Edukira joan

Paquita Rico

Wikipedia, Entziklopedia askea
Paquita Rico

Bizitza
JaiotzaTriana1929ko urriaren 13a
Herrialdea Espainia
HeriotzaSevilla2017ko uztailaren 9a (87 urte)
Hobiratze lekuaSan Fernando hilerria
Heriotza modua: pneumonia
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakaktorea, abeslaria, zinema aktorea eta dantzaria
Genero artistikoaandaluziar kopla
pasodoblea
Flamenko runba
Musika instrumentuaahotsa
DiskoetxeaEMI
His Master's Voice
Philips
Belter
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakatolizismoa

IMDB: nm0725640 Allocine: 251491 Allmovie: p220690
Musicbrainz: 827a436a-cfaf-4d59-b68a-fced99203f07 Discogs: 2909945 Find a Grave: 181209633 Edit the value on Wikidata

Francisca Rico Martinez, ezagunagoa Paquita Rico izenez (Sevilla, 1929ko urriaren 13a – Ibidem, 2017ko uztailaren 9a), sevillar aktorea, abeslaria eta dantzaria izan zen.[1]

1929an jaio zen, Sevillako Triana auzoan, Corral de la Perlan zehazki, eta Alberto Rico de la Fuente (?-1950) itsaski-saltzaile ibiltariaren eta Francisca Martinez Paredes (etxekoandrea, jatorriz Murtziakoa) merkatariaren alaba izan zen.[2] Hiru neba-ahizpa izan zituen, Amparo, Alberto eta Antonia. Santa Ana elizan bataiatu zuten. Txikitan Adelita Domingorekin kantu klaseak hartu zituen, ileapaintzaile ikastun gisa irabazten zuen diruarekin ordaintzen zituenak.

Ibilbide artistikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irrati-lehiaketa batean parte hartu ostean, Espainiako Montemar balletean egin zuen debuta, Carmen Sevilla eta Ana Esmeraldarekin batera. Pepe Pintoren konpainian hasi zen lanean. Florián Reyk aurkitu eta haren zuzendaritzapean 1948an egin zuen Brindis a Manolete lehen filmak ospea eman zion. Gero komediak, saineteak eta dramak etorri ziren, baita pelikula folkloriko ugari ere.

Berrogeiko hamarkadaren amaieran, bere lehen diskoak grabatu zituen Columbia diskoetxearekin. Hurrengo urteetan Espainiako zinemaren izar kuttuna izatera iritsi zen, eta abeslari folkloriko gisa ere jarraitu zuen. Cannesko Zinemaldiko sari bat irabazi zuen Debla, la virgen gitana filmean egindako lanarengatik (1951). Mexikora bidaiatu zuen Enrique Rambal eta Joaquin Corderorekin Prisionera del pasado (1954) filma grabatzeko.

Arrakasta zinematografiko handiena 1958an lortu zuen, Maria de las Mercedes Orleansko eta Borboikoa (Alfontso XII.aren lehen emaztea) erreginaren papera interpretatu zuenean, Luis Cesar Amadori argentinarrak zuzendutako ¿Dónde vas, Alfonso XII? melodraman. Erregearen papera Vicente Parrak egin zuen eta bi aktoreek ospe handia lortu zuten. Interpretazio horren ondorioz, Ricok 1967an Romance de la Reina Mercedes bertsio propioa grabatu zuen, Quintero, Leon eta Quirogaren koplarena, ezkontza errealaren historiari buruzkoa, eta, azkenean, haren gairik enblematikoena bihurtu zen.[3]

Bi urte geroago, Paquita Ricok Lola Flores eta Carmen Sevilla lagunekin (eta etsai artistikoekin) topo egin zuen El balcón de la luna filmean. Ezohiko ekoizpena izan zen, hiru izar elkartu baitziren, beren burua bakarka ikusteko pentsatutako filmetan parte hartu ohi zutenak.

Hirurogeiko hamarkadaren erdialdean, La Voz de su Amo eta Philips zigiluetarako hainbat grabazio egin zituen. Gero, esklusibotasun kontratu bat sinatu zuen Belter Diskoetxearekin, eta hantxe grabatu zituen «En la noche de boda», «Encuentro», «Nuestro ayer», «La novia de España», «Tarde sevillana» eta «Tus ojos de olé con olé», besteak beste.

Une horretatik aurrera, Paquita Ricok bere agerpen zinematografikoak bakandu egin zituen, zirkulu hautatuetan lan eginez, eta beste sei filmetan baino ez zuen parte hartu, ikuskizunaren mundutik behin betiko erretiratu zen arte. 1980ko hamarkadaren amaieran, COPE kateko Directamente Encarna irratsaioan tertuliakide aritu zen.[4] 1997an Hostal Royal Manzanares telesaileko atal batean aritu zen.

Paquita Rico 2017ko uztailaren 9an, igandea, hil zen, 19:40an, 87 urte zituela, Infanta Luisa Ospitalean, Sevillako Triana auzoan, bere adinak eragindako konplikazioen ondorioz. Aktore eta abeslariaren familiak kontatu zuenez: «Pixkanaka itzaltzen joan da. Bere adina zela eta, hil egin da. Azken unera arte senide zuzenekin egon da». Haren gorpuzkiak erraustu egin zituzten gero. Los Remedios auzoan bizi zen. 2022an lurperatu zuten Sevillako San Fernando hilerrian, Juan Ordoñez senarrarekin batera.

Bizitza pribatua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1960 eta 1965 artean Juan Ordoñez Araújo toreatzailearekin (Juan de la Palma) ezkonduta egon zen. Bogotan ezkondu ziren.[5] Ordoñez ahizpen izeba zen. Alargun geratu zenean, 1968ko abuztuaren 26an ezkondu zen Guillermo Arsenio Arocha Fernandezekin, eta 2002ko irailaren 20an hil zen. Soledad Miranda aktore zenduaren bigarren graduko izeba zen.[6]

Paquita Ricoren hilobia, Hilobi-monumentua, Paquita Ricoren errautsak dauden hilobian. Brontzezko eskultura bat du, Juan Manuel Parra Hernandezen lana
Urtea Izenburua Pertsonaia Zuzendaria
1948 Brindis a Manolete Dolores Florián Rey
¡Olé torero! Soledad Martínez Benito Perojo
1949 Rumbo Dulcenombre Ramón Torrado
1951 María Morena María Morena Pedro Lazaga, José María Forqué
Debla, la virgen gitana Carmelilla Ramón Torrado
1952 Luna de sangre Rita Francisco Rovira Beleta
1953 La alegre caravana Rocío Ramón Torrado, Pedro Lazaga
El duende de Jerez Isabel Daniel Mangrané
1954 La moza de cántaro María de Guzmán Florián Rey
Malvaloca Malvaloca Ramón Torrado
Prisionera del pasado María del Pilar Tito Davison
1955 Suspiros de Triana Reyes Ramón Torrado
El soltero María Antonio Pietrangeli
1956 Curra Veleta Curra Veleta Ramón Torrado
Dos novias para un torero espainiar ijitoa Antonio Fernández-Román
1957 Jamaica Olivia de Montana André Berthomieu
Las lavanderas de Portugal Mariana Pierre Gaspard-Huit
1958 ¿Dónde vas, Alfonso XII? María de las Mercedes Luis César Amadori
¡Viva lo imposible! Palmira López Rafael Gil
La Tirana La Tirana Juan de Orduña
1959 S.O.S., abuelita Clemen León Klimovsky
1961 Ventolera Cristina Luis Marquina
Tierra brutal Franchea Michael Carreras
1962 La viudita naviera Candelaria Luis Marquina
El balcón de la luna Pilar Moreno Luis Saslavsky
1963 Historia de una noche Laura Valenzuela Luis Saslavsky
1964 Las otoñales abeslaria Marino Girolami, Javier Setó
1969 El taxi de los conflictos Alfredoren maitalea José Luis Sáenz de Heredia, Antonio Ozores, Mariano Ozores
1975 Canciones de nuestra vida Curra Veleta Eduardo Manzanos
1977 Viva/muera Don Juan Tenorio Ana andrea Tomás Aznar
1983 El Cid cabreador Urraca andrea Angelino Fons
  • Gran parada (1964)
  • Esta noche con... (1969)
  • Galas del sábado (1970)
  • Cantares (1978)
  • Hostal Royal Manzanares: "La buenaventura" (1997)
  • Manos a la obra: "No trabajarás en domingo" (1998)
  • Triana (1946)
  • Pasodoble (1947)
  • ¿Dónde vas, Alfonso XII? (1960), Argentinako Buenos Airesen aurkeztua.
  • Bodas de sangre (1962)
  • Una estrella para todos (1965)
  • Ella (1966)
  • ¡Ay, molinera! (1967)
  • La copla y el cante (1970)
  • La novia de España (1971)
  • Arte (1979)
  • De Madrid al cielo (1988)

Iraupen luzeko diskoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Veleta de la caleta (Columbia, 1954)
  • Canciones de la película Curra veleta (Columbia, 1956)
  • Doña Pasión (Columbia, 1956)
  • Mi niño (La Voz de su Amo, 1964)
  • Por tu voz (La Voz de su Amo, 1964)
  • Del espectáculo musical Ella (Belter, 1966)
  • Romance de la Reina Mercedes (Belter, 1967)
  • Amor es mi canción (Belter, 1967)
  • Paquita Rico interpreta las canciones de la película La Tirana (SAEF, 1958)
  • Paquita Rico (Belter, 1969)
  • Paquita Rico (Euromusic, 1976)

Bilduma diskoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • La copla vol. 10 (1991)
  • Sonido Radiolé: lo mejor de la copla (1995)
  • Historia de la tonadilla, la copla y el cuplé (1998)
  • Raíces de la canción española vol. 13 (1999)
  • En la noche de boda y otros éxitos (2002)
  • Grandes de la copla (2002)

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]