Bronisław Hełczyński

Bronisław Hełczyński
Data i miejsce urodzenia	22 października 1890 ; Bortatycze, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	25 listopada 1978 ; Londyn, Wielka Brytania
	Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP
Okres	od 1931; do 1934
Poprzednik	Adam Lisiewicz
Następca	Stanisław Świeżawski
	Prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego
Okres	od 1 lutego 1934; do 1939
Przynależność polityczna	Włodzimierz Orski
	(p.o.) Prezes Światowego Związku Polaków z Zagranicy „Światpol”
Okres	od 1939; do 1954
	Członek (Tymczasowej) Rady Jedności Narodowej
Okres	od 1954; do 1972
	Prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie
Okres	od 1961; do 1978
Poprzednik	Jakub Rostowski
Następca	Tadeusz Sulimirski
	Członek Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 1973; do 1976
	Minister spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie
Okres	od 1974; do 1976
Poprzednik	Jerzy Gawenda
Następca	Zygmunt Zawadowski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bronisław Hełczyński (ur. 22 października 1890 w Bortatyczach, zm. 25 listopada 1978 w Londynie^[1]) – polski prawnik, profesor na Wydziale Prawa UJ, działacz społeczny i państwowy, m.in. szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta Ignacego Mościckiego i prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego, założyciel zrzeszeń ponadpartyjnych w dziedzinie oświaty i kultury narodowej, m.in. członek założyciel i prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich^[2], Zastępca Przewodniczącego Głównego Sądu Koleżeńskiego Związku Legionistów Polskich od 1936 roku^[3].

Życiorys

Urodził się 22 października 1890 w Bortatyczach. Jako uczeń brał udział w strajku szkolnym, co sprawiło, że maturę uzyskał z opóźnieniem (Kraków, 1910). Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W lutym 1910 roku wstąpił do tajnego akademickiego związku „Zet”. Był aresztowany przez żandarmerię rosyjską za przenoszenie „bibuły” przez granicę Królestwa (zwolniony za kaucją z powodu niepełnoletności). Studia przerwało uwięzienie w maju 1912 roku; kontynuował je od jesieni 1912 roku, biorąc aktywny udział w działalności krakowskiej organizacji „Zarzewie” i w Drużynie Strzeleckiej. W roku 1913 należał, wraz ze Stanisławem Długoszem i Andrzejem Bystroniem, do Delegacji Naczelnej ruchu niepodległościowego, która – wraz z komendantem Marianem Żegota-Januszajtisem – podjęła decyzję o podporządkowaniu Drużyn Strzeleckich Józefowi Piłsudskiemu^[4].

Żołnierz I Brygady Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od 1937 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doradca prawny prezesa Rady Ministrów w latach 1926–1930. Od 1931 do 1934 – szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Od 1 lutego 1934 do 1939 – prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego^[5]. Od 1932 – wiceprezes Światowego Związku Polaków za Granicą „Światopol”, od 1939 p.o. prezesa (w latach 1949–1954 – prezes tej organizacji^[4]). 20 stycznia 1938 został wybrany prezesem rady głównej Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej^[6].

We wrześniu 1939 roku został, wraz z polskim władzami, ewakuowany do Rumunii, skąd przez Francję dotarł do Londynu, gdzie kontynuował działalność naukową, społeczną i polityczną^[1].

W latach 1945–1947 – profesor polskiego wydziału prawa na Oxford University. Wykładowca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Od 1956 – prezes Rady Głównej Polskiej YMCA (honorowy prezes polskiej sekcji YMCA w II RP^[7]). W latach 1961–1965 i 1966–1978 – prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Działacz Ligi Niepodległości Polski.

Minister spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie w latach 1974–1976, członek Tymczasowej Rady Jedności Narodowej i Rady Jedności Narodowej w latach 1954–1972, członek Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1973–1976.

Ordery i odznaczenia

Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[8]^[9]
Krzyż Niepodległości (10 grudnia 1931)^[10]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)^[11]
Krzyż Walecznych^[8]
Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)^[12]
Medal za Długoletnią Służbę (1938)^[13]

Wielka Wstęga Orderu Korony Rumunii (Rumunia)^[8]
Wielka Wstęga Orderu Świętego Sawy (Jugosławia, 1931)^[8]^[14]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1934)^[8]^[15]
Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja)^[8]

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b NSA: Wspomnienie prof. Bronisława Hełczyńskiego. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. Gremi Media Sp. z o.o, 2016-07-26. [dostęp 2016-12-30].
↑ Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.
↑ Związek Legionistów Polskich: 1936–1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.
↑ ^a ^b Stanisław Józef Biegański: Prezesi Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i Ich Życiorysy. [w:] Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie [on-line]. [dostęp 2016-12-30].
↑ Dr. Hełczyński prezesem NTA. „Gazeta Lwowska”. Nr 29, s. 3, 1 lutego 1934.
↑ Komunikat Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej. „Drogi Polski”. Nr 2, s. 136, 1938.
↑ Jan Kulma: Dykteryjki przedśmiertne poprawione!. Warszawa: Nowy Świat, 2015-07-14. ISBN 978-83-7386-856-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 253.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za wybitne zasługi na polu sądownictwa administracyjnego”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 287, poz. 381 „za pracę w dziele odzyskania niepodległościl”.
↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za zasługi, położone w służbie państwowej, a w szczególności na polu ustawodawstwa waloryzacyjnego”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy ustawodawczej”.
↑ Odznaczenie P. Marszałka Śmigłego-Rydza i Premiera gen. Składkowskiego medalem. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 112 z 19 maja 1938.
↑ Z pobytu ministra Marinkovića w Polsce. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 281 z 4 grudnia 1931.
↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).

Bibliografia

Krzysztof Tarka, Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna Rządu RP na uchodźstwie 1945–1990, Warszawa 2003.

[NSA2016-1] NSA: Wspomnienie prof. Bronisława Hełczyńskiego. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. Gremi Media Sp. z o.o, 2016-07-26. [dostęp 2016-12-30].

[2] Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.

[3] Związek Legionistów Polskich: 1936–1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.

[PTNO-4] Stanisław Józef Biegański: Prezesi Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i Ich Życiorysy. [w:] Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie [on-line]. [dostęp 2016-12-30].

[5] Dr. Hełczyński prezesem NTA. „Gazeta Lwowska”. Nr 29, s. 3, 1 lutego 1934.

[6] Komunikat Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej. „Drogi Polski”. Nr 2, s. 136, 1938.

[Kulma-7] Jan Kulma: Dykteryjki przedśmiertne poprawione!. Warszawa: Nowy Świat, 2015-07-14. ISBN 978-83-7386-856-4.

[sl-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 253.

[9] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za wybitne zasługi na polu sądownictwa administracyjnego”.

[10] M.P. z 1931 r. nr 287, poz. 381 „za pracę w dziele odzyskania niepodległościl”.

[11] M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za zasługi, położone w służbie państwowej, a w szczególności na polu ustawodawstwa waloryzacyjnego”.

[12] M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy ustawodawczej”.

[13] Odznaczenie P. Marszałka Śmigłego-Rydza i Premiera gen. Składkowskiego medalem. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 112 z 19 maja 1938.

[14] Z pobytu ministra Marinkovića w Polsce. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 281 z 4 grudnia 1931.

[15] Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Prezydenci	Franciszek Fierich (1919–1928) Bolesław Pohorecki (1928–1939)
Wiceprezydenci	Stanisław Bukowiecki Ludwik Zachariasz Cichowicz Ernest Till
Członkowie Wydziału Cywilnego	Władysław Abraham Maurycy Allerhand Roman Longchamps de Bérier Marian Bielewicz Tadeusz Bujak Stanisław Bukowiecki Adam Chełmoński Ludwik Zachariasz Cichowicz Aleksander Doliński Ludwik Domański Jarogniew Drwęski Tadeusz Dziurzyński Franciszek Fierich Jakub Glass Stanisław Gołąb Antoni Górski Bronisław Hełczyński Władysław Leopold Jaworski Henryk Konic Ignacy Koschembahr-Łyskowski Marek Kuratow-Kuratowski Jan Jakub Litauer Karol Lutostański Wiktoryn Mańkowski Jan Mrozowski Alfons Parczewski Leon Petrażycki Bolesław Pohorecki Kazimierz Przybyłowski Michał Rostworowski Józef Skąpski Jan Sławski Stanisław Sławski Kamil Stefko Józef Felicjan Sułkowski Jerzy Trammer Ernest Till Jan Wasilkowski Eugeniusz Waśkowski Stanisław Wróblewski Fryderyk Zoll
Członkowie Wydziału Karnego	Henryk Ettinger Juliusz Kałużniacki Edmund Krzymuski Juliusz Makarewicz Wacław Makowski Zygmunt Marek Walenty Miklaszewski Aleksander Mogilnicki Franciszek Nowodworski Julian Nowotny Witold Prądzyński Emil Stanisław Rappaport Zygmunt Rymowicz Zygmunt Seyda Stanisław Śliwiński
Projekty ustaw	kodeks postępowania karnego (1928) kodeks postępowania cywilnego (1930) Kodeks karny (1932) kodeks zobowiązań (1933) kodeks handlowy (1934) prawo wekslowe (1936) prawo czekowe (1936)

W dniu zaprzysiężenia	Alfred Urbański Jerzy Gawenda Bronisław Hełczyński Józef Poniatowski Stanisław Wiszniewski Zygmunt Szadkowski Stefan Brzeszczyński Sylwester Karalus Czesław Czapliński
Późniejsi członkowie rządu	Bolesław Dziedzic