Kontent qismiga oʻtish

Abdulrazak Gurnah

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Abdulrazak Gurnah
Asl ismi sua.: Abdulrazak Gurnah
inglizcha: Abdulrazak Gurnah
arabcha: عبد الرزاق گرناہ
Tavalludi 20-dekabr 1948-yil (1948-12-20) (76 yosh)
Zanzibar sultonligi, Tanzaniya
Kasbi 1987-yildan hozirgacha
Ijod qilgan tillari Ingliz tili[1] va Suaxili tili
Fuqaroligi Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik, Tanzaniya bayrogʻi Tanzaniya
Yoʻnalish realizm
Janr nasr
Shoh asari Kent universiteti
Mukofotlari Nobel mukofoti (2021)
Veb-sayti
rcwlitagency.com

Abdulrazak Gurnah FRSL (1948-yil 20-dekabrda tugʻilgan – Tanzaniyada tavallud topgan britaniyalik yozuvchi va akademik. U Zanzibar sultonligida tugʻilgan va 1960-yillarda Zanzibar inqilobi paytida qochqin sifatida Buyuk Britaniyaga koʻchib oʻtgan[2]. Uning romanlari orasida Buker va Whitbread mukofotlari uchun qisqa roʻyxatga kiritilgan "Jannat" (1994); "Tark" (2005); hamda Buker mukofotining longlisti va Los-Anjeles Tayms kitob mukofotining qisqa roʻyxatiga kiritilgan "Dengiz boʻyida" (2001) kabi asarlari mashhur.

Gurnah 2021-yilda adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti bilan „madaniyatlar va qitʼalar oʻrtasidagi jarlikda mustamlakachilik oqibatlari va qochqinlar taqdiriga murosasiz va rahmdillik bilan kirishgani uchun“ taqdirlangan[2][3][4]. U Kent universitetining ingliz va postkolonial adabiyot boʻyicha faxriy professori[5].

Yoshlik va taʼlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Abdulrazak Gurnah 1948-yil 20-dekabrda[6]. Zanzibar sultonligida tugʻilgan[7]. U 18 yoshida Zanzibar inqilobi natijasida arab elitasi hukmronligi agʻdarilib, keyinchalik Tanzaniyaning bir qismiga aylangan orolni tark etib[2][4], 1968-yilda qochqin sifatida Angliyaga kelgan. U arab naslidan boʻlib[8], otasi va amakisi Yamandan koʻchib kelgan tadbirkorlar edi[9].

U dastlab Kenterberidagi Christ Church kollejida tahsil olgan, oʻsha paytda ushbu kollejning diplomlari London universiteti tomonidan taqdim etilardi[10]. Keyin u Kent universitetiga oʻtdi va 1982-yilda "Gʻarbiy Afrika fantastikasini tanqid qilish mezonlari" [11] nomli dissertatsiya bilan doktorlik unvonini qoʻlga kiritdi[7].

Kasbiy faoliyat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gurnah 1980-yildan 1983-yilgacha Nigeriyadagi Kano Bayero universitetida maʼruzachi boʻlib ishladi. Keyin Kent universitetida ingliz va postkolonial adabiyot professori unvonini olgach, u yerda 2017-yilgacha, yaʼni nafaqaga chiqqunicha[4][12] dars berdi; yozuvchi ayni damda ushbu universitetda ingliz va postkolonial adabiyot boʻyicha faxriy professor hisoblanadi[13].

Gurnahning romanlari tanqidchilar tomonidan ijobiy qabul qilingan boʻlsa-da, ular tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlmagan va baʼzi hollarda Buyuk Britaniyadan tashqarida chop etilmagan[14]. U 2021-yilda adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti bilan taqdirlanganidan soʻng, uning asarlariga talab ortishi natijasida nashriyotlar va kitob sotuvchilari raqobatga kirishishdi[14][15]. Nobel mukofoti eʼlon qilinganidan keyingina Gurnah amerikalik noshirlardan oʻzining „Afterlives“ romani uchun takliflar oldi; Riverhead Books ushbu asarni 2022-yil avgust oyida chop etishni rejalashtirmoqda. Riverhead, shuningdek, gurnahning ilgari bosmadan chiqqan ikkita asari "Dengiz boʻyida" („By the sea“) va „Tark“ („Desertion“) uchun nashr huquqlarni qoʻlga kiritdi[15].

Mukofot va unvonlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gurnahning 1994-yilda yozilgan „Jannat“ romani „Buker“, „Whitbread“ va „Yozuvchilar gildiyasi“ mukofotlari shortlistiga hamda Daniya tilidagi eng yaxshi tarjimasi uchun ALOA mukofotiga nomzodlar roʻyxatiga kiritilgan[16]. Uning „Dengiz boʻyida“ (2001) romani Bukerning longlistiga va Los-Anjeles Tayms kitob mukofoti uchun nomzodlar roʻyxatidan joy olgan[16], "Tark" (2005) esa 2006 yilgi Hamdoʻstlik yozuvchilari mukofoti uchun nomzodlar qatoridan joy olgan[16][17].

Gurnah 2006-yilda Qirollik adabiyot jamiyati aʼzosi etib saylandi[18]. 2007-yilda "Dengiz boʻyida" asari uchun Fransiyada RFI Témoin du Monde (Dunyo guvohi) mukofotini qoʻlga kiritdi[19].

2021-yil 7-oktyabrda „madaniyatlar va qitʼalar oʻrtasidagi jarlikda mustamlakachilik oqibatlari va qochqinlar taqdiriga murosasiz va rahmdillik bilan kirishgani uchun“ adabiyot boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor boʻldi[2][3][4]. Gurnah 1993-yilda mukofotni qoʻlga kiritgan Toni Morrisondan keyingi birinchi qora tanli[4][15] va 2007-yilda laureat boʻlgan Doris Lessingdan keyingi birinchi afrikalik yozuvchi hisoblanadi[20][21].

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gurnah Angliyaning Kenterberi shahrida[22] yashaydi, Britaniya fuqaroligiga ega[23]. U Tanzaniya bilan yaqin aloqada, u yerda oilasi borligini, imkon boʻlganda u yerga qaytishini nazarda tutuib aytadi: „Men u yerdanman. Qalban u yerda yashayman“[24].

Asarlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Romanlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ketish xotirasi (1987)[25]
  • Ziyorat yoʻli (1988)[26]
  • Dotti (1990)[27]
  • Jannat (1994)[28] (Buker mukofoti[29] va Whitbread mukofoti[29] uchun qisqa roʻyxatga kiritilgan)
  • Admring Silnece (1996)[30]
  • Dengiz boʻyida (2001)[28] (Buker mukofoti uzun roʻyxatiga kiritilgan[31] va Los-Anjeles Tayms kitob mukofoti qisqa roʻyxatiga kiritilgan)[31]
  • Desertion (2005)[32]
  • Soʻnggi sovgʻa (2011)[33]
  • Tosh yurak (2017)[34]
  • Afterlives (2020)[35]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ (unspecified title)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Nobel Literature Prize 2021: Abdulrazak Gurnah named winner“ (en-GB). BBC News (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 „The Nobel Prize in Literature 2021“. NobelPrize.org (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Flood, Alison. „Abdulrazak Gurnah wins the 2021 Nobel prize in literature“ (en). The Guardian (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.
  5. ↑ „Professor Abdulrazak Gurnah“. University of Kent | School of English (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  6. ↑ Loimeier, Manfred „Gurnah, Abdulrazak“, . Metzler Lexikon Weltliteratur: Band 2: G–M (de) Ruckaberle: . Springer, 30 August 2016 — 82–83-bet. ISBN 978-3-476-00129-0. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr. 
  7. ↑ 7,0 7,1 King, Bruce. The Oxford English Literary History Bate: . Oxford: Oxford University Press, 2004 — 336-bet. ISBN 978-0-19-957538-1. OCLC 49564874. 
  8. ↑ „Abdulrazak Gurnah wins the Nobel prize in literature for 2021“. The Economist (2021-yil 7-oktyabr).
  9. ↑ Sveriges Television AB, Nobel 2021: Porträtten – Litteraturprisporträttet (shved), qaraldi: 2021-12-09
  10. ↑ Hand, Felicity „Abdulrazak Gurnah (1948–)“, . The Literary Encyclopedia. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.  (Wayback Machine saytida 2018-06-19 sanasida arxivlangan)
  11. ↑ Annual Bibliography of English Language and Literature for 1986 Erskine: . W. S. Maney & Son, 1989 — 588-bet. ISBN 0-947623-30-2. 
  12. ↑ Alter, Alexandra; Marshall, Alex. „Abdulrazak Gurnah Is Awarded the Nobel Prize in Literature“ (en-US). The New York Times (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  13. ↑ Attree. „Nobel Prize winner Abdulrazak Gurnah: An introduction to the man and his writing“. The World (2021-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 10-oktyabr.
  14. ↑ 14,0 14,1 Alter, Alexandra. „He Won the Nobel. Why Are His Books So Hard to Find?“ (en-US). The New York Times (2021-yil 27-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 27-oktyabr.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Alexandra Alter. „Why one Nobel Laureate is struggling to sell books in America“. Independent (2021-yil 5-noyabr). 2021-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 „Abdulrazak Gurnah: Influencing policymakers, cultural providers, curricula, and the reading public worldwide via new imaginings of empire and postcoloniality“. REF 2014 | Impact Case Studies. Qaraldi: 2021-yil 14-oktyabr.
  17. ↑ „We Congratulate 2021 Nobel Laureate for Literature Abdulrazak Gurnah“. The Authors Guild (2021-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 14-oktyabr.
  18. ↑ „Abdulrazak Gurnah“ (en-GB). Royal Society of Literature. 2020-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.
  19. ↑ Fruchon-Toussaint. „Abdulrazak Gurnah, Prix RFI Témoin du Monde 2007“ (fr). RFI (2007-yil 8-mart). 2021-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  20. ↑ Alter, Alexandra; Marshall, Alex. „Abdulrazak Gurnah Is Awarded the Nobel Prize in Literature“ (en-US). The New York Times (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.Alter, Alexandra; Marshall, Alex (7 October 2021). „Abdulrazak Gurnah Is Awarded the Nobel Prize in Literature“. The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 7 October 2021. Retrieved 9 October 2021.
  21. ↑ Lall. „Abdulrazak Gurnah: the truth-teller's tale“. openDemocracy (2021-yil 31-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 31-oktyabr.
  22. ↑ Shariatmadari. „'I could do with more readers!' – Abdulrazak Gurnah on winning the Nobel prize for literature“ (en). The Guardian (2021-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
  23. ↑ „Can the Nobel Prize 'revitalize' African literature?“ (en). Deutsche Welle (2021-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 10-oktyabr.
  24. ↑ Awami. „In Tanzania, Gurnah's Nobel Prize win sparks both joy and debate“. Al Jazeera (2021-yil 9-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 10-oktyabr.
  25. ↑ Hand, Felicity (15 March 2015). "Searching for New Scripts: Gender Roles in Memory of Departure" (en). Critique: Studies in Contemporary Fiction 56 (2): 223–240. doi:10.1080/00111619.2014.884991. ISSN 0011-1619. Archived from the original on 7 October 2021. https://web.archive.org/web/20211007151627/https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00111619.2014.884991. Qaraldi: 7 October 2021. Abdulrazak Gurnah]]
  26. ↑ Mirmotahari, Emad (May 2013). "From Black Britain to Black Internationalism in Abdulrazak Gurnah's Pilgrims Way" (en). English Studies in Africa 56 (1): 17–27. doi:10.1080/00138398.2013.780679. ISSN 0013-8398. Archived from the original on 7 October 2021. https://web.archive.org/web/20211007151628/https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00138398.2013.780679. Qaraldi: 7 October 2021. Abdulrazak Gurnah]]
  27. ↑ Lewis, Simon (May 2013). "Postmodern Materialism in Abdulrazak Gurnah's Dottie : Intertextuality as Ideological Critique of Englishness" (en). English Studies in Africa 56 (1): 39–50. doi:10.1080/00138398.2013.780680. ISSN 0013-8398. https://archive.org/details/sim_english-studies-in-africa_2013-05_56_1/page/39. 
  28. ↑ 28,0 28,1 Kohler, Sophy (4 May 2017). "'The spice of life': trade, storytelling and movement in Paradise and By the Sea by Abdulrazak Gurnah" (en). Social Dynamics 43 (2): 274–285. doi:10.1080/02533952.2017.1364471. ISSN 0253-3952. 
  29. ↑ 29,0 29,1 „Nobel Prize in Literature 2021: Abdulrazak Gurnah honoured“ (en). The Irish Times (2021-yil 7-oktyabr). 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.
  30. ↑ Olaussen, Maria (May 2013). "The Submerged History of the Indian Ocean in Admiring Silence" (en). English Studies in Africa 56 (1): 65–77. doi:10.1080/00138398.2013.780682. ISSN 0013-8398. https://archive.org/details/sim_english-studies-in-africa_2013-05_56_1/page/65. 
  31. ↑ 31,0 31,1 „Abdulrazak Gurnah“ (en). Booker Prize. 2021-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.
  32. ↑ Mars-Jones. „It was all going so well“ (en). The Observer (2005-yil 15-may). 2021-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr.
  33. ↑ Kaigai, Kimani (May 2013). "At the Margins: Silences in Abdulrazak Gurnah's Admiring Silence and The Last Gift" (en). English Studies in Africa 56 (1): 128–140. doi:10.1080/00138398.2013.780688. ISSN 0013-8398. https://archive.org/details/sim_english-studies-in-africa_2013-05_56_1/page/128. 
  34. ↑ Bosman, Sean James (3 July 2021). "'A Fiction to Mock the Cuckold': Reinvigorating the Cliché Figure of the Cuckold in Abdulrazak Gurnah's By the Sea (2001) and Gravel Heart (2017)" (en). Eastern African Literary and Cultural Studies 7 (3): 176–188. doi:10.1080/23277408.2020.1849907. ISSN 2327-7408. 
  35. ↑ Mengiste. „Afterlives by Abdulrazak Gurnah review – living through colonialism“ (en). The Guardian (2020-yil 30-sentyabr). 2021-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-oktyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdulrazak_Gurnah&oldid=5326363" dan olindi