Aksynit

Aksynit
	; Aksynit
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	Ca2(Fe, Mg, Mn)Al2[(BO3)(OH)(Si4O12)] – borokrzemian wapnia, glinu żelaza, manganu i magnezu.
Twardość w skali Mohsa	6,5-7
Przełam	muszlowy
Łupliwość	wyraźna
Gęstość	3,18 do 3,36 g/cm3 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	brunatny do żółtego
Rysa	biała
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	nα 1,693, nβ 1,701, nγ 1,704
Inne	pleochroizm – wyraźny, trichroizm luminescencja – fioletowa do pomarańczowej
	Dodatkowe dane
Szczególne własności	własności piroelektryczne
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Aksynit – rzadki minerał z gromady krzemianów.

Nazwa pochodzi od greckiego słowa "axe" – topór (ze względu na formę kryształów).

Właściwości

Skład chemiczny – Ca₂(Fe, Mg, Mn)Al₂[(B O₃)(O H)(Si₄O₁₂)] – borokrzemian wapnia, glinu żelaza, manganu i magnezu.
Połysk – szklisty
Przełam – muszlowy
Łupliwość – wyraźna
Twardość w skali Mohsa – 6,5-7
Rysa – biała
Barwa – brunatny do żółtego
Gęstość – 3,18 do 3,36 g/cm³
Współczynniki załamania światła – n_α 1,693, n_β 1,701, n_γ 1,704
Dwójłomność – 0,010 do 0,012
Dyspersja – silna
Pleochroizm – wyraźny, trichroizm
Luminescencja – fioletowa do pomarańczowej

Zazwyczaj tworzy kryształy tabliczkowe, bardzo ostro zakończone. Występuje w formie skupień zbitych i ziarnistych. Tworzy też narośla i szczotki krystaliczne. Jest kruchy, przeświecający. W płomieniu łatwo się topi tworząc szkliwo, barwi płomień na zielono (obecność boru). Ma własności piroelektryczne.
Skład chemiczny jest bardzo zmienny, zależny od miejsca występowania. Najłatwiejszą cechą rozpoznawczą aksynitu jest kształt jego kryształów. Ciemniejsze odmiany mogą być mylone z kwarcem dymnym lub brunatnym drawitem (odmianą turmalinu).

Historia

Przez długie lata był traktowany jako brunatny turmalin. Jego właściwą naturę rozpoznał René Just Haüydemu w 1797 roku. Rzadko wykorzystywano go jako kamień szlachetny.

Występowanie

Występuje w skałach bogatych w wapń. Krystalizuje w wysokich temperaturach w brzeżnych partiach lub w otoczeniu stygnącej magmy granitowej. Nigdy nie występuje w dużych ilościach.

Miejsca występowania

Aksynit o jakości gemnologicznej występuje w Brazylii (w stanie Bahia spotyka się kryształy wielkości do 20 cm),
USA – (Kalifornia, New Jersey, Nevada)
Tanzanii – bardzo rzadka odmiana niebieska.
Duże kryształy występują w Meksyku – Baja California (do 20 cm),
fioletowe aksynity pochodzą z Australii – (Tasmania),
Rosji – (Ural), Tadżykistanu (Pamir), Francji – Burg d’Oisans, Szwajcarii – Grisons (odmiana tinzenit), Norwegii i Finlandii.

W Polsce kryształy aksynitu spotyka się w granitach w okolic Strzegomia na Dolnym Śląsku.

Zastosowanie

ma znaczenie kolekcjonerskie
sporadycznie bywa używany jako kamień jubilerski (poszukiwane kamienie fioletowe i niebieskie).

Tworzy niewielkie kryształy, nie przekraczające wagi 5 karatów – ogranicza to możliwość szlifowania (najczęściej kaboszony i szlif fasetkowy). Kryształy są bardzo rzadko przejrzyste i pozbawione wad.

Bibliografia

Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.

Linki zewnętrzne

Galeria: [1], [2], [3]

Artykuły: