Mihail Talj

Mihail Talj
Država	Latvija, SSSR ( Latvijska SSR)
Rođenje	9. novembar 1936. Riga
Smrt	27. juni 1992. Moskva
Titula	velemajstor
Svjetski šampion	1960–1961.
Najveći ELO rejting	2705 (januar 1980)

Mihail Talj (latv. Mihails Tāls) bio je sovjetsko-latvijski velemajstor i 8. svjetski prvak u šahu.

Naučio je šah kao dijete, gledajući očeve partije. Upisan je u dom pionira, a njegova igra bitno je napredovala kad mu je trener postao Aleksandar Koblenc 1949.

Prvi uspjeh bila je pobjeda na prvenstvu Latvije 1953. Postao je prvak SSSR-a 1957, kao najmlađi u historiji, sa 20 godina, i ponovio taj uspjeh i sljedeće godine. Pobijedio je i na jakim turnirima u Portorožu 1958. i Zürichu 1959.

Talj je zablistao na Turniru kandidata 1959, održanom u Bledu, Zagrebu i Beogradu. U najjačoj konkurenciji Talj je pobijedio sa 20 poena (od 28 mogućih), posebno lahko pobjeđujući donji dio žrijeba (uključujući i mladog Bobbyja Fischera - 4:0). 1960. godine uvjerljivo je pobijedio svjetskog prvaka, Mihaila Botvinika (+ 6, = 13, - 2), i postao 8. i dotad najmlađi prvak svijeta.

Botvinik vraća titulu pobjedom u revanšu 1961, a poslije detaljnih studija Taljevog stila igre. Slabijim Taljevim rezultatima tokom sljedećih decenija doprinijeli su bolest (stalni problemi sa bubrezima, koji su i okončali njegov život) i boemski način života. Ipak, umio je i kasnije zablistati: na velikom turniru u Montrealu 1979. podijelio je 1. mjesto s Anatolijem Karpovom, koji je tada bio u zenitu snage.

Talj je imao izuzetno napadački, agresivan sistem igre. Lahko je žrtvovao figure radi stjecanja inicijative i stavljao protivnike u poziciju da za tablom rješavaju teške probleme u kratkom vremenu. Ipak, u analizama poslije partije često su nalaženi propusti u njegovim kombinacijama. Takav pristup igri donio mu je veliku popularnost, a u vrijeme kad su šahom vladali strateški orijentirani igrači, kao Botvinik, Smislov i Petrosjan, čija je igra bila pomalo dosadna. Smislov je rekao da se Taljev stil igre zasniva na trikovima, a Botvinik mu je odao priznanje rekavši da bi protiv Talja bilo "nemoguće igrati" kad bi ozbiljno trenirao i živio pod strogim režimom.

Bio je i šahovski novinar i višegodišnji urednik latvijskog časopisa Šahs.

Na gornjoj slici može se vidjeti da je na desnoj ruci imao i urođenu ektrodaktiliju (nedostatak jednog ili više centralnih prstiju, odnosno njihova spojenost).

Odabrane partije

• Talj - Toluš, Prvenstvo SSSR-a, Moskva, 1957, Kraljeva indijska odbrana, Sämischeva varijanta (E81) – u ključnoj partiji posljednjeg kola Talj ne štedi na "vatrometu", koji mu donosi prvu od 6 titula prvaka SSSR-a
• Spaski – Talj, Prvenstvo SSSR-a, Riga, 1958, Nimcoindijska odbrana, Sämischeva varijanta (E26) – Spaski ide na pobjedu kako bi izbjegao razigravanje za mjesto na međuzonskom turniru, ali Talj se izvlači za dlaku i preokreće partiju u kompleksnoj završnici; ova pobjeda donijela mu je 2. uzastopnu titulu prvaka SSSR-a
• Talj – Smislov, Turnir kandidata 1959, Caro-Kann odbrana, Breyerova varijanta (B10) – smjela žrtva figure koja je Talju donijela nagradu za briljantnost
• Fischer – Talj, Turnir kandidata 1959, Sicilijanka, Najdorfova varijanta (B90) – Fischer je tada još bio premlad i neiskusan da bi se nosio s Taljem; ipak, njihove partije iz tog perioda pune su zanimljivih taktičkih ideja
• Botvinik – Talj, Meč za titulu svjetskog prvaka, 6. partija, Moskva, 1960, Kraljeva indijska odbrana, Fjanketo varijanta, Klasična glavna varijanta (E69) - izvrstan primjer Taljevog stila iz njihovog prvog obračuna za titulu; Talj žrtvuje skakača za napad i Botvinik nije u stanju naći dobru odbranu u datom trenutku; njegov 25. potez bio je pogrešan i pokvario mu je cijelu partiju (partija ima 47 poteza)
• Bilek – Talj, Moskva, 1967, Kraljev indijski napad, Spaskijeva varijanta (A07) – riskantan protivnapad krunisan je uspjehom i nagradom za briljantnost
• Spaski – Talj, Tallinn, 1973, Nimcoindijska odbrana, Lenjingradska varijanta, Averbahov gambit (E30) – partija ispunjena taktikom već od prvih poteza; crni napada u centru, a zatim počinje potjeru za kraljem
• Talj – Petrosjan, Moskva, 1974, Pircova odbrana, Klasična varijanta, Tihi sistem, Čigorinova varijanta (B08) – Talj minijaturom uništava možda najboljeg odbrambenog igrača svih vremena

Vanjski linkovi

Partije Mihaila Talja na Chessgames.com (en)

• 3110 partija Mihaila Talja Arhivirano 20. 10. 2010. na Wayback Machine
• Biografija Mihaila Talja
• 85 ključnih pozicija iz partija Mihaila Talja

Prethodi:	Svjetski šahovski prvak 1960–1961.	Slijedi:
Mihail Botvinik		Mihail Botvinik