Arap Sosyalist Birlik Partisi (Suriye)
Suriye Arap Sosyalist Birlik Partisi Arapça: حزب الاتحاد الاشتراكي العربي في سورية | |
|---|---|
 | |
| Genel başkan | Barya el-Kudsi |
| Kuruluş tarihi | 1973 |
| Merkez | Şam, Suriye |
| İdeoloji | Arap milliyetçiliği Arap sosyalizmi Nasırcılık Pan-Arabizm Sol milliyetçilik |
| Siyasi pozisyon | Sol |
| İnternet sitesi | |
| http://asuparty.org/ | |
| Suriye | |
Suriye Arap Sosyalist Birlik Partisi (Arapça: حزب الاتحاد الاشتراكي العربي في سورية Hizb Al-Ittihad Al-Ishtiraki Al-'Arabi fi Suriyah) (ASB) Suriye'de Nasırcı bir siyasi partidir.[1] ASB, Barya el-Kudsi tarafından yönetilmektedir. Parti, orijinal ASB'den ayrıldıktan sonra 1973'te kurulmuştur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Arka plan: Suriye'de Arap sosyalizmi
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye'deki Nasırcı olmayan Arap sosyalizminin kökenleri Arap Sosyalist Partisine dayanmaktadır (ASP; ayrıca Arap Sosyalist Hareketi için ASH). Bu parti Suriye'nin Hizb al-Shabab'ından (Gençlik Partisi) doğdu. 1950'de Ekrem el-Havrani partinin başına geçti ve adını Arap Sosyalist Partisi olarak değiştirdi. İlk başarılarının ardından ASP, 1952'de çok güçlü bir siyasi rakip olduğunu düşündüğü için Suriye'nin fiili lideri Edib Çiçekli tarafından yasaklandı. Ekrem el-Havrani Lübnan'a sürgüne gönderildi ve orada milliyetçi ve pan Arabist muhalefet partisi Arap Baas Partisi ile birleşme konusunda anlaştı. Yeni partiye Arap Sosyalist Baas Partisi adı verildi.
1959'da Baas Partisinin Suriye kesimi, Birleşik Arap Cumhuriyeti'ndeki (Cemal Abdünnasır'ın liderliğinde Suriye-Mısır birleşmesi) tek yasal parti olan Ulusal Birliğe yer açmak için dağıldı. Bununla birlikte, birlik konusundaki muhalefet büyüdü ve bir yıl sonra başka bir konferans, partinin kararını tersine çevirdi. BAC 1961'de dağıldığında, Baas Partisi Suriye kolunu reforme etmek için mücadele etti, ancak Nasırcı ve birlik yanlısı bir eğilim (Sosyalist İttihatçıları (Sİ) oluşturdu) dahil olmak üzere birkaç grup partiden ayrıldı ve güçlü bir anti-Nasırcı ekip de Ekram el-Havrani liderliğinde eski ASP'yi yeniden kurdu. Bu arada, birkaç Nasırcı ve Mısır yanlısı grup, "ayrılıkçı" hükûmete karşı çalıştı ve Mısır ile yenilenen bir birlik talep etti.
Muhalefet olarak oluşum
[değiştir | kaynağı değiştir]1964'te bu Suriyeli Nasırcı parti ve örgütler (SBP, Arap Milliyetçileri Hareketi, Birleşik Arap Sosyalist Birliği ve Sosyalist Birlik dahil) Mısır önderliğindeki ve 1963 baharındaki Nasırcı darbe girişiminden sonra Suriye'nin Baas liderliğindeki hükûmetine militan muhalefet içinde olan Arap Sosyalist Birliği'nin Suriye şubesini kurdu. Örgüt, Kahire'deki sürgünler tarafından yönetiliyordu ve Baasçıların dayattığı kısıtlamalar nedeniyle hatırı sayılır halk desteğine rağmen Suriye'de zayıf bir şekilde örgütlendi. Faiz İsmail yönetimindeki eski Sİ'nin bir hizipinin kendisini ASB'dan çıkarmasıyla hızla parçalandı. Arap Milliyetçi Hareketi, Nasır'ın ASB'dd birleşme emrine resmen bağlı olmasına rağmen, Suriye'deki ayrı örgütsel yapılarında da çalışmaya devam etti; Bu örgütün çoğu daha sonra ASB ve Filistinli FHKC ve DHKC fraksiyonları dahil olmak üzere farklı siyasi gruplara ayrıldı.
Yasallaşma ve bölünme
[değiştir | kaynağı değiştir]Hafız Esad'ın 1970'te iktidara gelmesinden sonra, ASB bir koalisyon hükûmeti için müzakerelere başladı ve 1972'de Ulusal İlerici Cephe'ye (UİC) katılmayı kabul etti. Ancak bir yıl sonra parti, Baas'ın ülkenin "lider partisi" olarak ilan edildiği Suriye anayasasının kabulü konusunda bölündü. Fevzi Kiyali yönetimindeki küçük bir grup anayasayı kabul etti ve hem ASB adını hem de UİC üyeliğini korurken, çoğu üye kendilerini Demokratik Arap Sosyalist Birliği olarak yeniden adlandırarak parti lideri Cemal el-Atassi'yle birlikte muhalefette kaldı . Hem ASB (Suriye) hem de DASB, özellikle Mısır'ın İsrail'e yönelik politikaları daha uzlaştırıcı hale geldikten sonra ve 1970'lerin ortasında Mısır'daki ana partileri dağılmadan önce Enver Sedat'ın yönetiminden uzaklaştı.
Günümüzde ASB ve DASB
[değiştir | kaynağı değiştir]Baas başkanlığını yücelten ve hükûmetten neredeyse hiç bağımsızlık göstermeyen Suriye Arap Sosyalist Birlik Partisi (yani eski Kiyali hizbi) uzun süredir Safvan el-Kudsi tarafından yönetiliyor. 2003 yasama seçimlerinde, UİC bloğu Suriye parlamentosundaki 250 sandalyeden 167'sini kazandı ve bunlardan yedi tanesi ASB'ye aitti. 2007 seçimlerinde, parti parlamentodaki 250 sandalyeden 8'ini elde etti ve onu resmi olarak Baas'tan sonra en büyük ikinci parti yaptı. UİC tartışmasız listelerde hile yaptığı için bu, partiye verilen halk desteğini yansıtmamaktadır; Baas, hem UİC içinde hem de parlamento içinde her zaman çoğunluğa sahipken diğer üye partiler aday payları için hükûmetle müzakere etmektedir.
El-Atassi'nin ölümünden beri DASB, Hasan Abdüllazim tarafından yönetiliyor. 2000 yılında Beşşar Esad'ın iktidara gelmesinden sonra ve bunu izleyen sınırlı liberalizasyon altında yarı açık bir şekilde aktif hale gelmesine rağmen yasadışı bir parti olmaya devam etmekte ve ara sıra baskıya maruz kalmaktadır. DASB, 1979'da kurulan milliyetçi-sol muhalefet ittifakı olan Ulusal Demokratik Topluluğu'nun önde gelen üyesidir.
Günümüzde ASU ve DASU
[değiştir | kaynağı değiştir]Baas başkanlığını yücelten ve hükûmetten neredeyse hiç bağımsızlık göstermeyen Suriye Arap Sosyalist Birliği Partisi (yani eski Kiyali fraksiyonu) uzun süredir Safvan el-Kudsi tarafından yönetilmektedir. 2003 yasama seçimlerinde NPF bloğu Suriye parlamentosundaki 250 sandalyeden 167'sini kazandı ve bunlardan yedisi ASU'ya aitti. Parti 2007 seçimlerinde parlamentodaki 250 sandalyeden 8'ini kazanarak Baas'tan sonra resmi olarak ikinci büyük parti haline geldi. Ancak bu durum partiye yönelik halk desteğini yansıtmamaktadır çünkü NPF tartışmasız listelerle seçime girmektedir; bu listelerde Baas her zaman hem NPF içinde hem de parlamentoda çoğunluğa sahipken diğer üye partiler kendi paylarına düşen adaylar için hükûmetle pazarlık yapmaktadır.
El-Atassi'nin ölümünden bu yana DASU Hasan Abdülazim tarafından yönetilmektedir. Beşar Esad'ın 2000 yılında iktidara gelmesinden sonra ve bunu takip eden sınırlı liberalleşme döneminde yarı açık bir şekilde aktif hale gelmesine rağmen, yasadışı bir parti olmaya devam ediyor ve zaman zaman baskıya maruz kalıyor. DASU, 1979 yılında kurulan milliyetçi-solcu bir muhalefet ittifakı olan Ulusal Demokratik Toplanma'nın önde gelen üyesidir.
Safvan el-Kudsi'nin ölümünün ardından yerine Baria el-Kudsi geçmiştir.[2]
Seçim sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamento seçimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim yılı | Kazanılan sandalye | ± |
|---|---|---|
| 2007 | 8 / 250
|
|
| 2012 | 2 / 250
|
 6
|
| 2016 | 2 / 250
|
|
| 2020 | 3 / 250
|
 1
|
| 2024 | 2 / 250
|
1
|
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Galvani, John (1974). "Syria and the Baath Party". MERIP Reports, 25. s. 3. doi:10.2307/3011567.
- ^ "د. مجدلاني يهنئ د. بارعة القدسي بتوليها موقع الأمين العام لحزب الاتحاد الاشتراكي العربي" (Arapça). nedalshabi.ps. 22 Şubat 2023. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Suriye ASU Partisi web sitesi (Arapça)
