Guillaume de Machaut
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci |
1377 |
Gatunki | |
Zawód |
Guillaume de Machaut, także Machault (ur. ok. 1300 w Reims lub Machault w Szampanii[1] , zm. 1377 w Reims) – francuski kompozytor i poeta. Główny reprezentant średniowiecznego stylu muzycznego Ars nova.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Jego przodkowie pochodzili z Machault, małej miejscowości w Szampanii, 39 km od Reims. Kształcił się prawdopodobnie w Reims. Po święceniach kapłańskich (1323) rozpoczął służbę na dworze króla czeskiego Jana Luksemburskiego. Był sekretarzem władcy, z którym przemierzał w podróżach i wyprawach wojennych Europę (prawdopodobnie dotarł nawet na Śląsk).
W 1337 został z woli papieża Benedykta XII kanonikiem katedry Notre-Dame w Reims, świątyni, w której koronowali się królowie Francji. Po śmierci Jana Luksemburskiego w 1346 przeniósł się na dwór księcia Jana de Berry, a od roku 1349 do 1357 działał na dworze króla francuskiego Karola V. Ostatnim protektorem Guillaume’a de Machaut był Piotr I Cypryjski.
Przeżył epidemię dżumy (Czarna śmierć), która zdziesiątkowała Europę. W jednym ze swych utworów pisał o 20 tysiącach ofiar zarazy w samym Reims.
Ostatnie lata życia spędził w Reims, najprawdopodobniej tam też zmarł.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Guillaume de Machaut jest uważany za najwybitniejszego kompozytora XIV-wiecznej Francji i najbardziej wszechstronnego przedstawiciela Ars nova, a także za jednego z najważniejszych poetów późnego średniowiecza. Poezję i muzykę traktował jako dziedziny silnie z sobą związane.
Muzyczno-poetycki dorobek G. de Machaut zachował się prawdopodobnie w całości i we francuskiej twórczości XIV w. stanowi największy zespół dzieł stworzonych przez jednego autora.
Twórczość de Machaut obejmuje niemal wszystkie podstawowe gatunki i formy uprawiane w ówczesnej Francji. Zaznacza się w niej wyraźna kontynuacja tradycji muzycznej średniowiecza z równoczesnym dążeniem do rozwoju polifonii "nowej sztuki muzycznej". Komponował głównie muzykę wywodzącą swoje tradycje z działalności trubadurów i truwerów, a także muzykę kościelną. Przykładem tej ostatniej jest Msza Notre Dame, pierwsze polifoniczne opracowanie przez jednego kompozytora pełnego cyklu ordinarium missae.
W kronice Prise d'Alexandrie opisującej życie króla Cypru Piotra I Cypryjskiego znajduje się także opis wizyty władcy w Krakowie na dworze Kazimierza III Wielkiego oraz opis słynnej uczty u Wierzynka. Sam Machaut prawdopodobnie nie brał jednak udziału w tych wydarzeniach[2].
Wykaz dzieł
[edytuj | edytuj kod]- 16 lais jednogłosowych
- 3 lais dwugłosowe
- 23 motety izorytmiczne
- 42 ballady
- 22 rondeaux
- 33 virelais (chanson balladees)
- trzygłosowe David hoquetus
- czterogłosowa Msza Notre Dame
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ New Grove Dictionary of Music ↓.
- ↑ Marek Dolewka , Okruchy utraconej pełni. Muzyka antyku i średniowiecza [kurs online], Arkana Melomana, Kraków 2021 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zofia Dobrzańska: (hasło) Guillaume de Machaut. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna. T. III. Kraków: PWM, 1987, s. 511.
- Marek Dolewka, Okruchy utraconej pełni. Muzyka antyku i średniowiecza, kurs online www.arkanamelomana.edu.pl (Arkana Melomana, Kraków 2021)
- Piotr Orawski, Lekcje muzyki. Średniowiecze i renesans. Wydawnictwo kle, Warszawa 2010;
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 515. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Guillaume de Machaut – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Guillaume de Machaut – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej Choral Public Domain Library (ChoralWiki)
- ISNI: 000000008016761X
- VIAF: 63976026
- ULAN: 500318944
- LCCN: n50018452
- GND: 118699121
- NDL: 01078495
- LIBRIS: 1zcfg68k0jzxxns
- BnF: 13894804c
- SUDOC: 026908476
- SBN: MILV061682
- NLA: 36508949
- NKC: jn20010525233
- BNE: XX1003908
- NTA: 070296340
- BIBSYS: 90403608
- Open Library: OL217928A
- PLWABN: 9810694661305606
- NUKAT: n02092597
- J9U: 987007262123705171
- PTBNP: 1207131
- CANTIC: a10096838
- LNB: 000047159
- NSK: 000025740
- CONOR: 32076131
- BNC: 000213940
- ΕΒΕ: 323040
- LIH: LNB:Ke6;=BM
- RISM: people/30016307