Cedzyna
50°52′05″N 20°43′14″E/50,868056 20,720556| wieś | |
-panorama.jpg) Widok na zalew. W tle Łysica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1427[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
25-351[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0238842[4] |
Położenie na mapie gminy Górno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
| 50°52′05″N 20°43′14″E/50,868056 20,720556[1]
| |
Cedzyna – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Górno[5][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0238859 | Cedzyna-Góra | część wsi |
| 1017008 | Parcele | część wsi |
| 0238865 | Piachy | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na pn.-wsch. od wsi na wydmie „Turek” znaleziono ślady pobytu człowieka z epoki kamienia. W pierwszej połowie XVII w. Szembekowie założyli nad Lubrzanką wielki piec hutniczy, przy którym utworzono sztuczny zbiornik wodny. Wytop żelaza prowadzono tu do roku 1778[6]. W latach 30. XX w. przez wieś przebiegała trasa kolejki wąskotorowej z Kielc do Złotej Wody k. Łagowa[7]. W 1978 powstał tu cmentarz komunalny nr 3, na którym odbywają się pochówki zmarłych ze stolicy województwa świętokrzyskiego i najbliższej okolicy. W późniejszym czasie obszar cmentarza znalazł się w granicach Kielc, jednak wciąż określany jest on mianem "Cedzyna".
- Historia nazwy
- Cedzyna – „villa Gustowa Wolva ... prope fluvium Czedzyna sita” tak pisano w 1437, „Czedzyna” w roku 1529, „Cedzyna” w roku 1787, Cedzyna w roku 1900[8].
- Dawniej wieś nosiła zapewne nazwę „Gustowa Wola”, od nazwy osobowej Gust. Wtórnie Cedzyna od nazwy rzeki Cedzyna lub Cedzina, porównaj fluvio dicto Cedzina ... Czedzyna (1357)[8] – dziś rzeka Lubrzanka, nad którą wieś leży[9].
Ogólne informacje
[edytuj | edytuj kod]
Cedzyna jest punktem początkowym 
niebieskiego szlaku turystycznego im. E. Wołoszyna, prowadzącego do Wąchocka, 
czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Nowej Słupi oraz 
czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Kielc. W pobliżu wsi znajduje się sztuczny zbiornik wodny „Cedzyna” utworzony w roku 1973 przez spiętrzenie wód Lubrzanki. Działa tu Mała Elektrownia Wodna Cedzyna z dwiema turbinami o łącznej mocy około 74 KW[10].
W miejscowości znajduje się nowa Szkoła Podstawowa i przedszkole im. Stefana Żeromskiego. Dojazd z Kielc zapewniają autobusy komunikacji miejskiej linii 10, 14, 26, 41, 43 i 47. Obsługują one łącznie 7 przystanków na terenie wsi[11].
W roku 2011 został oddany do użytku jedyny do tej pory odcinek S74, który łączy Cedzynę z Kielcami (dokładniej z Bociankiem). Ten prawie siedmiokilometrowy odcinek budowano 2 lata, natomiast koszt tej inwestycji wynosił prawie 355 mln zł[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14415
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 3 [dostęp 2022-03-12]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Tymoteusz Wróblewski: Góry Świętokrzyskie. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1972, s. 191.
- ↑ Mapa w skali 1:100 000 wydana nakładem Wojskowego Instytutu Geograficznego w latach 30. XX w., pas 44-45, słup 31-32, „Kielce”.
- ↑ a b Cedzyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 292.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski. Wyd. Polska Akademia Nauk Instytut Języka Polskiego. Kraków 1997. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ Mała Elektrownia Wodna w Cedzynie – na stronie Ogólnopolskiego Samorządowego Serwisu Energii Odnawialnej.
- ↑ Cedzyna [online], ztm.kielce.pl [dostęp 2021-02-19].
- ↑ S74 Wylot Wschodni z Kielc/odcinek Kielce - Cedzyna :: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad - Serwis informacyjny [online], www.gddkia.gov.pl [dostęp 2021-02-19].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cedzyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 292.
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi |
|
| Przysiołki wsi |
|
