Duygusal zekâ
Duygusal zekâ veya yaygın İngilizce ifade edilişiyle EQ (emotional quotient), bir insanın kendisine veya başkalarına ait duyguları anlama, sezinleme, yönetme ve yönlendirme yetisi, kapasitesi ve becerisinin ölçümünü tanımlamaktadır. Göreceli olarak yeni bir kavram olan duygusal zekâ'nın tanımlanışı sürekli değişmekte ve güncellenmektedir. Bazı psikologlar, duygusal zekâ ve duygusal bilgi olmak üzere iki ayrı terimin kullanılmasını tercih etmektedirler.
Zihinsel yeteneklerin ölçümünde (bkz. IQ), bilgi ve zeka arasındaki fark oldukça açıktır. Psikolojik araştırmaların ışığında zeka seviyesi ölçümü veya IQ testleri, zihinsel biliş kapasitesinin değerlendirilmesinde güvenilir bir ölçüttür ve zaman içinde sabit kalır. Duygusal zekâ veya EQ'nun ölçümünde ise duygusal bilgi veya tecrübe ile zekâ arasındaki fark oldukça belirsizdir. Bu nedenlerle güncel EQ tanımlamaları uzmanların aralarında uzlaşamadıkları bir konudur. Bazı uzmanlar (Bradberry ve Greaves 2005[1]) EQ'nun değişken, zamanla kazanılabilen ve artabilen bir yeti olduğunu iddia ederlerken; diğerleri (örneğin Mayer[2]) EQ'nun sabit olduğunu ve artırılamayacağını öne sürmektedirler.
Duygusal zekâ 5 ana faktör altında değerlendirilebilmektedir.[3] Bunlar;
- Öz Yönetim
- Öz Farkındalık
- Sosyal Farkındalık
- İlişki Yönetimi
- Motivasyon
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Duygusal güç kavramı 1950'lerde Abraham Maslow tarafından ortaya atılmıştır.[4]" "Duygusal zeka" terimi ilk olarak Michael Beldock'un 1964 tarihli bir makalesinde[5] ve B. Leuner'in 1966 yılında The Practice of Child Psychology and Child Psychiatry adlı psikoterapi dergisinde yayınlanan "Emotional Intelligence and Emancipation" başlıklı makalesinde yer almıştır."
1983 yılında Howard Gardner'ın Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences[6] adlı kitabı IQ gibi geleneksel zeka türlerinin bilişsel yeteneği tam olarak açıklayamadığı fikrini ortaya atmıştır. Hem kişilerarası zekayı (başkalarının niyetlerini, motivasyonlarını ve arzularını anlama yeteneği) hem de içsel zekayı (kendini anlama, kişinin duygularını, korkularını ve motivasyonlarını takdir etme yeteneği) içeren çoklu zeka fikrini ortaya atmıştır.
1989 yılında Stanley Greenspan EI'yi tanımlamak için bir model önermiş, bunu ertesi yıl Peter Salovey ve John Mayer tarafından geliştirilen başka bir model izlemiştir.[7][8] EI terimi Stanley Greenspan tarafından yazılan kitabın yayınlanmasından bu yana yaygın olarak tanınmaktadır.
Ancak terim, Goleman'ın Duygusal Zeka - Neden IQ'dan Daha Önemli Olabilir (1995) adlı kitabının yayınlanmasından sonra yaygın olarak tanınmaya başlamıştır. Terimin popülerliği, bu kitabın en çok satanlar listesine girmesine bağlanabilir.[9] Goleman'ı, terimin kullanımını güçlendiren birkaç benzer yayın takip etmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bradberry ve Greaves 2005". 30 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.
- ^ "Mayer". 28 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.
- ^ "Duygusal Zeka: Başarılı İş Liderlerinin Temel Özelliği". Karlı Yeni İş Fikirleri 2021. 1 Şubat 2021. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2021.
- ^ "Emotional intelligence; history, models and measures". www.researchgate.net. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ "Social Encounters". books.google.com. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ "Frames Of Mind". books.google.com. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ "Emotional intelligence". umock.com. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ "Yale Center for Emotional Intelligence (YCEI)". medicine.yale.edu. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ "Daniel Goleman on Leadership and The Power of Emotional Intelligence". www.forbes.com. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir] | Psikoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
