Grażyna Kuroń

Gaja Kuroń
Grażyna Kuroń
	; Wizerunek Grażyny Kuroń na muralu „Kobiety Wolności” w Gdańsku
Pełne imię i nazwisko	Elżbieta Grażyna Borucka-Kuroń
Data urodzenia	2 stycznia 1940
Data śmierci	23 listopada 1982
Przyczyna śmierci	choroba płuc
Miejsce spoczynku	Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	psycholożka, opozycjonistka
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Małżeństwo	Jacek Kuroń (1959–1982)
Dzieci	Maciej Kuroń
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Elżbieta Grażyna Borucka-Kuroń^[1]^[2], również Gajka lub Gaja Kuroń (ur. 2 stycznia 1940, zm. 23 listopada 1982) – polska opozycjonistka, psycholożka, pierwsza żona Jacka Kuronia, matka Macieja Kuronia.

Życiorys

Córka Edmunda i Marianny^[2]. Jacka Kuronia poznała w 1955, w trakcie kolonii letniej dla dzieci z przedmieść Warszawy, którą organizowali tzw. walterowcy (nazwani tak na cześć gen. Karola Świerczewskiego „Waltera”) w Wolinie. Była tam zastępową. Pobrali się w 1959, a w 1960 urodził się ich syn Maciej^[3].

Planowała zostać fizyczką, ale po namowach męża zdecydowała się studiować psychologię na Uniwersytecie Warszawskim^[4]. Po ukończeniu studiów w 1964 dostała się na staż asystencki; chciała zostać na uczelni, ale jako żona Jacka Kuronia nie miała na to szans^[5]. Pracowała w poradni wychowawczo-zawodowej na Grochowie, później przez kilkanaście lat na Żoliborzu^[5].

Gdy w 1965 Jacek Kuroń i Karol Modzelewski zostali skazani za List otwarty do członków PZPR, Grażyna Kuroń podtrzymywała kontakty z uczestnikami założonego przez nich klubu dyskusyjnego na Uniwersytecie Warszawskim. W marcu 1968 organizowała wysyłanie pieniędzy i paczek więźniom z różnych ośrodków akademickich.

Formalnie nigdy nie była członkinią Komitetu Obrony Robotników, choć aktywnie go wspierała. Mieszkanie Kuroniów przy ul. Mickiewicza 27 było dla opozycjonistów miejscem spotkań. Gdy Jacek Kuroń przebywał w więzieniu, udzielała im informacji, podtrzymywała na duchu, przekazywała wiadomości o represjach za granicę. Udzielała pomocy żonom więzionych robotników, m.in. radząc, jak napisać podanie do sądu o „wypiskę” czy widzenie z mężem.

W 1965 zatrzymana na jeden dzień. 21 marca 1979, w czasie napaści na mieszkanie Jacka Kuronia, Grażyna Kuroń, jej syn Maciej oraz ojciec Kuronia zostali poturbowani^[6].

Od 15 grudnia 1981 była internowana w ośrodkach w Gołdapi i Darłówku. Zwolniona przez władze stanu wojennego w czerwcu 1982 ze względów zdrowotnych. Marek Edelman umieścił ją w Szpitalu im. Pirogowa w Łodzi z podejrzeniem bakteryjnego zapalenia płuc lub gruźlicy. Wkrótce potem Jacek Kuroń, który w tym czasie przebywał w więzieniu, otrzymał wiadomość od generała Czesława Kiszczaka, że jeśli tylko zajdzie potrzeba leczenia Grażyny Kuroń za granicą, nie będzie miał nic przeciwko temu, żeby dać im obojgu paszport i zezwolić na opuszczenie Polski. Kuroń rozważał przyjęcie tej propozycji, powstrzymali go jednak przed tym przyjaciele. W tym czasie bowiem lekarze zdiagnozowali u niej zwłóknienie płuc. Przez cały okres widziała męża dwa razy (cały czas przebywał w więzieniu) – raz na pogrzebie ojca Kuronia, drugi raz – tuż przed śmiercią. O chorobie żony dowiadywał się przede wszystkim z listów od Marka Edelmana.

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 85-2-10)^[7].

W Ośrodku KARTA znajdują się, przekazane przez Jacka Kuronia, m.in. 453 listy i grypsy, które wymieniał z Gają. Została jedną z bohaterek spektaklu 1989, koprodukcji Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego z 2022; Gaję Kuroń zagrała Magdalena Osińska^[8].

Odznaczenia

12 grudnia 2006 pośmiertnie została odznaczona przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[1]. Odznaczenie odebrał 16 lutego 2007 jej syn Maciej^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 grudnia 2006 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2007 r. nr 23, poz. 257).
↑ ^a ^b Kuroń-Borucka Elżbieta Grażyna [online], Polskie miesiące [dostęp 2022-09-28] .
↑ Anna Bikont, Helena Łuczywo: Jacek. Warszawa: Wydawnictwo Agora i Wydawnictwo Czarne, 2018, s. 197, 199. ISBN 978-83-268-2706-8.
↑ AgnieszkaA. Święcicka AgnieszkaA., Jej miłość pomagała mu przetrwać w więzieniu. Dla niej starał się być lepszym człowiekiem [online], plejadapl, 22 listopada 2021 [dostęp 2022-09-28] .
↑ ^a ^b Anna Bikont, Helena Łuczywo: Jacek. Warszawa: Wydawnictwo Agora i Wydawnictwo Czarne, 2018, s. 251. ISBN 978-83-268-2706-8.
↑ Andrzej Kaczyński Gaja, "Rzeczpospolita", 22.11.2003
↑ Cmentarz Stare Powązki: GAJA BORUCKA KUROŃ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10] .
↑ 1989. teatrwkrakowie.pl. [dostęp 2023-09-14].
↑ Odznaczenie pośmiertne dla Grażyny Boruckiej - Kuroń. prezydent.pl, 2007-02-16. [dostęp 2010-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-03)].

Bibliografia

Listy jak dotyk, kwartalnik "Karta" nr 43 (2004), ISSN 0867-3764.
Jacek Kuroń, Spoko, czyli kwadratura koła, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1992, ISBN 83-7066-459-8.
Dziewczyny wolą ułanów od księgowych, "Gazeta Wyborcza – Wysokie Obcasy", 18.06.2005.
Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Słać listy, że wszystko w porządku, "Gazeta Wyborcza – Wysokie Obcasy", 23.12.2000.
Andrzej Kaczyński, Gaja, "Rzeczpospolita", 22.11.2003.

Linki zewnętrzne

Wiktor Woroszylski – Pan doktor i Bóg (wiersz poświęcony Grażynie Kuroń)
Stanisław Barańczak – Grażynie. park.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-20)]. (wiersz poświęcony Grażynie Kuroń)

[:0-1] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 grudnia 2006 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2007 r. nr 23, poz. 257).

[:1-2] Kuroń-Borucka Elżbieta Grażyna [online], Polskie miesiące [dostęp 2022-09-28] .

[3] Anna Bikont, Helena Łuczywo: Jacek. Warszawa: Wydawnictwo Agora i Wydawnictwo Czarne, 2018, s. 197, 199. ISBN 978-83-268-2706-8.

[4] AgnieszkaA. Święcicka AgnieszkaA., Jej miłość pomagała mu przetrwać w więzieniu. Dla niej starał się być lepszym człowiekiem [online], plejadapl, 22 listopada 2021 [dostęp 2022-09-28] .

[Bikont251-5] Anna Bikont, Helena Łuczywo: Jacek. Warszawa: Wydawnictwo Agora i Wydawnictwo Czarne, 2018, s. 251. ISBN 978-83-268-2706-8.

[6] Andrzej Kaczyński Gaja, "Rzeczpospolita", 22.11.2003

[7] Cmentarz Stare Powązki: GAJA BORUCKA KUROŃ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10] .

[8] 1989. teatrwkrakowie.pl. [dostęp 2023-09-14].

[9] Odznaczenie pośmiertne dla Grażyny Boruckiej - Kuroń. prezydent.pl, 2007-02-16. [dostęp 2010-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-03)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]