MiG-15

MiG-15
	; MiG-15 w locie
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Nowosybirskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego, Zakłady Lotnicze Sokół, Komsomolskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego, CSKB-Progress, Charkowski Zakład Lotniczy, Ułan Udejski Zakład Lotniczy
Konstruktor	MiG
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	metalowa
Załoga	1 pilot
	Historia
Data oblotu	30 grudnia 1947
	Dane techniczne
Napęd	MiG-15: 1 × Klimow RD-45; MiG-15 bis: 1 × Klimow WK-1
Ciąg	RD-45: 22,2 kN (2270 kG); WK-1: 26,5 kN (2700 kG)
	Wymiary
Rozpiętość	10,08 m
Długość	10,04 m
Wysokość	3,40 m
Powierzchnia nośna	20,6 m²
	Masa
Własna	4000 kg
Startowa	5700 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	1100 km/h
Pułap	15 545 m
Zasięg	1424 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 × działko NS-37 lub N-37D kal. 37 mm; 2 × działka NS-23 lub NR-23 kal. 23 mm; 500 kg uzbrojenia pod skrzydłami
	Liczba miejsc
	1
	Użytkownicy
	aktualni – kolor jasnoczerwony; byli – kolor ciemnoczerwony
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

MiG-15 (ros. МиГ-15) – radziecki samolot myśliwski, skonstruowany pod koniec lat 40. XX wieku. Ten typ maszyn brał udział w wojnie koreańskiej. Oznaczenie w kodzie NATO: „Fagot”.

Historia rozwoju

W 1947 biuro Mikojana i Guriewicza zaprojektowało płatowiec myśliwca oznaczony jako I-310 („I” od istriebitiel – myśliwiec), przy którym wykorzystano osiągnięcia inżynierów niemieckich, głównie rozwiązania zastosowane przez Kurta Tanka w prototypie Focke-Wulf Ta 183^[1]^[2]. Brakowało jednak w Związku Radzieckim silnika odpowiedniego dla tej nowej maszyny. Problem ten rozwiązano, gdy rząd brytyjski udostępnił ZSRR nowy silnik turboodrzutowy Rolls-Royce Nene Mk. I. Silnik skopiowano i oznaczono Klimow RD-45. Trzeci prototyp z nowym silnikiem wzbił się w powietrze 30 grudnia 1947. Nowy typ maszyn pod oznaczeniem MiG-15 wszedł do służby w czerwcu 1949^[3].

W 1949 roku powstała ulepszona wersja samolotu z silnikiem WK-1 o większym ciągu, oznaczona MiG-15bis^[4]. Odróżniała się też powiększonymi hamulcami aerodynamicznymi po bokach ogona i ulepszonym wyposażeniem radioelektronicznym^[4]. W toku produkcji wprowadzono nowe modele działek o większej szybkostrzelności N-37 i NR-23^[4]. W 1949 roku też opracowano dwumiejscowy wariant szkolno-treningowy MiG-15UTI lub UTIMiG-15, z uzbrojeniem zredukowanym do karabinu maszynowego 12,7 mm A-12,7 lub działka NS-23^[5]. Produkcję licencyjną podjęto w Polsce i Czechosłowacji. Maszyny te to:

MiG-15 produkowany w Czechosłowacji to S-102, w Polsce Lim-1 (od Licencyjny Myśliwiec)^[6],
MiG-15bis to odpowiednio: S-103 i Lim-2^[6],
MiG-15UTI produkowany w Czechosłowacji to CS-102^[6].

W Polsce produkowano ponadto następujące podwersje:

Lim-1A – samolot rozpoznawczy z aparatem fotograficznym AFA-21,
Lim-2R – szturmowo-rozpoznawczy z miejscem na aparat w przedniej części owiewki,
Lim-2A – dwumiejscowy samolot szturmowo-rozpoznawczy.
SBLim-1 – samoloty Lim-1 przebudowano na dwumiejscowy wariant szkolno-bojowy^[7]
SBLim-2 – samoloty SBLim-1 lub UTIMiG-15 z tylną częścią kadłuba z silnikiem od Lim-2^[7]
SBLim-1A (pierwotnie SBLim-1Art) – SBLim-1 zaadaptowany na wariant rozpoznania artyleryjskiego^[7]
SBLim-2A (pierwotnie SBLim-2Art) – SBLim-2 zaadaptowany na wariant rozpoznania artyleryjskiego^[7]
SBLim-2M – SBLim-2A ponownie zaadaptowany na wariant szkolno-bojowy^[7].

Samoloty użytkowane przez fińskie lotnictwo nosiły oznaczenia od MU-1 do MU-4, natomiast przez Chiny oznaczano J-2 (MiG-15), J-3 (MiG-15bis) oraz JJ-2 (MiG-15 UTI z silnikiem RD-45) i JJ-3 (MiG-15 UTI z silnikiem WK-1).

W Polsce produkowano również na licencji silniki jako Lis-1 (RD-45F) i Lis-2 (WK-1A) („Lis” od „Licencyjny silnik”). Przeprojektowana konstrukcja płatowca oraz awionika posłużyła do skonstruowania przeciwokrętowego pocisku rakietowego KS-1 Komet (NATO: Kennel).

Służba

W Polsce

MiG-15 został standardowym myśliwcem polskiego lotnictwa wojskowego. Pierwsze 5 MiG-15 i 4 UTIMiG-15 zostały dostarczone 19 lipca 1951 roku, a kolejne 57 MiG-15 w październiku^[8]. Od początku 1953 roku wchodził także na wyposażenie MiG-15bis^[8]. Od września 1952 roku wojsko odbierało także licencyjne polskie Lim-1, a od jesieni 1954 roku Lim-2^[8]. Łącznie Polska zakupiła w ZSRR 62 MiG-15, 30 MiG-15bis, 87 szkolnych UTIMiG-15, w Czechosłowacji 60 S-102 (MiG-15) i 96 szkolnych CS-102 (UTIMiG-15) oraz wojsko odebrało 227 Lim-1 (wyprodukowano 233) i 496 Lim-2 (wyprodukowano 500)^[8]. W związku z wprowadzaniem nowszych typów, od końca 1956 roku MiG-15, a następnie też MiG-15bis i Lim-2 były przystosowywane do przenoszenia dwóch bomb 100 kg i kierowane do pułków lotnictwa myśliwsko-szturmowego^[8]. Od 1958 roku jednomiejscowe samoloty były przebudowywane na szkolne SBLim-1 i SBLim-2, a także samoloty rozpoznania artyleryjskiego SBLim-2Art^[8].

Opis konstrukcji

MiG-15 jest to jednomiejscowy (wersje MiG-15 UTI i jego odpowiedniki były dwumiejscowe) średniopłat o konstrukcji półskorupowej^[9]. Węzły wykonano ze stali 30ChGSA a pozostałe elementy płatowca z duraluminium D16T. Kadłub jest rozdzielany na część przednią i tylną pomiędzy wręgami 13 i 14, dzięki czemu możliwa jest łatwa i szybka naprawa lub wymiana silnika. Wzdłuż przedniej części kadłuba przechodzą dwa kanały prowadzące powietrze do silnika. W części kadłuba mieszczącej kabinę pilota i wnękę przedniego podwozia kanał powietrzny rozdziela się na boki. W tylnej części kadłuba znajduje się silnik wraz z osprzętem.

Kabina pilota jest ciśnieniowa, wentylowana i w razie potrzeby ogrzewana powietrzem z silnika. Wyposażona jest w napędzany prochowo fotel katapultowy, którego zagłówek i oparcie są opancerzone. Minimalna wysokość lotu samolotu podczas katapultowania wynosi 250–300 m. Osłona kabiny odsuwana jest do tyłu, przednia szyba kabiny wykonana ze szkła pancernego o grubości 64 mm.

Skrzydła samolotu mają skos 35° do środka parcia i +57° do krawędzi natarcia, wznios skrzydeł jest ujemny –2°. Skrzydła mają konstrukcję półskorupową jednodźwigarową z dźwigarem skośnym i pomocniczym. Na końcach skrzydeł umieszczono zmniejszający drgania balast o masie 26 kg. Na górnej powierzchni skrzydeł znajdują się prowadnice aerodynamiczne o wysokości 10 cm, ustawione po dwie na każdym skrzydle – równolegle do osi podłużnej samolotu. Na dolnej powierzchni znajdują się wnęki podwozia głównego i węzły do podwieszania uzbrojenia i dodatkowych zbiorników paliwa. Skrzydła wyposażone są w klapy oraz lotki.

Statecznik pionowy pojedynczy o skosie 56° ma powierzchnię 3 m² w tym ster kierunku 1 m². Statecznik poziomy mocowany jest do statecznika pionowego ponad kadłubem, powierzchnia 3 m² w tym 0,79 m² ster wysokości. Sterowanie samolotem odbywa się za pomocą sztywnych drążków i popychaczy z kompensacją wagową, sterowanie trymera – elektryczne.

Samolot wyposażony jest w wahaczowe, wciągane hydraulicznie podwozie trójpodporowe. Podwozie przednie jednokołowe chowane do przodu kadłuba, koła o średnicy 480 mm. Podwozie główne jednokołowe chowane do skrzydeł, koła o średnicy 660 mm.

Samolot napędzany jest przez jeden silnik turboodrzutowy RD-45F o ciągu 22,26 kN. Silnik wyposażony w jednostopniową sprężarką odśrodkową, napędzaną przez jednostopniową turbinę oraz dziewięć komór spalania. Długość silnika: 2651 mm, średnica: 1273 mm, masa 808 kg. Paliwo – nafta T-1 – znajduje się w dwóch zbiornikach w kadłubie i dwóch dodatkowych podczepionych pod skrzydłami.

Na wyposażenie radiotechniczne samolotu składa się radiostacja nadawczo-odbiorcza RSI-6K oraz radiokompas R PKO-10M. Wyposażenie pilotażowe i nawigacyjne to między innymi prędkościomierz KUS-1000, wariometr WAR-75, zakrętomierz EUP-48 oraz sztuczny horyzont AGI-1.

Uzbrojenie stanowi jedno działko kal. 37 mm (NS-37 lub N-37) z zapasem 40 sztuk amunicji oraz dwa działka kal. 23 mm (NS-23 lub NR-23) z zapasem amunicji po 80 szt. Działka umieszczone są na jednej lawecie znajdującej się pod podłogą kabiny pilota. Do celowania służył żyroskopowy, półautomatyczny celownik strzelecki ASP-3N lub ASP-3NM. Kontrolę wyników strzelania zapewniał fotokarabin S-13 umieszczony nad wlotem powietrza. Poza uzbrojeniem strzeleckim samolot mógł przenosić dwie bomby o masie 50 lub 100 kg na dwóch belkach podskrzydłowych.

Zachowane egzemplarze w Polsce

SBLim-2 #006

SBLim-2 (MiG-15UTI) o numerze taktycznym 006, którego właścicielem była Fundacja Orły Polskie, przybył na lotnisko w Białej Podlaskiej w 2012 i stacjonował w tutejszym hangarze. Jest to jedyny latający egzemplarz samolotu tego typu w Polsce i jeden z trzech w Europie. Samolot został sprzedany osobie prywatnej i 20 grudnia 2019 odleciał z Białej Podlaskiej do Mielca, z powodu przejęcia lotniska przez wojsko^[10]. Obecnie maszyna z jest własnością Fundacji Eskadra, nosi oznaczenie SP-UTI, a jej lotniskiem bazowym jest Modlin.

Lim-2 #602

Jednomiejscowy egzemplarz samolotu Lim-2 (MiG-15bis) również doprowadzony do stanu lotnego. Maszyna nosi oznaczenie cywilne SP-MIG i tak jak SBLim-2 jest własnością Fundacji Eskadra. Stacjonuje w Modlinie. Oba samoloty są prezentowane w ramach pokazów lotniczych w Polsce i Europie.

MiG-15 w Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu
Lim-2
MIG-15 nr 0234 jako pomnik na Ostrowskim Zacharzewie

Zobacz też

Porównywalne samoloty:

Przypisy

↑ Tank, Kurt Waldemar. www.deutsche-biographie.de. [dostęp 2021-11-08].
↑ Focke-Wulf. www.flying-things.ch. [dostęp 2021-11-08].
↑ Douglas C. Dildy, Warren E. Thompson: F-86 Sabre vs MiG-15: Korea 1950–53. Osprey Publishing, 2013, s. 6. ISBN 978-1-78096-319-8. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Butowski 1987 ↓, s. 57.
↑ Butowski 1987 ↓, s. 57, 220.
↑ ^a ^b ^c Butowski 1987 ↓, s. 68-69.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Butowski 1987 ↓, s. 144-151.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert Rochowicz. MiG-15 i pochodne w polskim lotnictwie wojskowym. „Technika Wojskowa Historia”. Nr 5/2024(89), s. 6-16, wrzesień – październik 2024. Magnum X.
↑ PiotrP. Butowski PiotrP., Samoloty MiG, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1987, s. 213, 222, ISBN 83-206-0606-3, OCLC 69478252 .
↑ Ewelina Burda: Pożegnanie z „Limkiem”. „Łezka się w oku kręci”. DziennikWschodni.pl, 2019-12-28. [dostęp 2019-12-28]. (pol.).

Bibliografia

Piotr Butowski: Samoloty MiG. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1987. ISBN 83-206-0606-3.

Linki zewnętrzne

MIG 15 w Muzeum Lotnictwa w Krakowie

[deutsche-biographie-1] Tank, Kurt Waldemar. www.deutsche-biographie.de. [dostęp 2021-11-08].

[fockewulf-2] Focke-Wulf. www.flying-things.ch. [dostęp 2021-11-08].

[3] Douglas C. Dildy, Warren E. Thompson: F-86 Sabre vs MiG-15: Korea 1950–53. Osprey Publishing, 2013, s. 6. ISBN 978-1-78096-319-8. (ang.).

[CITEREFButowski198757-4] Butowski 1987 ↓, s. 57.

[CITEREFButowski198757,_220-5] Butowski 1987 ↓, s. 57, 220.

[CITEREFButowski198768-69-6] Butowski 1987 ↓, s. 68-69.

[CITEREFButowski1987144-151-7] Butowski 1987 ↓, s. 144-151.

[roch-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert Rochowicz. MiG-15 i pochodne w polskim lotnictwie wojskowym. „Technika Wojskowa Historia”. Nr 5/2024(89), s. 6-16, wrzesień – październik 2024. Magnum X.

[9] PiotrP. Butowski PiotrP., Samoloty MiG, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1987, s. 213, 222, ISBN 83-206-0606-3, OCLC 69478252 .

[10] Ewelina Burda: Pożegnanie z „Limkiem”. „Łezka się w oku kręci”. DziennikWschodni.pl, 2019-12-28. [dostęp 2019-12-28]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Samoloty myśliwskie	Jak-15 Jak-17 Jak-23 Jak-25 Jak-27 Jak-28 Ła-9 Ła-11 Ła-15 MiG-9 MiG-15 MiG-17 MiG-19 MiG-21 MiG-23 MiG-25 MiG-29 MiG-31 MiG-35 Su-9 Su-11 Su-15 Su-17/20/22 Su-27 Su-30 Su-33 Su-34 Su-35 Su-57 Tu-128
Samoloty bombowe	Ił-28 M-4 Su-24 Tu-4 Tu-12 Tu-14 Tu-16 Tu-22 Tu-22M Tu-95 Tu-142 Tu-160
Samoloty obserwacyjne rozpoznawcze i dowodzenia	A-50 A-100 An-30 An-71 Be-6 Be-10 Be-12 Be-42 Ił-20 Ił-38 Ił-80 Jak-12 Ka-31 Tu-126 Tu-142 Tu-214R
Samoloty szturmowe	Ił-10 Jak-38 MiG-27 Su-7 Su-17/20/22 Su-25 Su-34 Su-39
Samoloty szkolno-treningowe	Jak-11 Jak-18 Jak-52 Jak-130 MiG-AT
Samoloty transportowe i szybowce desantowe	An-2 An-8 An-12 An-22 An-26 An-34 An-72 An-124 An-140 An-225 C-25 Jak-14 Ił-14 Ił-76 Ił-112
Śmigłowce	Jak-24 Mi-1 Mi-2 Mi-4 Mi-6 Mi-8 Mi-10 Mi-14 Mi-24 Mi-26 Mi-28 Mi-38 Ka-25 Ka-27 Ka-50 Ka-52 Ka-60 Ka-62
Prototypy i konstrukcje doświadczalne	A-57 I-250 Ił-20 Ił-22 Ił-24 Ił-32 Ił-40 Ił-54 Ił-102 Jak-25 Jak-29 Jak-30 (1948) Jak-36 Jak-43 Jak-44 Jak-60 Jak-100 Jak-140 Jak-141 Jak-201 Ka-8 Ka-20 Ka-22 Ka-40 Ka-60 Ła-150 Ła-152 Ła-156 Ła-160 Ła-168 Ła-176 Ła-250 M-50 M-55 Mi-18 Mi-30 Mi-46 E-8 MiG 1.44 MiG-41 MiG-110 PAK DA P-42 S-70 Skat Su-9 Su-10 Su-11 Su-17 (R) Su-35BM Su-37 Su-47 Su-75 Tu-80 Tu-98 Tu-135 Tu-138 Tu-148 Tu-156 T-4 W-7 W-50 W-80 W-100 rozwój radzieckich myśliwców odrzutowych

Samoloty myśliwskie	Jak-1 Jak-9 Jak-17 Jak-23 MiG-15 LiM-1 LiM-2 MiG-17 LiM-5 MiG-19 MiG-21 MiG-23 MiG-29 F-16
Samoloty bombowe	Pe-2 Tu-2 Ił-28
Samoloty szturmowe	Ił-2 Ił-10 LiM-6 Su-7 Su-20 Su-22 FA-50
Samoloty transportowe	Fw 58 NC.701 C-47 Li-2 Szcze-2 Ił-12 Ił-14 Ił-18 An-12 An-24 An-26 Jak-40 Tu-154M M28 C-295 C-130
Samoloty szkolne	UTI-4 UT-2 USB Po-2 CSS-13 Junak 2 Junak 3 Jak-11 Jak-18 TS-8 Bies TS-11 Iskra I-22 Iryda Orlik M-346
Samoloty wielozadaniowe i łącznikowe	Bf 108 Fi 156 Po-2 CSS-13 Jak-12 An-2 Wilga 35
Śmigłowce	Mi-1/SM-1 SM-2 Mi-2 Mi-4 Mi-6 Mi-8 Mi-14 Mi-17 Mi-24 W-3 Sokół Bell 412 SH-2G SW-4 S-70i