Cząber ogrodowy
Wygląd
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
cząber ogrodowy |
Nazwa systematyczna | |
Satureja hortensis L. 1753 Sp.Pl., 1753 |
Cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.) Inna nazwa: satureja[3]. Rośnie dziko w południowo-wschodniej Europie oraz w Turcji[4]. Jest uprawiany w wielu rejonach świata.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Jednoroczna roślina o wysokości do 25 cm[5].
- Liście
- Wąskołopatkowate lub wąsko-lancetowate i całobrzegie[5].
- Kwiaty
- Liliowe, różowe lub białe, kielich 5-ząbkowy, 1 słupek i 4 pręciki[5].
- Owoce
- Owocem jest rozpadająca się na 4 rozłupki rozłupnia[5].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Znany i uprawiany już w starożytnym Rzymie. Obecnie uprawiany w wielu krajach świata.
- Roślina lecznicza:
- Surowiec: ziele Herba Saturejae. Zawiera 0,8-1,5% olejku lotnego, złożonego z karwakrolu i cymenu oraz garbniki, żywice i śluzy.
- Działanie: Powstrzymuje nadmierną fermentacje i wzdęcia, pobudza trawienie, działa słabo moczopędnie i przeciwrobaczo.
- Zbiór i suszenie: całą część nadziemną, bądź tylko same wierzchołki pędów ścina się w okresie kwitnienia (od lipca do września). Suszy się je w pęczkach zawieszonych na sznurze lub rozłożone cienką warstwą na siatkach, w temperaturze otoczenia. Można również suszyć w suszarni w temperaturze do 40 °C.
- Sztuka kulinarna: Cząber jest świetną przyprawą do ziemniaków, zup i fasoli. Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych polepsza trawienie (ciężkostrawnych potraw).
- Roślina produkuje najwięcej olejków eterycznych krótko przed kwitnieniem i w trakcie kwitnienia. Cząber świetnie nadaje się do suszenia. Wysuszone rośliny najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętych słoikach. Zaleca się uprawę cząbru w sąsiedztwie fasoli, gdyż odstrasza od niej mszyce.
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Wysiew od maja do gruntu w odstępach 25x25cm. Nasiona należy przykryć tylko cienką warstwą ziemi, gdyż potrzebują dużej ilości światła do kiełkowania. Należy podlewać tylko przy bardzo wysokich temperaturach, ponieważ bardzo dobrze znosi susze.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ Anrea-Anna Cavelius: Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. ISBN 978-3-939991-32-8.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-12-27].
- ↑ a b c d Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 41095
- EoL: 579694
- EUNIS: 175007
- Flora of North America: 220012015
- FloraWeb: 5247
- GBIF: 2926885
- identyfikator iNaturalist: 58460
- IPNI: 457680-1
- ITIS: 32308
- NCBI: 49987
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-185680
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:457680-1
- Tela Botanica: 60508
- identyfikator Tropicos: 17600323
- USDA PLANTS: SAHO3
- CoL: 6XQFN