Francois Alwyn Venter

Francois Alwyn Venter
Gebore	Francois Alwyn Venter 27 November 1916 Hopetown, Suid-Afrika
Sterf	8 Julie 1997 (op 80) Somerset-Wes, Suid-Afrika
Nasionaliteit	Suid-Afrikaans
Bekend vir	Boeke
Eggenoot	Stella
Kinders	Elizabeth Herman
Ouer(s)	Herman Venter Nellie Koortse
Handtekening
[[Lêer:|128px|class=skin-invert]]

Francois Alwyn (Frans) Venter (1916–1997) was ’n Afrikaanse skrywer gedurende die 20ste eeu in Suid-Afrika en wenner van die Hertzogprys. Hy skryf ook onder die skuilname Meiring Fouché, René Stegmann, Marius de Jongh en Elske te Water.

Lewe en werk

Venter is op 27 November 1916 in Hopetown gebore en sy ouers het in die distrik Britstown geboer. Hy leer aanvanklik in plaasskole, daarna aan die Sekondêre Skool Strydenburg, en matrikuleer in 1934 aan die Hoërskool Hopetown. Hy studeer aan die Universiteit van Stellenbosch en begin in 1938 ’n joernalistieke loopbaan wat vyf-en-twintig jaar sou duur, in Kaapstad, Pretoria, Windhoek en Johannesburg.

Hy is die oudste seun van Hermanus Carel (Herman) Venter en Cornelia Cecilia (Nellie) Koortse. Sy oupa se testament het bepaal dat Botterkraal ná sy dood verkoop moes word en die gesin word dus gedwing om na sy dood na die plaas Nuwejaarskraal in dieselfde distrik te verhuis. Frans ontvang aanvanklik sy skoolopleiding op Botterkraal by die goewernante, Miss Eagleton. Daarna gaan hy skool op die plaasskool by Kalkkraal, sy oupa se plaas, waar hy by sy oom Jannie en tant Johanna en hulle drie kinders loseer. Hierna woon hy die plaasskool Lanquedoc op Vioolkraal by tot standerd vier. Vanaf standerd vyf gaan hy na die Middelbare Skool op Strydenburg, waar hy standerd ses slaag. Groot droogte breek dan uit en die gesin is verplig om met die vee te trek op soek na staanplek en weiding. Hulle word toegang tot Suidwes-Afrika geweier en gaan dan na Kakamas, waar hulle vir ’n ruk staning by ene oom Muller kry. Daarna is hulle vort na die Kalahari, waar hulle by Dawid Kriel weireg kry vir die vee. Na sowat ’n jaar verneem hulle dat dit goed gereën het by die huis en hulle keer terug. Nuwejaarskraal is intussen ook verkoop en Frans se pa kry deelsaairegte op die plaas Breekkierie. Frans gaan nou na die Hoërskool Hopetown en hy matrikuleer in 1934 in die eerste klas. In die Uniale Taaleksamen kom hy tweede in die Unie van Suid-Afrika en in die Geskiedenis-eksamen vierde.

Na skool studeer hy aan die Universiteit van Stellenbosch waar hy ’n B.A.-graad verwerf. Tydens sy studentejare dien hy op die redaksie van Die Stellenbosse Student en word later onderredakteur. Ernst van Heerden, Gerhard Beukes, W.A. de Klerk en Audrey Blignault is onder andere saam met hom op die redaksie. Weens finansiële redes onderbreek hy sy studies vir ’n M.A.-graad halfpad. In 1938 word hy in Kaapstad redaksielid van Die Suiderstem waar Abraham H. Jonker en E.B. Grosskopf van sy kollegas is. In 1941 is hy vir ’n kort tyd na Pretoria, waar hy as joernalis by Die Volkstem werk. Hy trou in hierdie jaar met Stella Muller van Fraserburg, wat hom op 25 Junie 1994 ontval, en die egpaar het twee kinders, ’n seun, Herman, en ’n dogter, Elizabeth.

Na sy troue keer hy terug na Kaapstad en Die Suiderstem. Hier word hy bevorder tot parlementêre beriggewer en later waarnemende nuusredakteur. In Augustus 1946 word hy redakteur van die weekblad Die Suidwes-Afrikaner in Windhoek. In 1952 gaan hy na Johannesburg waar hy hoof van inligting vir die Verenigde Party word en ’n tyd lank aan die politiek deelneem. Reeds in Suidwes-Afrika het hy in ’n verkiesing as kandidaat van die Verenigde Nasionale Suidwes-Party verloor en in die verkiesings van 1953 verloor hy die stryd as kandidaat van die Verenigde Party in Kemptonpark. Hierna gaan werk hy by Blaar Coetzee, destydse eienaar van Tafelberg Uitgewers en uitgewer van verskeie tydskrifte. Frans word redakteur van die tydskrif Fyngoud en skryf verskeie kortverhale wat in die tydskrif geplaas word. Die gesin bly in hierdie tyd eers in ’n woonstel in Hillbrow en later in ’n huis in Linden.

In Januarie 1960 vestig hy hom in die Noordwes-Kaap op die familieplaas Constantia naby Vanwyksvlei, tussen Kenhardt en Carnarvon, waarheen sy ouers in die dertigerjare verhuis het. Hier boer hy met merinoskape en skryf feitlik voltyds. Die strawwe klimaat en veral die nadelige uitwerking wat dit op sy vrou se gesondheid het, noop hom om in 1967 die plaas te verlaat en Strand toe te verhuis. Hy skryf nou voltyds en lewer verskeie boeke, opdragwerke, vertalings, kortverhale, vervolgverhale en liefdesverhale, terwyl hy ook artikels skryf vir publikasies en bydraes maak tot die “Van alle kante” rubriek in Die Burger. Hy besluit egter om weer te gaan boer en in 1970 begin hy met druiwe boer in die distrik Vredendal, op die wingerdplaas Ciréne in die Olifantsriviervallei.

In 1971 het hy egter ’n hartaanval en toe Stella in 1975 ook hartaanvalle het, verkoop hulle die plaas en tree in 1976 af in die Strand, waar hy hom voltyds aan sy skryfwerk wy. Op 15 September 1990 kry hy ’n ernstige beroerteaanval, waarvan hy merkwaardig herstel en volledig beskryf in sy boek “Die keer toe ek my naam vergeet het”. Met sy herstel verhuis hy en sy vrou na die Altena-tehuis vir bejaardes in die Strand. In Maart 1996 kry hy weer ’n beroerte-aanval. Na sy ontslag uit die Vergelegen Medi-Clinic op Somerset-Wes word hy in die siekeboeg van Huis Altena opgeneem en hier versorg tot met sy dood.

Hy was lid van die Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde in Leiden. Hy was ook lid van die Afrikaanse Skrywersgilde, maar bedank in 1987 uit protes teen die Gilde se beplande ontmoeting met die ANC, wat hy as “’n Marxistiese geweldsorganisasie” beskou. Aan die begin van 1989 veroorsaak hy polemiek in die Kaapse koerante wanneer hy in ’n sterk bewoorde brief beswaar maak teen die toepassing van apartheid op strande en die manier waarop gekleurde mense van “blanke” strande in die Strand verwyder word.

F.A. Venter is oorlede op 8 Julie 1997.

Skryfwerk

Jeugverhale en kortverhale

Reeds van sy skooldae af wou hy ’n skrywer word en het hy groot bewondering vir Sangiro se “Uit oerwoud en vlakte”. Hy probeer dus op skool reeds ’n soortgelyke boek skryf met onder andere akkedisse, meerkatte en skilpaaie as karakters, maar kan nie ’n uitgewer vir die boek kry nie. Een van sy kortverhale word op agtienjarige ouderdom deur Die Landbouweekblad gepubliseer, wat hom een pond sewentien sjielings en ses pennies daarvoor betaal. Hierna is daar geen keer aan hom nie. Sy debuut is met die jeugroman “Die geheim van die berg”. ’n Plantkundige, dr. Hans Bols, onderneem saam met ’n groep van vier seuns ’n verkenningstog in die berge by die Groot Kloof op soek na ’n seldsame iris, wat slegs op moeilik bekombare plekke bloei en net in die maanlig ontluik. Hull word egter deur ’n kluisenaar gewaarsku om nie naby die kloof te kom nie. Wanneer hulle dit nader waag, word hulle deur arende aangeval. Die boek het ’n goeie vermenging van die didaktiese en die spannende. Die klem is egter op uiterlike gebeure en die spannende, met weinig karakterontwikkeling. “Wit oemfaan” is weer ’n jeugboek, wat die verhaal vertel van ’n Voortrekkerseun wat verdwaal en dan deur die Zoeloes gevind word en hy ’n tyd lank tussen die Zoeloes woon. Die verhaal is gebaseer op die ware verhaal van die lewe van Ferdinand Paulus van Gass, wat opgeteken is deur Gustav Preller. Aanvanklik voel die jong Van Gass hom sterk aangetrokke tot die sorgvrye bestaan van die Zoeloes, maar hy besef algaande dat dit nie sy tuiste is nie, veral as gevolg van die Zoeloes se Christelike ongeloof en volksvreemde tradisionele gebruike. Hy keer dus na sy eie mense terug.

Elf kortverhale word in “Gebondenes” gebundel, met veral die oorlogskets “Offerande” en die verhaal “Offer van die weduwee Buys” wat noemenswaardig is. Die hoogtepunt van die bundel is “Twee vyande” wat die tweestryd tydens die Tweede Wêreldoorlog tussen ’n Duitse en ’n Russiese vlieënier uitbeeld. Met wisselende perspektief tussen die twee hoofkarakters word daar ’n ooreenkoms bereik, met ’n treffende ironiese einde wanneer die twee vyande aan mekaar se bors sterf. Skrynend ironies is die einde van die aangrypende verhaal “Tien pond”. “Uitvaart van Arie” gee ’n geslaagde uitbeelding van die gedagtewêreld en innerlike van ’n karakter. Dit is Venter se enigste bundel kortverhale en hy spits hom hierna op langer werke toe. Sy kortverhaal “Drie kamerade” word deur Abraham H. de Vries in die versamelbundel “Steekbaard” opgeneem.

Romans

Sy eerste roman, “Eenderse morge”, is ’n verhaal oor die verwydering en verbittering wat die Tweede Wêreldoorlog bring tussen twee Boeregesinne met verskillende politieke sienings wat in hulle boerdery van mekaar afhanklik is. Voor die oorlog het Hardus Vermeulen van Bronwater en Siewert Breedt van Syferkuil ten spyte van hulle politieke verskille goed saamgewerk, maar die oorlog verander alles. Siewert besluit nou om ’n damwal te gooi sodat Syferkuil se vloedwater nie Hardus se dam op Bronwater kan voed nie. In ’n reënbui merk Siewert dat die damwal besig is om te breek en terwyl hy poog om dit te herstel, word hy deur die stroom meegesleur. Eers wanneer Hardus vir Siewert uit die vloedwater red, word die verhoudings tussen die bure herstel. Die interessante groter nasionaal-politiese stryd word ongelukkig nie bevredigend uitgewerk in die roman nie en die twis word kunsmatig bygelê deur ’n uiterlike oplossing, naamlik die damwal wat breek. Karakterbeelding is ook nog oppervlakkig en te veel van die aksie word meegedeel in stede van beskryf.

“Die drosters” speel af tydens ’n denkbeeldige derde wêreldoorlog tussen Oosterse en Westerse magte, waar drie uiteenlopende Westerse soldate (die Duitser Von Schlabitz, die Italianer Pazlotti en die Suid-Afrikaner Herbst) tydens ’n nag van verskrikking van die front af dros. Hulle verklee hulle in burgerdrag sodat hulle ongesiens saam met die massas burgerlike vlugtelinge kan wegkom. So ontmoet hulle die vlugtelingvrou Lotte, met wie Herbst ’n verhouding aanknoop. Hulle pogings om vanuit die slagvelde van die oorlog terug te keer na hulle tuistes vorm die verhaallyn, met die karakters wat meer oortuigend uitgebeeld word as in sy debuut. Die voortdurende spanning tussen selfsug, haat, agterdog en vrees aan die een kant en onselfsugtigheid, liefde, vertroue en moed aan die ander kant maak dit ’n boeiende wisselwerking tussen die karakters. Hierdie roman word later by ’n herdruk grondig verwerk en hersien, sodat dit grootliks verbeter word.

“Die tollenaar” beeld die lewe in ’n sanatorium vir teringlyers uit. Deurlopende motiewe is die ware roeping van die geneesheer, die stryd tussen lewe en dood en die rol van geloof in die mens se lewe. Die hoofkarakter is Leon Verhage, ’n vooraanstaande snydokter wie se huwelik misluk en sy praktyk swaarkry. Dan ontvang hy boonop die tyding dat hy aan tering ly. Hy beland in ’n sanatorium waar hy verlief raak op ’n medepasiënt. Hulle vlug saam uit die sanatorium om te ontsnap van die outoritêre hoof van die inrigting en sodat hy weer sy beroep as geneesheer kan beoefen. Dan begin hy sy eie inrigting vir teringlyers. Ander karakters is die getroude vrou Janie, die ou walvisjagter Jakob Björson en Salie, die verstandelik vertraagde seun met die ghitaar onder sy arm, wie se grootste begeerte is om by sy moeder te sterf. Hulle is eenvoudige mense met normale verlangens en ’n lus vir die lewe, maar staan almal aan die poorte van die dood.

“Die rentmeesters” is ’n opdragroman van die Minister van Landbou by die geleentheid van die Fees van die Grond, wat in 1968 gevier is. Die titel dui reeds die onderliggende tema aan, naamlik dat die mens slegs rentmeester is oor die grond en dit moet bewaar vir die toekoms en die nageslag. Die roman staan dan ook in diens van die boodskap van liefde vir en benutting van die grond. Die boer Cas Richter maak ’n mislukking van die erfplaas Pioniersvlei deur verkeerde boerderymetodes, waardeur die grond verniel word, en omdat sy hart heimlik nie in boerdery en die grond is nie. Dit bekommer en grief sy vader, Ben Richter, wie se lewe en talle ontberinge op die plaas telkens deur terugflitse gekommunikeer word. Te midde van die verval van die plaas pleeg Cas selfmoord. Die plaas word slegs gered wanneer Ben dit op die bankrotvendusie terugkoop en aan sy kleinseun Benjamin bemaak, wat wel ’n liefde vir die grond, kennis van moderne boerderymetodes en aanleg vir boerdery het.

In “Die ou man en die duif” is die onverklaarbare koms van die duif ná sy vrou se dood vir die ou man ’n uitkoms. Hy knoop ’n besondere verhouding met die duif aan en voel ’n verbondenheid tot die duif wat hy nie kan verklaar nie en begin glo dat sy vrou se gees na hom teruggekeer het in die vorm van die duif. Hierdie religieuse novelle beeld die mens se emosionele stryd uit wanneer hy die dood van ’n geliefde moet aanvaar en in hierdie wanhoop en eensaamheid verlei word om vertroosting aan te gryp wat geen durende rus kan bring nie.

“Man van Ciréne” neem as agtergrond die Bybelse vermelding van Simon van Ciréne, wat Jesus se kruis gedra het. Die Bybelse gegewe is skraal, wat Venter toelaat om sy verbeelding ruimskoots te gebruik ter aanvulling. Die roman word in drie dele verdeel. In deel een is Simon Niger in Ciréne op die noordkus van Afrika, waar hy ’n Hebreeuse landbouer is. Wanneer die Romeine dreig om sy grond af te neem en hom gevange neem, ontsnap hy na Alexandrië. In deel twee keer hy terug na Palestina, waar hy met Jesus te doen kry maar as ortodokse Jood hom eers nie as die Messias aanvaar nie. Hierin kom hy in botsing met sy eie vrou en seuns, wat wel vir Jesus aanvaar. Simon volg Jesus op sy lydensweg en dra sy kruis, maar sy bekering kom eers na die skeur van die voorhangsel by die tempel. In deel drie word hy dissipel van Jesus wat eindelik na Ciréne terugkeer, waar hy nes Jesus ’n kruisdood sterf. Die boeiende gegewe word bederf deur verskeie stylgebreke, wat uitvoerig uitgewys word in ’n resensie van Rob Antonissen. Hierdie boek word vir baie lank aan skole en universiteite voorgeskryf en beleef meer as twintig herdrukke. Venter hersien die teks grondig en ’n verwerkte uitgawe verskyn in 1991. In ’n brief aan sy uitgewer sê hy oor die verwerking: “Ek het my bes gedoen om herhaling, oorvleueling, oorbeklemtoning, oordrewe sentimentaliteit, klaaglike mooiskrywery en filmiese styl so ver moontlik uit te skakel”, waarmee hy dan meeste van die probleme wat Antonissen uitgewys het, adresseer. “Man van Ciréne” word in onder andere Engels, Duits, Nederlands en Spaans vertaal.

“Die koning se wingerd” is weer ’n Bybelroman, hierdie keer na aanleiding van die geskiedenis van koning Agab en Nabot se wingerd. In die kern van die verhaal is daar ook ’n teenstelling tussen die Israeliete en Kanaäniete, twee verskillende etniese groepe wat dieselfde land bewoon. Hierdie konflik asook verdere parallelle tussen hierdie tydperk en die eietydse Suid-Afrika (byvoorbeeld militêre diensplig, baas-kneg verhoudings, konserwatiewe ortodokse godsdienstige opvattings teen meer liberale denke) word subtiel belig, sodat die roman ook politieke kommentaar is.

’n Belangrike roman is “Swart pelgrim”, wat een van die eerste ernstige pogings in die Afrikaanse letterkunde is om op objektiewe wyse die problematiek van swart mense se lewens in wit beheerde Suid-Afrika te skets. Dit vertel die verhaal van die eenvoudige Xhosa Kolisile wat weens ekonomiese nood sy tuisland in die Transkei verlaat om sy heil in die Goudstad te gaan soek, waar sy broer Mfazwe weggeraak het. Sy plan is om met die geld wat hy verdien, terug te keer na sy tuisland en sy grond te verbeter. In Johannesburg word hy blootgestel aan ’n lewenswyse wat vir hom totaal vreemd is en hy voel probleme soos behuisingsnood, misdaad en haat aan eie lyf, asook die groot misverstand tussen blank en swart. Hy kry ook te doen met ’n groot aantal karakters van verskillende rasse deur wie se uiteenlopende menings en optredes hy beïnvloed en gevorm word. Die karakter Masimini is ’n ou man wie se lewenswysheid uitgebeeld word, terwyl Mfazwe, die rampokker-broer van Kolisile, toonbeeld is van die stedelike swart man se probleme van lewe in ’n wêreld van wette- en ankerloosheid. Kolisile word eindelik gedwing om ontnugter terug te keer na sy vader se huis, vermink in ’n rotsstorting in die myn en sonder sy broer en die geld wat hy gehoop het om bymekaar te maak. In hierdie roman blink Venter met sy mensbeelding uit en word die kleurprobleem op objektiewe wyse verbeeld sonder om standpunt in te neem. Die roman het die eerste keer in 1951 as deel van die Boek-van-die-maand-reeks by Goeie Hoop Uitgewers verskyn, nadat beide die Nasionale Pers en Afrikaanse Pers die boek om politieke redes geweier het. Tafelberg Uitgewers verkry daarna die regte, op voorwaarde dat Venter die roman deeglik hersien en verwerk om van die swakhede in die eerste uitgawe ontslae te raak. Die verwerkte uitgawe word in 1958 heruitgegee en beleef daarna etlike herdrukke, terwyl dit ook in Engels, Nederlands, Duits, Noors en Sweeds vertaal word en in onder andere Brittanje en Amerika versprei word. In 1961 ontvang Venter die Hertzogprys vir “Swart pelgrim” (saam met “Geknelde land”). Freddie Philander vertaal die roman in 1982 in Engels en verwerk dit vir die verhoog, waar dit onder andere deur die Windhoek-spelers in die Markteater opgevoer word. G.H. Franz neem die fragment “Erosie” uit hierdie roman op in die versamelbundel “Mooi loop”.

Venter se mees omvangryke werk is die tetralogie oor die Groot Trek, waar hy hierdie geskiedenis van die begin tot die einde behandel deur beligting op die lotgevalle van ’n aantal enkelinge. Hy slaag meestal daarin om die dramatiese gebeure wat so ’n groot invloed gehad het op die geskiedenis in ’n strak, onmiddellike styl weer te gee. “Geknelde land” speel op die oosgrens af waar die grensboere en Xhosas teen ongeveer 1834 in oorlog gewikkel is. Die Dreyer-gesin van Grensplaas is die hoofkarakters van die tetralogie. Die hooffiguur, Rudolf Dreyer, weier aanvanklik om sy plaas te verlaat, selfs nadat dit deur die Xhosas verwoes is en sy oudste seun Fanus in die proses gedood word. Hy word geskets as ’n individualis wat dit moeilik vind om met ander saam te werk in enigiets en geneig is om sy eie kop te volg. So is hy in talle botsings met sy medemens betrokke, totdat hy deur die Britse soldate in hegtenis geneem word en tronkstraf uitdien vir sy weiering om militêre diens te verrig. Die roman beeld die konflik in Rudolf se gemoed uit en die heftige stryd wat hy met sy medemens en met homself voer voordat hy tot ’n besluit kom en eindelik ook gedwing word om sy plaas prys te gee en Noorde toe te trek op soek na ’n nuwe tuiste. Venter beeld hier die gang van ’n onkeerbare noodlot uit wat gaandeweg momentum verkry. Die roman sluit af waar die gesin op die wal van Grootrivier staan met die nuwe wêreld voor hulle. In 1961 ontvang “Geknelde land” saam met “Swart pelgrim” die Hertzogprys. Hierdie verhaal word ook as reeks vir die televisie verwerk en gebeeldsaai. In “Offerland” sluit die gesin by die groot groep trekkers aan en beweeg hulle deur die Vrystaat en eindelik na Natal. Die roman behandel die gevegte waarin die trekkers betrokke raak, soos by Vegkop en Marikwa en sluit af met die Zoeloe-aanvalle op die trekkers net na die moord op Piet Retief en sy manskappe. Die lotgevalle van die Dreyer-gesin (selfs die dood van die seun Buks) word nou deel van die groter geheel van die hele trek, om sodoende die hele volk se drang na vryheid uit te beeld. Veral die figuur van Piet Retief asook ander historiese Trekkerleiers soos Gerrit Maritz, Piet Uys en Hendrik Potgieter word belig. Baie aandag word gegee aan die trekkers se daaglikse lewens en die praktiese probleme waarmee hulle te doen gehad het. Interessant is die bysleep van ’n aantal buitestaanders, soos die Bronkhorsts, net om later almal op te ruim om so aan te toon dat daar op die Trek nie plek vir individualiste is nie. “Gelofteland” bereik die hoogtepunt van die spanningslyn van hierdie reeks. Na die moord op Piet Retief en die verskrikking van die Bloukransmoorde heers daar onder die Trekkers verslaenheid en vertwyfeling. By Italeni word ’n Trekkerkommando die eerste keer verslaan en hulle staar hongersnood, siekte en dood in die gesig. Hulle is ook leierloos en Rudolf Dreyer word tot op die rand van algehele wanhoop gebring. Die nuus van Andries Pretorius se koms lig die gemoedere, waarna die Gelofte op 9 Desember 1838 afgelê word en die oorwinning by die slag van Bloedrivier en die slag van die Wit-Umfoloos volg. Hierna is daar op Moordkoppie die traktaat met Dingaan, waarna die land Natalia aan die Trekkers behoort. Dit is veral ’n verhaal van menslike angs, twyfel en loutering en uiteindelik begrip. “Bedoelde land” is die sluitstuk van die tetralogie. Rudolf Dreyer is opgewonde oor die vrugbare grond van Natalia, waar hy ’n nuwe lewe wil begin saam met Thomas, die enigste seun wat vir hom gespaar gebly het. In die proses van die trek het hy baie dierbares afgestaan, soos sy vader Helgaardt wat saam met Piet Retief moes sterf, sy seun Fanus aan die Oosgrens, Buks by Bloukrans en die klein Nella tydens die swaar weke by Modderlaer. Hy sluit sy oë vir die bedreigings wat voor die jong republiek lê, soos die subtiele insypeling van Zoeloes en hul onverskrokke ideaal om te herwin wat hulle by Bloedrivier verloor het, die koms van die Engelse en die gepaardgaande bedreiging van hul onafhanklikheid. Die geskiedenis neem dan sy onverbiddelike loop met die vernederende slag van Congella en die mislukking van Boomplaats, waar sy laaste seun sterf. Vryheid lyk na ’n ideaal wat onbereikbaar is en die bedoelde land na ’n hersenskim. Deur die verlies van die pasgevonde vryheid leer Rudolf Dreyer egter eers die ware betekenis van vryheid ken. Toe hulle weer moes trek, hierdie keer na die Overvaal, het die ware land van hul bestemming eers voor hulle gelê. In hierdie werk gee Venter ’n nuwe perspektief op alles wat hierdie tyd voorafgegaan het.

Hy skryf verskeie boeke oor sy persoonlike herinneringe. “Kambrokind” is jeugherinneringe wat die tydperk dek vanaf sy voorskoolse jare in die harde leerskool van die veld totdat hy universiteit toe gaan. Die kambro is ’n tingerige plantjie waarvan die groenbruin blaartjie altyd vars lyk, selfs in die dorste gebiede. Na aanleiding hiervan noem sy ma hom ’n kambro-kind, altyd vars en lewenslustig, vandaar die titel van die boek. In die veld ondervind hy onder andere droogtes en depressie, die rondtrek met die skaap, blou onweer en die oorsteek van die Grootrivier in vloed. Dit is ’n harde leerskool wat vele teenslae meebring, maar ook baie mooi herinneringe. Eindelik is daar die afskeid van sy jeugwêreld wanneer hy verder gaan leer. Van kultuurhistoriese belang is die boekstawing van ’n outydse leefwyse met sy plaasskole, speletjies, bygelowe en boererate. Die boek word op boeiende wyse aangebied, met genotvolle beskrywings van die mense en situasies. M.J. Prins sonder hierdie boek uit as ’n besondere hoogtepunt in Venter se oeuvre. Die Federasie van Rapportryerskorpse ken in 1982 die Rapportryersprys vir ’n verdienstelike Afrikaanse werk toe aan “Kambrokind”. “Werfjoernaal” is ’n relaas van sy lewe op die plaas Constantia tussen Kenhardt en Carnarvon, waar hy hom, na jare in die joernalistiek, in 1960 gaan vestig. Die beskrywing van die streek met sy harde skoonheid en sy fassinerende mense, diere en insekte is ’n loflied op aardse vreugde wat in die klein en alledaagse gevind kan word. “Die middag voel na warm as” se titel is ’n aanhaling uit die “Klipwerk”-gedigte van N.P. van Wyk Louw, wat verwys na versengende hitte. Die boek vertel van die skrywer se druiweboerdery in die sewentigerjare op Cirene, ’n plaas net buite Vredendal in die Olifantsriviervallei. Sy verhouding met die bruin werkers, wie se heimat die vallei en omgewing deur baie eeue heen was, en sy insig in hul oënskynlik maar bedrieglike traak-my-nie-agtige lewenshouding, word onvervals en roerend weergegee. So word die werk ’n eerlike verslag van die lewensopvattings en lewenstoestande van ’n gemeenskap in die tyd van skrywe. Die skrywer lewer ook indringende sosiale kommentaar, al is dit vanuit ’n enigsins paternalistiese perspektief. “Die keer toe ek my naam vergeet het” getuig van die moed en selfondersoek van ’n man wat uit die doodskadu teruggekeer het. In sy aftreewoonstel in die Strand het ’n ernstige beroerte hom getref. Sy vasbeslotenheid om sy skryfvermoë te herwin, die aanpassing by ’n aftree-oord vir bejaardes, die geleidelike verswakking en dood van sy vrou, en sy uiteindelike berusting, vorm die kern van hierdie inspirerende boek. Weens die ernstige aard van sy siekte en sy herstel daarna kry hy kans om ernstig te besin oor die kwellende lewensvrae wat almal teister, soos wie jy is, waar jy vandaan kom, waar jy heengaan en wat die doel van alles is. In April 1996 ontvang hy die Andrew Murray-prys vir godsdienstige publikasies vir “Die keer toe ek my naam vergeet het”. “Van Botterkraal na Altena” gee ’n beeld van sy lewe en is ’n keur deur A.P. Grové uit sy outobiografiese geskrifte, wat ten tye van sy tagtigste verjaarsdag uitgegee word. Dit bevat uittreksels uit “Kambro-kind”, “Werfjoernaal”, “Die middag voel na warm as” en “Die keer toe ek my naam vergeet het”. “’n Hartseergeid” is jeugherinneringe wat hy spesiaal skryf vir opname in die versamelbundel “Herinnering se wei”. “Kleinjare op Botterkraal” word in “Vertellers” van Merwe Scholtz opgeneem, terwyl die skets “Baie soos kambro” in die versamelbundel “Son op die land” verskyn.

Die Departement van Waterwese stel hom aan om vir die Waterjaar ’n studie oor “Water” te skryf, wat in 1970 gepubliseer word. Van sy werk word in versamelbundels opgeneem, soos “Erosie” (’n uittreksel uit “Swart pelgrim”) in “Mooi loop” onder redaksie van G.H. Franz en ’n fragment uit “Kambrokind” in Hennie Aucamp se “Wys my waar is Timboektoe”. As vertaler is hy verantwoordelik vir die vertaling van dr. Chris Barnard se boek oor sy eerste hartoorplanting in Afrikaans.

Ontspanningslektuur

Afgesien van die werke onder sy eie naam skryf F.A. Venter ook ontspanningslektuur om ekstra geld te verdien. Hierdie werke word almal onder skuilname geskryf en hy dikteer gereeld twee slapbandboeke per maand. Onder die pseudoniem Meiring Fouché maak hy verskeie bydraes tot die “Swart Luiperd”, “Temmers van die woestyn”, “S.A. Polisie en Swerwerspeurder” en “Sahara avontuur”-reekse. “Die swart luiperd” is Leon Fouché, ’n jong Boerseun wie se ma reeds voor die Eerste Vryheidsoorlog deur die Basotho’s vermoor is. Sy pa trek dan die wildernis in en neem sy enigste seun saam. Na sy pa se dood vertoef Leon in die wildernis en klee hom in ’n swart luiperdmondering. Saam met sy mak luiperds, Simon en Spikkels, beleef hy verskeie avonture diep in die hartland van Afrika en kom vreemde wesens, diere en beskawings teen. Hierdie reeks word aanvanklik geskryf deur Braam le Roux, maar is so gewild dat F.A. Venter gevra word om die reeks voort te sit na sy dood. Hy dra dan nog 23 titels tot die reeks by. “Die temmers van die woestyn” is ’n reeks sonder ’n deurlopende hoofkarakter en beskryf avonture in die dae toe die land nog woes en ongetem was en mense nog ver uitmekaar gebly het. Braam le Roux begin eweneens hierdie reeks te skryf, terwyl R. Hendriks ook ’n groot aantal boeke in die reeks lewer. “Die S.A. Polisie”-reeks word aanvanklik deur Braam le Roux geskryf met die speurkonstabel Kobus Roode as held. Le Roux is oorlede voordat hy hierdie reeks kon voltooi. Die gewildheid van die boeke noop die uitgewer om vir Gerrie Radlof en Meiring Fouché (F.A. Venter) te nader om ekstra boeke in die reeks te skryf. Venter se held in party van die verhale is konstabel Buks Senekal. By heruitgawe word die “S.A. Polisie”-reeks en “Die Swerwerspeurder”-reeks gekombineer. Laasgenoemde reeks het die privaat speurder Obed de Swardt as held en is geskryf deur Braam le Roux, Gys van Graan en Gerrie Radlof. Van Meiring Fouché (F.A. Venter) is drie van die boeke wat hy vir die “S.A. Polisie”-reeks geskryf het, in die gekombineerde reeks opgeneem.

Van verskeie reekse is hy egter die enigste skrywer. Die “Sahara Avontuur”-reeks bestaan uit veertig boeke. Hierin is die blonde Suid-Afrikaner, Theuns Stegmann, ’n lid van die Franse Vreemdelegioen wat in die Sahara-woestyn reg en orde moet handhaaf. Hy raak in ’n groot aantal avonture teen Arabiese en ander skurke betrokke. “Die Maagd van die See”-reeks speel af in dieselfde tyd as die vroeë dae van die Kaapse nedersetting. Die held hier is Simon Verbeek, wat ’n verbete stryd voer teen seerowers. Ander reekse sluit in die “Baanbrekers”-reeks, “Ryk Schoonraad”-reeks en “Fabel Retief”-reeks. Venter skryf hy ook ander werke onder die naam Meiring Fouché. Die vervolgverhaal “’n Kneg vir Rynland” word eers in Die Landbouweekblad gepubliseer en daarna in boekvorm uitgegee as “Die kneg”.

Hy skryf ook ander ontspanningslektuur onder die skuilname Elske te Water, René Stegmann en Marius de Jongh. Onder die naam René Stegmann verskyn “Die vrou van Schoonegevel”, ’n liefdesroman. Erna Lochner is die hoofkarakter wat op die praglandgoed Schoonegevel probeer uitvind wat die vloek is wat rus oor die landgoed en oor sy mense. Hier woon die beroemde jong chirurg Hein Wicht en sy vrou, Linda-Jeanne, en Erna wat haar loopbaan as welsynswerkster opgee om gesellin te wees vir Linda-Jeanne. Onder hierdie naam skryf Venter ook vele ander liefdesverhale wat hoofsaaklik as vervolgverhale in tydskrifte gepubliseer word. Volgens ’n gewildheidspeiling by Rooi Rose se lesers word René Stegmann selfs op ’n keer as voorste liefdesverhaalskrywer aangewys.

Eerbewyse

Bo en behalwe die pryse wat sy boeke verower, ontvang hy verskeie eerbewyse tydens sy lewe. Die Universiteit van Port Elizabeth ken in 1981 ’n eredoktorsgraad (D.Litt. Hon.-graad) aan hom toe. Op die dorp Vanwyksvlei word ’n straat na hom vernoem en in 1989 saai die SAUK ’n dokumentêre program oor sy lewe uit onder die titel “Hunkering en verbetenheid”, waar die hunkering verwys na sy verlange na die wêreld waarvandaan hy kom en die verbetenheid sy vasbeslotenheid om van sy skryfwerk ’n sukses te maak. Carl Theunissen verower in 1990 ’n Artes-toekenning vir hierdie dokumentêre hoorbeeld. In 1993 word ereburgerskap van Strydenburg aan hom toegeken. In Julie 1996 vereer die Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings (F.A.K.) hom met ’n oorkonde vir sy bydrae tot die bekendstelling en bevordering van die Afrikaner se geskiedenis in sy boeke. Sy boeke word in verskeie tale vertaal, insluitende Duits, Engels, Kwanyama, Nederlands, Noors, Rukwangali, Serwies-Kroaties, Spaans en Sweeds.

Jaar	Publikasies
	F.A. Venter
1944	Die geheim van die berg
1949	Gebondenes
1950	Eenderse morge
1951	Swart pelgrim
1952	Die drosters
1955	Die tollenaar
1957	Man van Ciréne
1960	Geknelde land
1963	Offerland
1965	Wit oemfaan
	Werfjoernaal
1966	Gelofteland
1968	Bedoelde land
1969	Die rentmeesters
1970	Water
1974	Die middag voel na warm as
1979	Kambrokind
1984	Die koning se wingerd
1987	Die ou man en die duif
1995	Die keer toe ek my naam vergeet het
1996	Van Botterkraal na Altena
	Skuilnaam: Meiring Fouché
	Swart Luiperd-reeks:
1959	Afgrond van wraak
	Monster van die moerasse
	Prinses van die arende
	Sluiers oor die woud
	Vlam van wraak
	Woud van onheil
	Woud van waansin
1960	Avontuur in die Kongo
	Die legende van Kumara
	Monsters van die Bambiberge
	Die monsters van Komo
	Die Purper Arend
	Rampokkers van die paradys
1961	Leeuspore tussen die lyke
	Moord in die oerwoud
	Offer vir die slanggod
	Die plaag uit Egipte
	Seun van die Swart Luiperd
	Die Swart Luiperd
1962	Dodelike druppels
	Die renostermanne van die Moraberge
	Watergraf vir oerwoudman
1963	Bloed in die poort
	S.A. Polisie-reeks:
1961	Geheim van die Sederberg
	Sluipers in die Namib
1962	Aasvoëls van die Kalahari
	Die baron van die Namib
	Die waansinnige besoeker
	Wraak uit die verlede
	Sahara Avontuur-reeks:
1956	Die fort is stil
	Heks van die Sahara
	Die skarlaken ruiters
	Spore na die dood
	Wraak van die woestyn
1957	Dood met sonop
	Dreunende hoewe
	Bloed voor die son
	Mademoiselle Julie
	Die spore roep
1958	Bloedige robyne
	Bloed oor die duine
	Bouvalle van die dood
	Dreigende daeraad
	Duine van die dood
1959	Wraak van die sabel
1960	Die skatte van Marabash
	Stille dood oor die Sahara
	Storm oor Dini Salam
1961	Graf in die woestyn
	Noodroep uit die woestyn
	Die raaisel van Aber-el-Mir·
	Spore van verraad
	Die verraaier van Dini Salam
	Vlamme in die woestyn
1962	Die bloedbad van Goras
	Die swaard van verwoesting
	’n Teken in die nag
	Vuurpeleton lê aan
1963	Die geheim van Fort Laval
	Maagd van die See-reeks
1960	Die maagd van die see
1961	Skat onder die palms
	Robyn uit die paradys
	Boodskap uit die blou
	Die pêrel van Maleia
1962	Die tier van Siam
	Die mal seerower
	Seerowers vel die vonnis
1963	Die geheim van die sluiskerk
	Fabel Retief-reeks:
	Die goue draak
	Die vermiste meisie
	Die gevleuelde fortuin
	Die noodlottige datum
	Onheil in Suidwes
	Boeie van die dood
	Moord aan boord skip
	Baanbrekers-reeks
	Vuilspel op die vlaktes
	Vlamme in die Kalahari
	Ryk Schoonraad-reeks
	Die rooi klippies van Tandberg
	Vreemde vrou in die wildernis
	Ander boeke as Meiring Fouché:
1949	Die mensvreters van Tsawo
1954	Die dieper straf
	Losprys vir liefde
1958	Die reus van Boendoe
1961	Vlamme van verraad
	Slagoffer vir die slanggod
1962	Vuurpeloton… lê aan!
1963	Bekende vreemdeling
	Die kneg
1969	Staatsgeheim BHC 7
	Skuilnaam: René Stegmann
1967	Teen ’n afgrond
	Vrou uit die vreemde
1968	Doktersvrou op Oude Bosch
	Die vrou van Schoonegevel
1969	Die kampvegter
	Kringe en kartels
	Skuilnaam: Marius de Jongh
1966	Die waters van Toringberg
1968	Die oë van Okatura
	Son en smarag
	Skuilnaam: Elske te Water
1967	Stryd in die lower

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Elsiesrivier Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
• Antonissen, Rob “Kern en tooi” Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963
• Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
• Botha, Danie “Die helder dae” Tafelberg-Uitgewers Kaapstad Eerste uitgawe 2014
• Brink, André P. “Vertelkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1987
• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Cloete, T.T. “Tetralogie van F.A. Venter” Tafelberg-Uitgewers Kaapstad Eerste druk 1970
• Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
• Gouws, Tom “Die rentmeesters” Blokboeke 55 “Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1988
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad  Tweede druk 1984
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria  Eerste uitgawe 2005
• Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde uitgawe Eerste druk 1973
• Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
• Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Prins, M.J. “F.A. Venter (1916–1997)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
• Smuts, J.P. “Karakterisering in die Afrikaanse roman” Hollandsch Afrikaansche Uitgevers Maatschappij Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1975
• Strydom, S. “F.A. Venter: Monografieë uit die Afrikaanse letterkunde nommer 7” Nasou Beperk Kaapstad 1965
• Strydom, S. “Frans Venter” in Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1996
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
• Venter, F.A. “’n Hartseergeid” in “Herinnering se wei” Perskor-uitgewery Johannesburg Tweede uitgawe Eerste druk 1977
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005

Tydskrifte en koerante

• Anoniem “F.A. Venter stabiel ná beroerte” “Die Burger” 18 September 1990
• Anoniem “Dr. F.A. Venter beter ná beroerte” “Beeld” 6 Maart 1996
• Botha, Danie “Die Cirener, toe en nou” “Die Burger” 29 Oktober 1991
• Botha, Danie “Van blywende waarde” “Insig” Augustus 1997
• Brynard, Karin “Wie durf swem in die Heer se see” “Insig” April 1989
• Engelbrecht, Theunis “Kind van die Kambro is dood” “Beeld” 10 Julie 1997
• Fryer, Charles “Die ‘kambro-kind’ – balans van ’n lewe” “Beeld” 27 November 1996
• Hoffmann, Kit “Venter terug van randjie van dood” “Rapport” 27 Januarie 1991
• Korrespondent “Gevierde skrywer F.A. Venter sterf” “Beeld” 9 Julie 1997
• Laubscher, Louise “FAK vereer skrywers vir bydrae tot geskiedenis” “Beeld” 18 Julie 1996
• Le Roux, André “Frans Venter nog lank nie klaar met sy tikmasjien” “Die Burger” 27 November 1986
• Pieterse, Henning “’Die rentmeesters’ van F.A. Venter” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 25 no. 3, Augustus 1987
• Politieke redaksie “Skrywers nie ‘los van volk’” “Die Burger” 30 September 1982
• Prins, M.J. “’Man van Ciréne’ van F.A. Venter” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 26 no. 2, Mei 1988
• Prins, M.J. “’Kambrokind’ van F.A. Venter” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 26 no. 4, November 1988
• Prinsloo, Koos “F.A. Venter ken die kuns van profeet-wees” “Die Burger” 27 November 1984
• Rautenbach, Elmari “Die wêreld van F.A. Venter” “Die Burger” 13 April 1989
• Roos, Henriette “‘Die middag voel na warm as’ van F.A. Venter” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 18 no. 1, Februarie 1980
• Senekal, Jan “By geleentheid van die oorhandiging van die Rapportryer-prys vir ’n verdienstelike Afrikaanse werk”
• Afrikaanse werk aan F.A. Venter se ‘Kambrokind’” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 20 no. 4, November 1982
• Steenberg, Elsabe “’Kambro-kind’ van F.A. Venter” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 21 no. 3, Augustus 1983
• TV-redaksie “Voortrekkers had ook foute, sê F.A. Venter” “Die Burger” 20 Junie 1984
• Viljoen, Hein “Kolisile die verdwaasde – ’n ‘nuwe’ swart pelgrim?” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 18 no. 1, Februarie 1980
• Viljoen, Hein “’Man van Ciréne’ van F.A. Venter” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 22 no. 1, Februarie 1984
• Vosloo, Johan “Venter kry prys vir sy ‘belydenisboek’” “Rapport” 14 April 1996

Internet

• Beeld hoofartikel: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1997/07/10/12/2.html Geargiveer 30 Junie 2012 op Wayback Machine
• Boekeredakteur Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/07/09/4/12.html
• Die Burger hoofartikel: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/11/29/14/5.html
• Ellis, Estelle Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/09/27/8/5.html Geargiveer 4 Junie 2012 op Wayback Machine
• Engelbrecht, Theunis Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1997/07/10/2/9.html Geargiveer 30 Junie 2012 op Wayback Machine
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Fouche,_Meiring
• Fryer, Charles Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1996/11/27/2/11.html Geargiveer 30 Junie 2012 op Wayback Machine
• Hoffman, Hoffie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/07/11/10/2.html Geargiveer 4 Junie 2012 op Wayback Machine
• Le Roux, André Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/11/27/23/1.html
• Le Roux, André Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/07/22/1/7.html
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 19 April 2012: www.litnet.co.za
• NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/812 Geargiveer 15 November 2016 op Wayback Machine
• Snyman, Dana Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2010/10/30/BJ/5/30OktDanaFAVenter.html
• Spaarwater, Pieter Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1995/05/05/8/14.html
• Spies, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/12/28/9/26.html
• Springbokboeke: http://www.springbokboeke.co.za/html/f_a__venter.html
• Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/venterf.html
• Venter, F.A. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1989/01/28/10/5.html
• Venter, F.A. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1989/02/20/6/2.html Geargiveer 4 Junie 2012 op Wayback Machine
• Venter, F.A. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1990/04/12/14/7.html