Przejdź do zawartości

Kryzys konstytucyjny na Samoa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Samoa
Godło Samoa
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Samoa
Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna

Wikiprojekt Polityka

Kryzys konstytucyjny na Samoa w 2021 roku – spór konstytucyjny o obsadę stanowiska premiera Samoa pomiędzy dotychczasowym premierem Tuila’epą Sailele Malielegaoi z Partii Ochrony Praw Człowieka (Human Rights Protection Party, HRPP) a Naomi Mataʻafą, liderką partii Faʻatuatua i le Atua Samoa ua Tasi.

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]
Tuila’epa Sailele Malielegaoi
Fiamē Naomi Mata'afa

9 kwietnia 2021 na Samoa odbyły się wybory parlamentarne[1]. Rządząca od 1982 Partia Ochrony Praw Człowieka (Human Rights Protection Party, HRPP) i powołane przez rozłamowców z HRPP ugrupowanie Faʻatuatua i le Atua Samoa ua Tasi (FAST) zdobyły w liczącym 51 miejsc parlamencie (Zgromadzeniu Ustawodawczym) jednakową liczbę miejsc – 25[2][3]. Do parlamentu wszedł ponadto jeden niezależny deputowany – Iosefo Ponifasio[3]. Po wyborach obie partie podjęły rozmowy z Ponifasio na temat przyłączenia się do jednego z tych ugrupowań[4]. 21 kwietnia 2021 Ponifasio ogłosił przystąpienie do FAST[5], jednak dzień wcześniej Biuro Komisarza Wyborczego ogłosiło, że aby wymagany przez konstytucję udział kobiet w parlamencie wynoszący co najmniej 10% został spełniony, utworzony został dodatkowy mandat[6]. Objęła go Aliimalemanu Moti Momoemausu Alofa Tuuau, która ogłosiła przystąpienie do HRPP[5]. Obie partie uzyskały zatem po 26 miejsc, co doprowadziło do impasu[5]. 3 maja 2021 liderka FAST Naomi Mataʻafa wezwała sprawującego urząd premiera od 23 lat Tuilaʻepę Sailele Malielegaoi do uznania swojej porażki[7][2].

4 maja 2021 O le Ao o le Malo (głowa państwa) Samoa Tuimalealiʻifano Vaʻaletoa Sualauvi II ogłosił, że uznaje kwietniowe wybory za nieważne i zarządził nowe wybory na 21 maja[8]. Naomi Mataʻafa uznała tę decyzję za niekonstytucyjną i zapowiedziała jej zaskarżenie w sądzie[9]. 17 maja 2021 Sąd Najwyższy uchylił decyzję głowy państwa o rozpisaniu nowych wyborów[10], uznał też utworzenie dodatkowego miejsca w parlamencie za niekonstytucyjne, co dało FAST większość w parlamencie (26 miejsc wobec 25 dla HRPP)[11]. Sąd nakazał również, by wybrany w kwietniu parlament zebrał się w ciągu 45 dni od dnia wyborów[10]. Decyzja sądu otworzyła drogę do sformowania rządu przez FAST[12].

24 maja 2021 Naomi Mataʻafa, jako pierwsza kobieta w historii Samoa, została zaprzysiężona na urząd premiera kraju[13]. Ceremonia odbyła się w namiocie przed siedzibą parlamentu, do której premier nie wpuścił Naomi i działaczy FAST[13]. Pierwszym krajem, który uznał Mataʻafę jako nowego premiera Samoa, była Mikronezja[14]. Malielegaoi określił postawę FAST i Naomi Mataʻafy jako „zdradę”[14]. 28 czerwca 2021 Sąd Najwyższy Samoa uznał zaprzysiężenie Mataʻafy za bezprawne i nieważne[15].

Kryzys zakończył się 23 lipca 2021, gdy Sąd Apelacyjny orzekł, że zaprzysiężenie Mataʻafy było prawnie wiążące[16]. 26 lipca 2021 Malielegaoi uznał swoją porażkę[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Samoan election turmoil: Speaker postpones parliament session, hours before new PM to be sworn in. Stuff, 2021-05-23. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-26)].
  2. ↑ a b Samoa election turmoil: Samoa's caretaker PM Tuilaepa gives blistering speech as FAST Party's Fiame Naomi Mata’afa sworn in as new PM. Stuff, 2021-05-24. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-26)].
  3. ↑ a b Samoa election: Official results show top parties still tied. Stuff, 2021-04-16. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-04)].
  4. ↑ No Decision Yet as Tuala Negotiates with both Parties. Samoa Global News, 2021-04-19. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-19)].
  5. ↑ a b c Fiame Confirms Tuala’s Decision to Join FAST. Samoa Global News, 2021-04-21. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-24)].
  6. ↑ HRPP’s Aliimalemanu Alofa Tuuau Declared a Member of Parliament. Samoa Global News, 2021-04-20. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-17)].
  7. ↑ Samoa caretaker PM urged to concede defeat. Radio New Zealand, 2021-05-03. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-03)].
  8. ↑ Matai'a Lanuola Tusani T - Ah Tong: H.O.S. declares April election void. Samoa Observer, 2021-05-04. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-04)].
  9. ↑ More twists in Samoa election saga, with more court action likely. Radio New Zealand, 2021-05-05. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)].
  10. ↑ a b Lanuola Tusani Tupufia - Ah Tong: Court overrules fresh election order. Samoa Observer, 2021-05-17. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-17)].
  11. ↑ Matai'a Lanuola Tusani T - Ah Tong: F.A.S.T. wins case, majority. Samoa Observer, 2021-05-17. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-17)].
  12. ↑ Samoa court dismisses call for second election, clearing path for a female PM. Stuff, 2021-05-17. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-17)].
  13. ↑ a b Samoa's first female PM locked out of parliament by losing opponent. BBC, 2021-05-24. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-24)].
  14. ↑ a b Samoa incumbent leader rejects first female Prime Minister's swearing in as 'treason'. 2021-05-25. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-23)].
  15. ↑ Sina Retzlaff: Swearing-in Unlawful, Parliament Must Convene within 7 Days. Samoa Global News, 2021-06-28. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-28)].
  16. ↑ Matai'a Lanuola Tusani T - Ah Tong: Court declares F.A.S.T. Government; impasse over. Samoa Observer, 2021-07-23. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-23)].
  17. ↑ Samoa’s rightful government takes office at last. The Economist, 2021-07-31. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-13)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kryzys_konstytucyjny_na_Samoa&oldid=69305719”