Nicola Abbagnano

Nicola Abbagnano

Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1901 Salerno
Data i miejsce śmierci	9 września 1990 Mediolan
Zawód, zajęcie	filozof
Narodowość	włoska

Nicola Abbagnano (ur. 15 lipca 1901 w Salerno, zm. 9 września 1990 w Mediolanie) – włoski filozof, najwybitniejszy przedstawiciel egzystencjalizmu w swym kraju, zajmował się przede wszystkim filozofią nauki.

Jako egzystencjalista był przede wszystkim krytykiem egzystencjalizmu, który potępiał za minimalizm w odmawianiu osobie ludzkiej możliwości skutecznego działania i maksymalizm w przypisywaniu jej obowiązku i zdolności do działań które w istocie przekraczają jej możliwości. Przede wszystkim zaś w dość konserwatywny sposób potępiał modę, w szczególności silnie obecną w kulturze lat 50. XX wieku naiwną fascynację egzystencjalizmem wśród młodzieży. W późniejszych latach życia skłaniał się ku naturalizmowi, nadal jednak w typowy dla egzystencjalizmu sposób potępiał mit bezpieczeństwa zawarty jego zdaniem w światopoglądzie naukowym.

Życiorys

Nicola Abbagnano urodził się w Salerno 15 lipca 1901 roku. Był najstarszym synem prawnika i pochodził z intelektualnej rodziny. W wieku 17 lat rozpoczął naukę na Wydziale Literatury i Filozofii. Studia w Neapolu ukończył z wyróżnieniem, gdzie pod kierunkiem Antonia Aliotty, w listopadzie 1922 r. uzyskał stopień naukowy z dziedziny filozofii. Z pomocą Aliotty, w 1923 roku napisał swoją pierwszą książkę Le sorgenti irrazionali del pensiero. Wśród licznych recenzji krytycznych wyróżnia się opinia Gentile Ugo: „Jeden z najbardziej znaczących przejawów krytyki stanowiska intelektualistów i jeden z najbardziej rygorystycznych i najmniej naiwnych przejawów obrony teorii irracjonalności.” Zwracano się jednak w tej recenzji do Abbagnano z pytaniem, w jakim celu tak usilnie próbuje uwolnić życie z kajdan intelektualizmu, a następnie wrzucić je w transcendencje irracjonalizmu.

W wieku dwudziestu trzech lat poślubił córkę matematyka, Rosę Del Re i osiedlił się w Neapolu. Przez dwa kolejne lata, nauczał na zastępstwie w liceum Torquato Tasso w Salerno. Niedługo potem wygrał konkurs na nauczanie filozofii w historii w szkołach średnich. Rozpoczął swoją przygodę nauczyciela od liceum Spedalieri w Katanii, jednak po krótkim czasie wrócił do Neapolu, aby podjąć pracę na stanowisku nauczyciela w liceum neapolitańskiej intelektualnej burżuazji Umberto I, gdzie nauczał do 1935 roku. W latach 1927–1936 pracował jako nauczyciel pedagogiki i filozofii w Instytucie Nauczania Sour Orsola Benincasa. W tym samym okresie aktywnie współpracował z czasopismem Logos, które było kierowane przez jego mentora Aliottę. Warto wspomnieć, że był tam sekretarzem. W latach 1936–1976 posiadał tytuł profesora zwyczajnego historii filozofii i wykładał na Uniwersytecie w Turynie. Do 1939 na Wydziale Pedagogicznym, a w następnych latach na Wydziale Literatury i Filozofii.

Po II wojnie światowej założył centrum studiów metodologicznych w Turynie i czasopisma naukowe „Rivista di filosofia” i „Quaderni di sociologia”. W latach 1952–1960 patronował grupie intelektualistów zwanej „neoilluministami”, stawiającej sobie za cel na wzór myśli oświeceniowej promowanie społecznej wartości wiedzy naukowej na przekór jej interpretacjom pragmatycystycznym i konwencjonalistycznym. od 1964 Pisał także stale dla gazety „La Stampa”. Natomiast w 1972 przeniósł się do Mediolanu, gdzie po opuszczeniu gazety turyńskiej, rozpoczął współpracę przy „Giornale”, gdzie sprawował urzędy miejskie z ramienia partii liberalnej.

Abbagnano zmarł, po krótkiej i nagłej hospitalizacji w mediolańskiej klinice 9 września 1990 w wieku 89 lat. Został pochowany na cmentarzu Santa Margherita Ligure, gdzie przez wiele lat spędzał swoje wakacje. Upamiętnia go tablica zamówiona przez władze miasta dla oddania mu hołdu.

Myśl

Swoją działalność filozoficzną Abbagnano zaczął w latach 30. od opozycji wobec neoidealizmu włoskiego szkół Crocego i Gentilego, przypisując im irracjonalizm. Był w tym w ówczesnej filozofii włoskiej osamotniony. Tak jak dla Heideggera i Jaspersa filozofia jest dla Abbagnana krytyką metafizyki, przede wszystkim krytyką głęboko zakorzenionej w tradycji włoskiej humanistycznej koncepcji człowieka. Mimo to Abbagnano krytykuje także Heideggera i Jaspersa, przypisując im nihilizm – sam dąży do egzystencjalizmu pozytywnego, co zbliża go do filozofii nauki i neopozytywizmu. Podstawowa dla egzystencjalizmu kategoria bycia nie jest dla niego jakkolwiek pojętą nicością, ale właśnie możliwością osiągania czegoś.

Bibliografia

• Jurij Melwil: Egzystencjalizm. W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in.. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 731–739. (pol.).

Dzieła, linki zewnętrzne

• Pełna lista dzieł. nicolaabbagnano.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-31)].
• Oficjalna strona internetowa Abbagnana w wersji włoskiej i angielskiej (wł.), (ang.)