Baalbek

Baalbek
بعلبك
by
Jupitertempelet i Ballbek
Land	Libanon
Guvernement	Beqaa guvernement
Distrikt	Baalbek distrikt
Høgd	1 170 moh.
Koordinatar	34°0′25″N 36°12′14″E
Areal	7 km²
•  storbyområde	16 km²
Folketal	82 608
•  storby	105 000
Tidssone	EET (UTC+2)
Verdsarvstad
År	1984 (#8)
Kriterium	i, iv
Baalbek 34.006111111111°N 36.208611111111°E / 34.006111111111; 36.208611111111
Kart som viser Baalbek. Kart som viser Baalbek.
Wikimedia Commons: Baalbek

Baalbeck eller Baalbek (arabisk بعلبك) er ein by i Beqaadalen i Libanon som ligg aust for Litanielva. Han vart kalla Heliopolis (gresk Ἡλιούπολις) under romersk stye, og var ein av dei største heilagdomane i riket med somme av dei best bevarte romerske ruinane i Libanon. Gudane vart dyrka i tempelet – Jupiter, Venus og Bacchus.

Bacchustempelet

Detalj inne i Bacchustempelet.

Det vert halde ein årleg festival i Baalbek, Baalbeck internasjonale festival. Byen ligg kring 85 km nordaust for Beirut og kring 75 km nord for Damaskus. Han har litt over 80 000 innbyggjarar, hovudsakleg sjiamuslimar.

Historie

Det er gjort funn nær tempelet frå før-keramisk neolittisk B frå yngre steinalder til jernalderen, mellom anna skår av keramikk.

Busetnad i Baalbek er datert attende til kring 9 000 år sidan.

Store steinar i Baalbek i 1891

Etter Aleksander den store erobra Det nære austen i 334 fvt. vart busetnaden som låg her kalla Heliopolis (Ἡλιούπολις). Byen fekk status som colonia av Septimius Severus i 193 evt, etter å ha vore ein del av territoriet Berytus på den fønikiske kysten sidan 15 fvt. Det religiøse kompleket her vart stadig utbygd over ein periode på 150 år, og aldri gjort ferdig. Bygningane var av dei største religiøse byggverka i heile Romarriket.

I dag står berre seks korintiske søyler att. Åtte søyler vart tekne ned og frakta til Konstantinopel under Justinian kring 532-537, for basilikaen Hagia Sophia. Det største av dei tre templa var Jupiter Baal, som vart bygd i det første hundreåret, og stod ferdig kring år 60. Det hadde opphavleg 54 søyler og var bygd med blokker som vog opp mot 60 tonn kvar, og ein hjørnestein på over 100 tonn, alle av dei heva til ei høgd 19 meter over bakken. Ein trur at dette vart gjort ved hjelp av fleire romerske kranar. Romartempelet var bygd over ruinane av tidlegare tempel.

Detalj frå Jupitertempelet.

I 637 erobra den muslimske armeen under Abu Ubaida ibn al-Jarrah Baalbek etter å ha slått den bysantinske armeen i slaget ved Yarmouk. Han var då framleis ein velståande by og krigsbyttet var rikt. Han var åstad for strid mellom forskjellige syriske dynasti og kalifar frå Damaskus, og seinare Egypt. I 748 vart byen plyndra på ny med store tap av menneskeliv. Den bysantinske keisaren Johannes Tzimisces plyndra byen i 975. I 1090 vart han ein del av seldsjukkane sitt rike, og i 1134 gjekk han til zengarane og i 1175 vart han erobra av Saladin. Krossfararane plyndra dalen fleire gonger, men klarte aldri å ta byen. Byen vart råka av jordskjelv tre gonger på 1100-talet, og han vart riven ned i 1260 då han var base for mongolane under det siste mislukka åtaket mot mamelukkane i Egypt. Byen vart bygd opp att og dei fleste moskeane og festningsverka vart bygd under regjeringstida til sultan Qalawun (1282), då Abulfeda skildra byen som ein særs sterk stad. Byen vart plyndra i 1400 av Timur Lenk.

I 1517 gjekk byen i lag med resten av Syria til Det osmanske riket. Men det osmanske styret i Libanon var svakt. Baalbek vart hardt råka av jordskjelv i 1759, og vart i røynda styrt av Metawal-familien.

Den 4. august 2006, under Libanonkrigen i 2006, gjekk israelske soldatar, flydde inn av helikopter og med støtte frå bombefly, til åtak på det sjiamuslimske Hikmeh sjukehus i Baalbek for å ta fleire medlemmar av Hizbollah til fange. Israelarane meinte desse medlemmane stod bak kidnappinga av to israelske soldatar den 13. juli 2006. Fleire soldatar mista livet i åtaket og det vart mindre skadar på sjukehuset. Det var ingen pasientar på sjukehuset på denne tida. Det vart rapportert at ristingane frå bombene førte til skadar på dei romerske ruinane. UNESCO tilbaud hjelp for å få dei restaurert att.

Galleri

• 
  Austfasaden
• 
  Jupitertempelet
• 
  Jupitertempelet nedanfrå
• 
  Jupitertempelet frå den store plassen
• 
  Den store plassen
• 
  Bacchustempelet
• 
  Inngangen til Bacchustempelet
• 
  Propylaea ved inngangen til staden
• 
  Søyler frå den tidlegare moskeen
• 
  Grunnplanen til tempelområdet
• 
  Baalbek 1890 – 1900
• 
  Steinen den gravide kvinna
• 
  Den største steinen i Baalbek
• 
  Utsida av Baalbektempelet. Sjakt med ukjend funksjon fører til innsida av det som i dag er museet.
• 
  Takskulptur av ein ukjend gud
• 
  Takskulptur av Ceres
• 
  Takskupltur av Marcus Antonius
• 
  Takskulptur av Kleopatra

Klima

Baalbeck har eit halvtørt middelhavsklima med varme, tørre somrar, og relativt kalde, stundom snørike vintrar.

Vêrdata for Baalbek
	Jan	Feb	Mar	Apr	Mai	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Des	År
Gjennomsnittleg maks °C	9	9,8	13,7	19	24,4	29,6	32,5	33	29	23,7	16,3	11,1	20,9
Døgnmiddeltemperatur °C	4,4	5	8,2	12,8	17,2	22	24,3	25,1	21	16,7	10,7	6,3	14,5
Gjennomsnittleg min °C	−0,1	0,3	2,8	6,6	10,1	14,4	16,2	17,2	13,1	9,7	5,2	1,6	8,1
Gjennomsnittleg nedbør mm	103	86	60	31	17	1	0	0	2	16	49	79	444
Kjelde:

Venskapsbyar

Baalbek er venskapsby med:

• Bari i Italia
• L'Aquila i Italia
• Qom i Iran
• Thrakia i Hellas
• Yogyakarta i Indonesia.
• Esfahan, Iran

Kjende folk

• St. Barbara
• Assi El Helani, libanesisk songar

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Baalbek» frå Wikipedia på engelsk, den 22. september 2014.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
•  Denne artikkelen inneheld tekst frå ein publikasjon som no er i offentleg eige: Chisholm, Hugh, red. (1911). «Baalbeck». Encyclopædia Britannica (på engelsk) 3 (11. utg.). Cambridge University Press. s. 89–90. 
• Adam, Jean-Pierre (1977), «À propos du trilithon de Baalbeck: Le transport et la mise en oeuvre des mégalithes», Syria 54 (1/2): 31–63, doi:10.3406/syria.1977.6623 
• Frauberger, Heinrich: Die Akropolis von Baalbeck (Keller : Frankfurt a. M., 1892. – 14, 22 S. : überw. Ill.) (pdf 24,6 MB)
• Ruprechtsberger, Erwin M. (1999), «Vom Steinbruch zum Jupitertempel von Heliopolis/Baalbeck (Libanon)», Linzer Archäologische Forschungen 30: 7–56 

Bakgrunnsstoff

Reiseguide for Baalbeck frå Wikivoyage

• 360 Panorama av Baalbektempelet Arkivert 2011-05-15 ved Wayback Machine.
• Bilete av monumenta i Baalbek
• UNESCO om Baalbek
• Baalbeck internasjonale festival