4. vijek pne.

Milenijum:	1. milenijum pne.
Vjekovi:	5. vijek pne. • 4. vijek pne. • 3. vijek pne.
Decenije:	390-e pne. 380-e pne. 370-e pne. 360-e pne. 350-e pne. 340-e pne. 330-e pne. 320-e pne. 310-e pne. 300-e pne.
Kategorije:	Rođenja – Smrti Nastanci – Prestanci

4. vijek pne. je započeo na prvi dan 400. pne. a završio na posljednji dan 301. pne.

Pregled

Karta svijeta godine 323. pne. (u trenutku smrti Aleksandra Velikog)

Ovaj vijek je obilježio nastavak procvata klasične grčke civilizacije, odnosno nova dostignuća na polju filozofije, umjetnosti, književnosti i arhitekture, ali i nastavak stalnih sukoba među polisima Antičke Grčke kojima je prvo dominirala Sparta, potom Teba. Međusobni sukobi su iscrpili antičke polise, što je iskoristila makedonska država na sjeveru te pod Filipom nametnula svoju hegemoniju, da bi potom Filipov sin Aleksandar Veliki vođen panhelenskom ideologijom pokrenuo rat protiv oslabljenog Perzijskog Carstva. Uspjeh tog pohoda je doveo ne samo do propasti Perzijskog Carstva, čije su prostrane oblasti i mnogobrojni narodi pali pod Aleksandrovu vlast, nego i dotada nezapamćenog prožimanja grčke s orijentalnom kulturom. Pod Aleksandrom se po prvi put u zapadnoj civilizaciji pojavio koncept svjetske države koji će preživjeti čak i raspad Aleksandrovog carstva, a čije će ideološke i druge tekovine preuzeti njegovi nasljednici, započevši novi kulturno-historijski period pod nazivom helenizam.

Prava grčka kolonizacija zahvaća otoke i kopno srednje Dalmacije tek početkom ovog stoljeća, 390-380, uz pomoć Dionizija Sirakuškog. Kolonije su na otocima Issa i Pharos (Vis i Hvar). Issani su imali trgovačke naseobine u Tragourionu i Epetionu (Trogir i Stobreč) i potkoloniju na Korčuli, nepoznata imena. Antička uljudba pojačano prodire među Ilire. Dekret o osnivanju neke atenske kolonije na Jadranu 325/4.

Tribali nastavljaju s pljačkaškim pohodima: 376-75 u potrazi za hranom opustošili teritoriju Abdere u Trakiji. Filip II ih je pokorio 344-43 ali se oporavljaju i 339. sukobljavaju sa skitskim kraljem Atejem u Dobrudži. Aleksandar ih trajno smiruje 335. pne. (tokom 1. veka pne. im se gubi trag). Tribali priznaju makedonsku vlast, prisutni su u Aleksandrovoj vojsci koja je prešla Dardanele 334. Autarijati su planirali da napadnu Aleksandra na povratku iz Tribalije, ali ih je sprečio Langar, kralj Agrijana. Deo Autarijata se odselio - prema Vlaškoj i Peoniji, navodno zbog "kiše žaba" i izbijanja otrovnih gasova iz zemlje. Kasandar je 310. pomogao peonskom kralju Audoleonu nakon invazije Autarijata. Prisutni su 302. u Lisimahovoj vojsci u Maloj Aziji, u ratu sa Antigonom.

Dardanci su pod Bardilisom (vl. 393 - 358) ujedinjeni u moćnu kraljevinu koja je pretila Makedoniji i Epiru dok je Filip II Makedonski nije razbio oko 345. U drugoj polovini veka većina gradova na jugoistoku Dardanije je spaljena, oporaviće se ubrzo posle Aleksandrove smrti (323). U Panonskoj nizija prvi dodiri sa Keltima u prvoj polovini 4. veka, u Sremu i Bačkoj se javljaju originalne forme nakita. U poslednjim decenijama IV veka na područje današnje Srbije dolaze Kelti (Latenska kultura, uglavnom u panonskom delu, Galski pohod na Balkan). Susret keltsih izaslanika sa Aleksandrom Velikim na Dunavu 335. simbolično označava početak mlađeg Gvozdenog doba u Srbiji. Ubrzo nakon njegove smrti su osvojili teritorije do ušća Save u Dunav, 310. se sukobljavaju sa Kasandrom na planini Hem, u narednom periodu pustoše Dardaniju i Makedoniju.

Događaji

• 390. pne./387. pne. - Bitka na Aliji nakon koje Gali pod Brenom pljačkaju Rim.
• 387. pne. - Antalkidin mir.
• 371. pne. - Bitka kod Leuktre nakon koje završava spartanska hegemonija u Grčkoj.
• 343. pne. - Ahemenidsko Perzijsko Carstvo ponovno osvaja Egipat kojim više nikada neće vladati domaći vladari.
• 338. pne. - Bitka kod Heroneje u kojoj Filip II Makedonski nameće makedonsku hegemoniju grčkim polisima.
• 341. pne. - Završava Prvi samnitski rat, kojim Rimska Republika postaje dominantnom silom Centralne Italije.
• 336. pne. - 323. pne. - Aleksandar Veliki osvaja Perzijsko Carstvo i dopire do Indije, stvorivši državu sa dotada najvećom teritorijom.
• 323. pne. - Aleksandrovom smrću započinje raspad njegovom carstva u kome će njegovi nasljednici - dijadosi - stvoriti nekoliko helenističkih država.
• 316. pne. - Kineska država Qin osvaja državu Shu stekavši tako ključnu prednost nad drugim kineskim državama.
• 301. pne. - Bitka kod Ipsa kojom završava četvrti rat dijadoha, a podjela Aleksandrovog carstva postaje trajna.

Pronalasci, otkrića, pojave

• Rimljani grade prvi akvadukt.
• Kinezi prvi put koriste samostrijel.

Decenije

Milenijum	Vijek
4. pne.:	40. pne.	39. pne.	38. pne.	37. pne.	36. pne.	35. pne.	34. pne.	33. pne.	32. pne.	31. pne.
3. pne.:	30. pne.	29. pne.	28. pne.	27. pne.	26. pne.	25. pne.	24. pne.	23. pne.	22. pne.	21. pne.
2. pne.:	20. pne.	19. pne.	18. pne.	17. pne.	16. pne.	15. pne.	14. pne.	13. pne.	12. pne.	11. pne.
1. pne.:	10. pne.	9. pne.	8. pne.	7. pne.	6. pne.	5. pne.	4. pne.	3. pne.	2. pne.	1. pne.
1.:	1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.	10.
2.:	11.	12.	13.	14.	15.	16.	17.	18.	19.	20.
3.:	21.	22.	23.	24.	25.	26.	27.	28.	29.	30.
4.:	31.	32.	33.	34.	35.	36.	37.	38.	39.	40.

Reference

Literatura

• Dragoslav Srejović, Kulture gvozdenog doba na tlu Srbije, rastko.rs
• Matijašić, Robert. Povijest hrvatskih zemalja u antici do cara Dioklecijana. Leykam international Zagreb 2009 ISBN 978-953-7534-31-8