Peta Francuska Republika
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Peta Francuska Republika (francuski: Cinquième République) je naziv za aktualno republikansko uređenje Francuske, koje je na snazi od donošenja aktualnog ustava 1958. godine. Peta Republika nastaje kao direktna nasljednica politički nestabilne Četvrte Republike, što je prvi slučaj u historiji Francuske da su se dva republikanska režima izmijenila jedan za drugim (dotad je republiku uvijek mijenjala monarhija, ili obrnuto, odnosno nacistička okupacia tokom Drugog svjetskog rata).
Prvo desetljeće Pete Republike obilježile su politička dominacija i državnička karizma Charlesa de Gaullea, koji ostaje jedna od najznačajnijih francuskih ličnosti XX. vijeka. Ipak, krajem 60-ih, unutarnja kriza i neuspjele reforme dovode do de Gaulleove ostavke 1969. godine. Nakon što su se na predsjedničkom mjestu izmijenili Georges Pompidou i Valéry Giscard d'Estaing, na izborima 1981. pobjeđuje socijalist François Mitterrand, koji će na mjestu predsjednika biti sve do 1995., kada ga je zamijenio bivši premijer i gradonačelnik Pariza, Jacques Chirac. Konzervativni UMP zadržao je vlast i tokom mandata Nicolasa Sarkozyja, kojega je na izborima 2012. godine tijesno pobijedio socijalist François Hollande. Pozicija predsjednika zadržala je dominantnu ulogu u francuskoj politici, dok je premijer ostao u podređenom položaju u hijerarhiji egzekutivne vlasti. Parlament je uređen dvodomno - Senat kao gornji dom te Narodna skupština kao donji dom.
Peta Republika je obilježena i dovršavanjem procesa dekolonizacije, odnosno konačnog kraha Francuskog kolonijalnog imperija, što se najviše očitovalo tokom Alžirskog rata, koji je bio jedno od najznačajnijih pitanja francuske vanjske politike. Isto tako, Francuska je uspješno obnovila odnose sa Njemačkom te je postala, uz potonju, najznačajnija sila Europske unije. Godine 1999., dugogodišnja valuta, francuski franak, zamijenjen je eurom na cijelom teritoriju Francuske (uz tri izminke u prekomorskim posjedima).