Kizzuvatna

Kizzuvatna Krallığı, MÖ 2. binyılda Çukurova bölgesinde hüküm sürmüş dinsel bir krallık. Hurriler tarafından kurulduğu ve Mittaniler, Gordegene, Karduya ismi ile anılan bu halkın aynı kökenden olduğu söylenebilir.

Tarih

Kizzuvatna döneminin başlarında Amarna mektuplarını esas alarak hazırlanmış olan MÖ 14. yüzyılın ilk yarısında Orta Doğu'daki siyasî durumun haritası.

Anadolu'daki Hitit yerleşkeleri arasında kalan Kizzuvatna bölgesinin konumu (MÖ ikinci binyılında Anadolu'daki çeşitli yerleşim bölgeleri ve siyasi güçleri gösteren harita.)

MÖ 1400'lü yıllarda Hitit krallığı egemenliğine girmiş iç işlerinde bağımsız dini bu krallıktan kızlar Hitit krallarınca eş olarak alınmıştır. Hitit krallarının bu tercihinin sebebi bu dini gücü arkasına almaktır. MÖ 2. binyılında nüfus ağırlıklı olarak Luvi ve Hurrilerden oluşmaktaydı.

Antik Hitit kaynaklarında öğrenildiği kadarıyla Kilikya bölgesinde bilinen ilk siyasi varlık, başkenti Kummani etrafında oluşan ülke Kizzuvatna (Adanya) idi. Hitit Eski Krallık döneminde, görünüşe göre ikinci bir vasal devlet iken, MÖ 1500 yılında Hititlerin düşüşe geçtiği dönemde bağımsızlığını kazandı. İlk kralları Pariyauvatri'nin oğlu İşputahşu (MÖ 1530-1500) döneminde tam bağımsızlığına kavuştu. Bu dönemde komşuları olan Mitanni-Hurri ve Hitit kralları ile yayılmacılık ile başa çıkmak için bir antlaşma imzaladı (MÖ 1525-1500). Halefi olan Paddatishu devletin bağımsızlığını sürdürmeye devam etti. Ancak daha sonra Mitanni - Hurri koalisyon ile başa çıkamadıklarından Kral Pilliya döneminde Mitanni bölgesine ilhâk edilmeyi kabullenerek Mitanni krallığının himayesi altında yaşamaya başladılar. MÖ 1460'de kralları olan Pilliya, İdrima ve Alalaḫ antik kentleri ile ittifak oluşturarak Mitanni kralı Barattarna himayesine girdiler.

Başkenti Kummanni, Comana ya da Komona olarak geçmektedir. Kizzuvatna önceleri kendi başına bir krallıkken MÖ 1400 yıllarında tamamen Hitit İmparatorluğu’na bağlanmıştır.

Kaynakça

• G. M. Beckman, Hittite Diplomatic Texts, GM Beckman, (Hitit Diplomatik Metinleri), Atlanta, 1996 (içinde);
• A. Götze, Kizzuwatna and the problem of Hittite geography (Kizzuvatna ve Hitit coğrafya Sorunu), New Haven, 1940;
• V. Haas, Hurritische und aus luwische Riten Kizzuwatna, Kevelaer, 1974 (içinde);
• E. John S. ve AM Dinçol Durugönül (ed.), La Cilicie : espaces et pouvoirs locaux (2ème millénaire av. J. -C. - IVe siècle ap. J. -C.), Actes de la Table ronde internationale d’Istanbul, (Kilikia: Yerel alanlarda ve (MÖ 2. binyıl -MÖ 4. yüzyıl) İstanbul, 2-5 Uluslararası Yuvarlak Masa Bildirileri), 2-5 Kasım 1999, Paris, 2001;
• J. Freu, Histoire du Mitanni, (Mitanni tarihçesi), Paris, 2003;
• JL Miller, Studies in the Origins, Development and Interpretation of the Kizzuwatna Rituals, (Kizzuvatna Ritüellerinin başlangıç, gelişme ve yorumlanması alanında yapılan çalışmalar), Wiesbaden, 2004. (içinde)

MÖ 1460 yılında Kizzuatna kralı Pilliya ile Alalaḫ kralı İdrima arasında yapılmış olan kaçak-köle antlaşmasının orijinal kil tableti. (Oda No: 54, British Müzesi, Londra)

Ayrıca bakınız

• Arzava
• Luvi dili