Dmitrii Mendeleiev
Dmitrii Mendeleiev (8 de febrier de 1834, Verkhnie Aremzyani - Sant Petersborg, 2 de febrier de 1907) es un quimista rus de la segonda mitat dau sègle XIX e dau començament dau sègle XX. Es famós per sa descubèrta de la classificacion periodica deis elements quimics que permetèt d'explicar e de preveire sei proprietats quimicas. Menèt tanben de trabalhs importants en quimia dei solucions.
Professor universitari de Sant Petersborg de 1864 a 1890, foguèt a l'origina de plusors descubèrtas que donèron un prestigi important ai laboratòris de recèrca de la vila. Inquietat per seis opinions politicas, foguèt obligat de demissionar avans d'èsser nomat, en 1893, director dau Burèu dei pes e mesuras de l'Empèri Rus. Transformèt rapidament l'institucion en centre de recèrca e participèt a l'introduccion dau sistèma metric en Russia.
En parallèl de son activitat de quimista, Mendeleiev s'interessèt fòrça a l'economia. Encoratjèt lo desvolopament de la produccion de petròli russa e publiquèt plusors obratges destinats a l'agricultura ò a l'industria.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Enfança e jovença
[modificar | Modificar lo còdi]Dmitrii Mendeleiev nasquèt lo 8 de febrier de 1834 dins lo vilatge de Verkhnie Aremzyani, situat a proximitat de la vila de Tobolsk en Siberia. Son paire, Ivan Pavlovich Mendeleev (1783-1847), èra professor d'arts, de politica e de filosofia dins d'escòlas segondàrias Tambov e Saratov[1]. Sa maire, Maria Dmitrievna Mendeleeva (1793-1850), èra eissida d'una familha de marchands de Tobolsk, famós per aver fondat la premiera estampariá siberiana. Lo pareu aguèt 18 enfants, que 14 subrevisquèron e foguèron batejats.
Dmitrii Mendeleiev recebèt una educacion solida a l'escòla de Tobolsk e sa maire l'encoratjèt de cercar « la vertat divina e scientifica ». En revènge, en despiech d'una familha relativament cresenta, demorèt pas au sen de la Glèisa Ortodòxa e preferiguèt puslèu seguir una via pus personala, descricha coma un « deïsme romantic » per son fiu.
A la fin deis ans 1840, la familha Mendeleiev conoguèt de dificultats importantas. Premier, Ivan Mendeleev venguèt bòrni e perdiguèt son emplec. Moriguèt pauc après. Maria Mendeleeva deguèt tornar fondar una usina de vèire de sa familha per subvenir ai besonhs de seis enfants. Dins aquò, l'usina foguèt rapidament destruch per un incendi. Maria Mendeleeva abandonèt alora Tobolsk per s'installar a Moscòu puei a Sant Petersborg afin de permetre a Dmitrii de realizar d'estudis superiors.
Estudis superiors e maridatge
[modificar | Modificar lo còdi]
Dmitrii Mendeleiev intrèt a l'Institut pedagogic principau de Sant Petersborg en 1850. Formada en 1786, aquela escòla èra destinada a la formacion dei professors e aviá establit de liames importants amb de sabents estrangiers. Mendeleiev i acabèt sa formacion en 1855 e deguèt desmainatjar en Crimèa per sonhar una tuberculòsi. Ensenhèt a Simferopol avans de tornar venir dins la capitala russa en 1857.
De 1859 a 1861, anèt estudiar la capillaritat dei liquids e l'espectroscòpia a Heidelberg. Trabalhèt tanben sus la quimia organica e publiquèt un obratge intitulat Quimia Organica en 1861. Li permetèt de ganhar lo Prèmi Demidov de l'Académia dei Sciéncias de Sant Petersborg. Puei, a son retorn en Russia, se maridèt amb Feozva Nikitichna Leshcheva lo 27 d'abriu de 1862 e venguèt professor a l'Institut Tecnologic de Sant Petersborg e a l'Universitat d'Estat de la meteissa vila, respectivament en 1864 e en 1865.
Carriera universitària
[modificar | Modificar lo còdi]La carriera universitària de Mendeleiev durèt fins a 1890. En 1865, venguèt doctor après la publicacion d'una recèrca sus lei reaccions quimicas entre l'aiga e leis alcòls. Puei, a partir de 1867, dins l'encastre de la preparacion d'un cors per seis estudiants, comencèt d'estudiar lei proprietats deis elements quimics. Aquò donèt naissença, dos ans pus tard, a la premiera classificacion periodica qu'establiguèt de liames entre lei similituds quimics de certaneis elements e que preveguèt l'existéncia d'elements de descubrir. Aquela classificacion, modernizada mai d'un còp dins lo corrent dei sègles XIX e XX, venguèt rapidament un otís fondamentau de la quimia modèrna.
En parallèl, dins lo corrent deis ans 1870, comencèt de s'interessar au petròli. L'industriau Vassili Kokorev (1817-1889), que finançava en partida lei recèrcas de Mendeleiev, foguèt a l'origina d'aqueu trabalh. Gràcias a son influéncia, lo quimista rus capitèt d'obtenir un aleujament dei taxas sus la produccion petroliera. Aquò permetèt lo desvolopament de l'industria petroliera d'Azerbaitjan. En 1877, Mendeleiev prepausèt tanben un modèl explicatiu de la formacion dau petròli a partir de bordilhas biologicas presentas dins lei jaç prefonds de la crosta terrèstra (teoria dau petròli abiotic[2]).
La descubèrta de la taula periodica aduguèt la celebritat a son autor e ai departaments de quimia de Sant Petersborg. En particular, Mendeleiev recebèt la medalha Davy en 1882. La meteissa annada, se maridèt amb Anna Ivanova Popova après aver divorciat de sa premiera esposa. Pasmens, se lo trabalh de Mendeleiev èra largament reconegut en Euròpa, sa renomada e seis activitats politicas inquietavan leis autoritats russas. Foguèt ansin obligat de demissionar de son pòste universitari.
Fin de vida
[modificar | Modificar lo còdi]
Après sa demission, Mendeleiev s'ocupèt d'un projècte de concepcion de pouvera sensa fum per l'armada russa. Aquò li permetèt de viatjar en França e au Reiaume Unit per i observar lei procès utilizats dins l'industria militara. Publiquèt tanben dos libres per encoratjar lo desvolopament industriau de Russia. Puei, en 1892, foguèt elegit sòci estrangier de la Royal Society e, un an pus tard, tornèt trobar un pòste dins l'administracion russa quand venguèt director dau Burèu dei pes e mesuras.
Mendeleiev reorganizèt rapidament son departament per lo transformar en centre de recèrca. De mai, i encoratjtèt l'adopcion dau sistèma metric per Russia (finalament realizada en 1918). Gardèt aquela posicion fins a sa mòrt que foguèt causada, en 1907, per una epidemia de gripa.
Òbra scientifica
[modificar | Modificar lo còdi]La classificacion periodica deis elements
[modificar | Modificar lo còdi]Lei trabalhs precursors
[modificar | Modificar lo còdi]L'apòrt scientific principau de Dmitrii Mendeleiev foguèt la concepcion de la premiera classificacion periodica deis elements quimics. Aquela descubèrta es inscricha dins un ensems pus larg de recèrcas sus leis elements quimics qu'aviá començat dins lo corrent deis ans 1850-1860. D'efiech, en 1856, 56 elements èran estats identificats. Certanei scientifics avián ja identificat de proprietats similars e assaiat de trobar de ponchs comuns.
Lo precursor pus conegut es lo Britanic John Newlands (1837-1898) que prepausèt en 1865 una lèi deis octavas que foguèt a l'origina dau tèrme « periodic ». Pasmens, son trabalh, emplit d'errors, foguèt durament criticat. De mai, la meteissa annada, l'Alemand Julius Lothar Meyer (1830-1895) publiquèt una classificacion fòrça similara a aquela de Mendeleiev en utilizant la valéncia deis elements per lei classar. Pasmens, son sistèma gropava unicament 28 elements e preveguèt pas l'existéncia d'elements encara desconeguts.
Lei prepausicions de Mendeleiev
[modificar | Modificar lo còdi]
A respèct dei prepausicions precedentas, Mendeleiev introduguèt plusors noveutats que permetèron d'estructurar sa classificacion sus de basas solidas. Premier, s'interessèt unicament ai proprietats quimicas deis elements, es a dire a sa valéncia. Ansin, esitèt pas de plaçar lo telluri avans l'iòde en despiech d'un pes atomic pus important car aquò permetiá mielh d'explicar lei similituds quimics entre lei diferents calcogèns (oxigèn, sofre e telluri) e lei diferenteis alogèns (fluòr, clòr, bròme e iòde). D'autra part, laissèt de casas vuejas que representavan d'elements de descubrir. Pasmens, foguèt capable de preveire sei proprietats quimicas e sa massa atomica a partir de sa posicion dins la classificacion. Enfin, establiguèt un liame entre la massa atomica d'un element e son occuréncia dins la natura.
La classificacion de Mendeleiev e sei prediccions foguèron confiermadas per lei descubèrtas dau galli en 1875, de l'escandi en 1879 e dau germani en 1886. La taula foguèt alora largament acceptada per la comunautat scientifica. Modernizada en 1914 per lo fisician britanic Henry Moseley (1887-1915) qu'introduguèt lo numèro atomic per classar leis elements, venguèt una mena d'icòna de la quimia modèrna.
Autrei trabalhs
[modificar | Modificar lo còdi]Durant sa vida, Mendeleiev s'interessèt a divèrsei brancas de la quimia (explosius, idrocarburs, carburants...), a l'idrodinamica, a la meteorologia, a la geologia, a l'industria, a l'agricultura e a l'economia. Fondèt egalament, en 1869, la Societat Russa de Quimia.
En quimia, assaièt de desvolopar una explicacion quimica de l'etèr. Per aquò, supausèt l'existéncia de dos elements pus leugiers que l'idrogèn. Dins aquò, aqueleis ipotèsis foguèron invalidadas au comenaçemnt dau sègle XX amb lei trabalhs d'Albert Einstein (1879-1955). Una autra teoria de Mendeleiev qu'es uei considerada coma erronèa es sa teoria dau petròli abiotica que depinta la formacion dau petròli a partir de detritus biologics presents dins lei jaç prefonds de la crosta terrèstra. En revènge, sei trabalhs sus lei solucions quimicas entraïnèron de progrès importants. Mendeleiev i descurbiguèt una relacion similara a la lèi de Gay-Lussac e anticipèt lo concèpte de temperatura critica definida per Thomas Andrews.
Dins leis autrei domenis, Mendeleiev se destrièt amb l'invencion dau pirocollodion, una pouvera sensa fum destinada a l'armada russa, e a son sostèn au desvolopament de l'agricultura e de l'industria russa. En particular, sei trabalhs sus lo petròli permetèron de demostrar l'importància d'aqueu produch dins l'encastre de la Revolucion Industriala. Aquò favorizèt la creissença de l'industria petroliera russa.
Onors e guierdons
[modificar | Modificar lo còdi]Dmitrii Mendeleiev fa partida dei quimistas pus famós de l'istòria de la disciplina e dei sciéncias en generau. Recebèt ansin plusors guierdons durant sa vida coma la medalha Davy en 1882. Plusors organismes de recèrca dins lo mond pòrtan son nom e lo Burèu dei pes e mesuras rus es uei dich Institut Mendeleiev de metrologia. Un element quimic (lo mendelèvi), un important cratèr lunar e un minerau foguèron egalament dichs en son onor.
