Retolatina lingvaro
La retlatina lingvaro aŭ alpromanĉa lingvaro estas lingvofamilo apartenanta al la latinida lingvaro konsistanta el tri lingvo- aŭ dialektogrupoj parolataj en nordorienta Italio kaj sudorienta Svislando. Ĉu la retlatina lingvaro formas koheran grupon de lingvoj kun komuna retlatina pralingvo aŭ ĉu temas simple pri izolitaj latinidaj idiomoj ne apartenantaj al la ceteraj grandaj latinidaj lingvoj aŭ en la kazo de la ladina kaj friula eĉ nur pri apartaj italaj dialektoj, tio estas disputata jam dum jardekoj de la lingvistoj kaj politikistoj, kaj la diversaj teorioj kaj opinioj publikigitaj estas multe pli politike motivitaj ol lingvoscience. Fakto estas, ke la retlatinaj en Italio estas forte minacataj kaj rekonitaj nur en 1999 kiel minoritataj lingvoj, sed ankaŭ en Svislando la situacio de la retoromanĉa estas malgraŭ forta ŝtata subteno zorgiga.
La ĉefaj lingvogrupoj de la retlatina lingvaro
[redakti | redakti fonton]- Romanĉa lingvo parolata kaj oficiala en Grizono, nuntempe proksimume 60'000 parolantoj, ĉeflingvo por 35000 homoj.
- Ladina lingvo parolata en Suda Tirolo, nuntempe proksimume 30'000 parolantoj.
- Friula lingvo parolata en Friulo-Venecio Julia, nuntempe 600'000 parolantoj.