Donald Sutherland
Donald Sutherland (2013) | |
Imię i nazwisko |
Donald McNichol Sutherland |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
17 lipca 1935 |
Data i miejsce śmierci |
20 czerwca 2024 |
Zawód |
aktor, producent filmowy |
Współmałżonek |
Lois Hardwick |
Lata aktywności |
1962–2023 |
Odznaczenia | |
Donald McNichol Sutherland[1][2] (ur. 17 lipca 1935 w Saint John, zm. 20 czerwca 2024 w Miami[3]) – kanadyjski aktor i producent filmowy[4]. Laureat honorowego Oscara za całokształt twórczości. Ojciec Kiefera i Rossifa.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Saint John[5] w kanadyjskiej prowincji Nowy Brunszwik jako syn Dorothy Isobel (z domu McNichol; 1892–1956) i Fredericka McLea Sutherlanda (1894–1983), który pracował w sprzedaży i prowadził lokalną spółkę gazową, elektryczną i autobusową[6]. Jako dziecko cierpiał na gorączkę reumatyczną, zapalenie wątroby i chorobę Heinego-Medina. W wieku 14 lat pracował w radiu CKBW-FM[7]. W wieku 19 lat Sutherland spędził cztery miesiące w ramach wymiany studenckiej w Finlandii, gdzie mieszkał w pobliżu kopalni żelaza w Otanmäki w regionie Kainuu[8].
Po ukończeniu Bridgewater High School, studiował w Victoria College, University of Toronto, gdzie spotkał swoją pierwszą żonę Lois Hardwick i ukończył podwójny kierunek inżynieryjny i dramatu. Był członkiem zespołu komediowego „UC Follies” w Toronto. W 1957 opuścił Kanadę i wyjechał do Wielkiej Brytanii, studiując w London Academy of Music and Dramatic Art[9]. Występował na scenie Perth Repertory Theatre.
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Debiutował na dużym ekranie w połowie lat 60. W krótkim czasie jego wyraziste role w takich filmach jak: Parszywa dwunastka (1967)[10], Złoto dla zuchwałych (1970), MASH (1970) i Klute (1971) wyniosły go na szczyty popularności i zapewniły stałe miejsce w historii kina. W późniejszym okresie stworzył szereg innych wybitnych kreacji; do których można zaliczyć, m.in. główne role w takich obrazach jak: Casanova Federico Felliniego (1976), Orzeł wylądował (1976), Zwyczajni ludzie (1980) czy Igła (1981). Przez całą karierę pozostawał aktorem niezwykle aktywnym; ma na swoim koncie blisko 170 filmowych ról. Nigdy nie udało mu się jednak zdobyć nawet nominacji do nagrody Oscara. Otrzymał za to dwie statuetki Złotego Globu oraz 7 nominacji do niego. We wrześniu 2017 Amerykańska Akademia Filmowa ogłosiła przyznanie Sutherlandowi honorowego Oscara za całokształt twórczości aktorskiej[11].
W latach 70. był zagorzałym przeciwnikiem wojny w Wietnamie. Odznaczony Orderem Kanady (1978).
W 2011 otrzymał swoją gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Sławy. Zasiadał w jury konkursu głównego na 69. MFF w Cannes (2016).
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- Fanatyk (1965) jako Joseph
- Gabinet Grozy doktora Zgrozy (1965) jako dr Bob Carroll
- Wszystko dla niej (1965) jako ojciec szukający autografu
- Escape Route (1966), odcinek serialu Święty, jako John Wood
- Mózg za miliard dolarów (1967) jako naukowiec przy komputerze
- Parszywa dwunastka (1967) jako Vernon L. Pinkley
- Złoto dla zuchwałych (1970) jako sierżant „Oddball”
- MASH (1970) jako kpt. Benjamin F. Pierce („Sokole Oko”)
- Zacznijcie rewolucję beze mnie (1970) jako Pierre/Charles
- Alex w Krainie Czarów (1970) jako Alex Morrison
- Klute (1971) jako John Klute
- Johnny poszedł na wojnę (1971) jako Jezus Chrystus
- Sposób na Alfreda (1971) jako ks. Henry Dupas
- Jego najlepszy numer (1973) jako Jesse Veldini
- Nie oglądaj się teraz (1973) jako John Baxter
- Szpiegomania (1974) jako Bruland
- Dzień szarańczy (1975) jako Homer Simpson
- Orzeł wylądował (1976) jako Liam Devlin
- Casanova (1976) jako Giacomo Casanova
- Wiek XX (1976) jako Attila Mellanchini
- Kino z Kentucky Fried Theater (1977) jako niezdarny kelner
- Więzy krwi (1978) jako Steve Carella
- W krzywym zwierciadle: Menażeria (1978; lub po prostu Menażeria) jako prof. Dave Jennings
- Inwazja łowców ciał (1978) jako Matthew Bennell
- Morderstwo na zlecenie (1979) jako Robert Lees
- Wyspa Niedźwiedzia (1979) jako Frank Lansing
- Wielki napad na pociąg (1979) jako Agar
- Zwyczajni ludzie (1980) jako Calvin Jarrett
- Igła (1981) jako Henry Faber
- Powrót Maxa Dugana (1983) jako Brian Costello
- Świry (1984) jako Weslake
- Rewolucja (1985) jako sierżant mjr Peasy
- Grzeszni chłopcy (1985) jako b. Thadeus
- Różaniec morderstw (1987) jako o. Robert Koesler
- Kłopoty ze szpiegami (1987) jako Appleton Porter
- Droga do domu (1989) jako dr Charles Loftis
- Sucha biała pora (1989) jako Ben du Toit
- Osadzony (1989) jako Warden Drumgoole
- Domena władzy (1990) jako Józef Burski
- Krzyk kamienia (1991) jako Ivan
- JFK (1991) jako Mr. X (L. Fletcher Prouty)
- Ognisty podmuch (1991) jako Ronald Bartel
- Buffy – postrach wampirów (1992) jako Merrick Jamison-Smythe
- Cień wilka (1992) jako Henderson
- Zakazany rytm (1993) jako Kirov
- Szósty stopień oddalenia (1993) jako Flan Kittredge
- Władcy marionetek (1994) jako Andrew Nivens
- W sieci (1994) jako Bob Garvin
- Epidemia (1995) jako gen. Donald „Donnie” McClintock
- Obywatel X (1995) jako płk. Michaił Fetisov
- Chybiony cel (1995) jako Garrett Lawton
- Czas zabijania (1996) jako Lucien Wilbanks
- Misja specjalna (1997) jako Jack Shaw
- Wróg naturalny (1997) jako Ted Robards
- Spisek (1997) jako Jacob Conrad
- Przed metą (1998) jako Bill Bowerman
- Łatwa forsa (1998) jako sędzia Rolf Rausenberger
- W sieci zła (1998) jako porucznik Stanton
- Wirus (1999) jako kpt. Robert Everton
- Instynkt (1999) jako dr Ben Hillard
- Hunley (1999) jako gen. Pierre G. T. Beauregard
- Przerażenie (2000) jako Michael
- Kosmiczni kowboje (2000) jako kpt. Jerry O’Neill
- Zasady walki (2000) jako Douglas Thomas
- Powstanie (2001) jako Adam Czerniaków
- Na wojennej ścieżce (2002) jako Clark M. Clifford
- Włoska robota (2003) jako John Bridger
- Sztorm na Bałtyku (2003) jako Lou Aldryn
- Wzgórze nadziei (2003) jako wielebny Monroe
- Miasteczko Salem (2004) jako Richard Straker
- Pani prezydent (2005-06; serial TV) jako Nathan Templeton
- Pan życia i śmierci (2005) – płk. Oliver Southern (głos)
- Broń dla każdego (2005) jako Carl Wilk
- Zorza polarna (2005) jako Ronald Shorter
- Dziewczyny z przemytu (2005) jako Bill Meehan
- Demon: Historia prawdziwa (2005) jako John Bell
- Dzikie plemię (2005) jako Ogden C. Osbourne
- Duma i uprzedzenie (2005) jako pan Bennet
- Pytając o miłość (2006) jako Hellfrick
- Święto piwa (2006) jako Johann von Wolfhaus
- Rewolta (2006) jako John Thorne
- Zabić wspomnienia (2007) jako sędzia David Raines
- Purchawka (2007) jako Lars
- Seks, kasa i kłopoty (2007-09; serial TV) jako Patrick "Tripp" Darling III
- Nie wszystko złoto, co się świeci (2008) jako Nigel Honeycutt
- Astro Boy (2009) – prezydent Stone (głos)
- Rzeźbiarz (2010) jako John Kranski
- Filary Ziemi (2010) jako Earl Bartholomew
- Mechanik (2011) jako Harry McKenna
- Szefowie wrogowie (2011) jako Jack Pellitt, ojciec Bobby’ego
- Dziewiąty legion (2011) jako wujek Marcusa
- Moby Dick (2011) jako o. Mapple
- Igrzyska śmierci (2012) jako prezydent Snow
- Operacja Sofia (2012) jako ambasador Ashdown
- Wyspa skarbów (2012) jako Flint
- Koneser (2013) jako Billy Whistler
- Igrzyska śmierci: W pierścieniu ognia (2013) jako prezydent Snow
- Przekraczając granice (2013; serial TV) jako Michel Dorn
- Igrzyska śmierci: Kosogłos. Część 1 (2014) jako prezydent Snow
- Igrzyska śmierci: Kosogłos. Część 2 (2015) jako prezydent Snow
- Ad Astra (2019) jako pułkownik Pruitt
- Telefon pana Harrigana (2022) jako pan Harrigan
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Glob
- Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym: Obywatel X (1995)
- Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym: Na ścieżce wojennej (2002)
- Nagroda Emmy
- Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym: Obywatel X (1995)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Personalidade: Donald Sutherland (Canadá). InterFilmes.com. [dostęp 2017-11-02]. (port.).
- ↑ Donald Sutherland. Listal. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
- ↑ Clyde Haberman , Donald Sutherland, Star of ‘M*A*S*H’ and Much More, Dies at 88, „The New York Times”, 20 czerwca 2024, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-20] (ang.).
- ↑ Donald Sutherland on Why He Never Sought American Passport [online], web.archive.org, 20 czerwca 2024 [dostęp 2024-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-20] .
- ↑ Donald Sutherland (17 de Julho de 1935). Filmow. [dostęp 2017-11-02]. (port.).
- ↑ Donald Sutherland Biography (1934?-). Film Reference. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
- ↑ Michael Schulman , Road Trip with Donald Sutherland and Helen Mirren, „The New Yorker”, Condé Nast, 5 lutego 2018 [dostęp 2024-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-06] .
- ↑ Kari Pyrhönen , Nälkäpeli-tähti asui nuorena Suomessa: Rakastuin kainuulaiseen tyttöön [online], MTV Uutiset, 17 listopada 2014 [dostęp 2024-06-22] (fiń.).
- ↑ Donald Sutherland. AlloCiné. [dostęp 2017-11-02]. (fr.).
- ↑ Rosanna Greenstreet (2012-03-16): Q&A: Donald Sutherland. The Guardian. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
- ↑ Varda, Sutherland, Burnett i Roizman z honorowymi Oscarami. tvn24.pl, 2017-09-07. [dostęp 2017-09-07]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Donald Sutherland w bazie IMDb (ang.)
- Donald Sutherland w bazie Filmweb
- Donald Sutherland w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000114792262
- VIAF: 103647358
- LCCN: n85199149
- GND: 124931227
- SELIBR: 95041
- BnF: 13900195x
- SUDOC: 069304750
- SBN: RAVV088796
- NLA: 35463395
- NKC: js20060331035
- BNE: XX1105026
- NTA: 070825149
- BIBSYS: 98066013
- PLWABN: 9810576381305606
- NUKAT: n2008059017
- J9U: 987007578574005171
- CANTIC: a10160917
- LNB: 000311233
- CONOR: 8927331
- KRNLK: KAC2020K7554
- LIH: LNB:CJAS;=zW
- Absolwenci Uniwersytetu w Toronto
- Kanadyjczycy pochodzenia niemieckiego
- Kanadyjczycy pochodzenia szkockiego
- Kanadyjscy aktorzy filmowi
- Kanadyjscy aktorzy głosowi
- Kanadyjscy aktorzy teatralni
- Kanadyjscy aktorzy telewizyjni
- Kanadyjczycy odznaczeni Orderem Sztuki i Literatury
- Komandorzy Orderu Sztuki i Literatury
- Laureaci nagrody Emmy
- Laureaci Oscara za całokształt twórczości
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym
- Odznaczeni Orderem Kanady
- Urodzeni w 1935
- Zmarli w 2024