ewangelistów i w dni Świętych Męczenników;
- zielonego – używa się w oficjach i mszach okresu zwykłego;
- fioletowego – używa się w okresie Adwentu i Wielkiego Postu. Można go również stosować w oficjach i mszach za zmarłych;
- czarnego – można używać w mszach za zmarłych;
- różowego – jeśli jest taki zwyczaj, można używać w niedzielę Gaudete (3. Adwentu) i w niedzielę Laetare (4. Wielkiego Postu).
W dni bardziej uroczyste można używać okazalszych szat liturgicznych, nawet jeśli nie są w kolorze dnia.
W odniesieniu do kolorów liturgicznych Konferencje Episkopatów mogą ustalić w porozumieniu ze Stolicą Apostolską takie, które by lepiej odpowiadały potrzebom i duchowi poszczególnych narodów.
Szaty liturgiczne w Kościele katolickim obrządku ormiańskiego[1]
[edytuj | edytuj kod]Podstawową szatą duchownego ormiańskiego jest:
Kapłan podczas sprawowania liturgii musi mieć pantofle.
Gdy sprawuje liturgię, musi mieć szaty liturgiczne:
Do liturgii kapłan, jeśli jest proboszczem, trzyma tzw. laskę Mojżesza.
W obrządku ormiańskim nie ma typowych kolorów liturgicznych, jednak szaty mają określone kolory.
W uroczystości i święta używa się kolorów:
- czerwonego
- złotego
Zaś w liturgiach zwykłych używa się szat:
- niebieskich
- białych
- srebrnych
Szaty liturgiczne w Kościele prawosławnym[2]
[edytuj | edytuj kod]Do szat liturgicznych kapłana należą:
Kapłan może dostać w nagrodę takie szaty, jak:
Diakon do liturgii zakłada:
Gdy liturgii przewodniczy biskup, nosi on szaty pontyfikalne:
Patriarcha ma prawo nosić kukol.
Strój chórowy nie należy do szat liturgicznych.
Kolory liturgiczne w cerkwi
[edytuj | edytuj kod]- złoty – używany na co dzień w okresie zwykłym
- czerwony – używa się na wspomnienia męczenników
- niebieski – używa się w święta maryjne
- zielony – używa się na Zesłanie Ducha Świętego, Niedzielę Palmową itp.
- fioletowy – używany podczas Wielkiego Postu
- czarny – używany w Wielki Tydzień oraz na pogrzebach
- biały/srebrny – używany podczas Paschy i całego okresu paschalnego, Bożego Narodzenia i większości uroczystości
Szaty liturgiczne w Kościołach ewangelickich
[edytuj | edytuj kod]Zazwyczaj do nabożeństwa pastor ewangelicki np. luterański na przykładzie Polski nosi:
Coraz częściej w Polsce, podobnie jak np. w Niemczech, Szwecji lub Irlandii, duchowni ewangeliccy noszą dawne szaty liturgiczne, zapożyczone z liturgii rzymskiej, takie jak stuła, ornat, czy kapa.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski - Elementy liturgiczne w kościele katolickim obrządku ormiańskiego - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2021-01-11].
- ↑ Symbolika szat liturgicznych - diakon i kapłan - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2021-01-07].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- IV. Szaty liturgiczne. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (Z trzeciego wydania Mszału Rzymskiego Rzym 2002). [dostęp 2015-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-17)]. (pol.).
- E. Stencel Przy ołtarzu Pana, wyd. Diecezjalne, Pelplin 1993