Bedřich Smetana

Bedřich Smetana
	Bedřich Smetana (ca. 1878)
Algemene informatie
Volledige naam	Bedřich Smetana
Geboren	2 maart 1824
Geboorteplaats	Litomyšl
Overleden	12 mei 1884
Overlijdensplaats	Praag
Land	Tsjechië
Werk
Genre(s)	Klassiek
Beroep	componist; muziekpedagoog
Instrument(en)	piano
	(en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) Last.fm-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
	Handtekening
Portaal	Muziek

Bedřich Smetana (uitspraak^ⓘ) (Litomyšl, 2 maart 1824 – Praag, 12 mei 1884) was een Tsjechisch componist die bekend werd door onder meer de opera Prodaná nevěsta (De verkochte bruid) en de cyclus van zes symfonische gedichten: Má Vlast (Mijn vaderland, waaronder het meest bekende de Moldau (Vltava)).

Het standbeeld van Bedřich Smetana in zijn geboorteplaats Litomyšl

Levensloop

Bedřich Smetana werd geboren in Litomyšl als zoon van een brouwer. Op jonge leeftijd speelde hij al piano en viool en speelde mee in het familiestrijkkwartet. Ondanks de aanvankelijke bezwaren van zijn vader studeerde hij muziek aan het conservatorium van Praag. Nadien kreeg hij een baan als muziekdocent bij een gegoede familie. In 1848 financierde Franz Liszt Smetana, zodat hij zijn eigen muziekschool kon oprichten; nadien nam Smetana deel aan demonstraties tegen de overheerser Oostenrijk en trouwde met de pianiste Kateřina Kolařová. Liszt introduceerde hem ook bij de muziekuitgeverij Kistner.

In 1856 ging Smetana naar Göteborg in Zweden waar hij het dirigeren onderwees en kamermuziekrecitals gaf. Hij werd er ook dirigent van de Philharmonische Gesellschaft. In 1859 vertrok Smetana weer naar Praag, omdat zijn vrouw niet tegen het koude weer kon; ze overleed vlak na de terugkeer (19 april 1859) in Dresden. Hij hertrouwde in 1860 met Bettina Fernandová; vertrok weer naar Zweden, maar kwam weer terug in 1861. In 1863 opende hij opnieuw een muziekschool, deze keer om de Tsjechische muziek te promoten. In 1866 werd hij dirigent van het Nationale Theater, om vooral Tsjechische opera's uit te voeren. In 1874 werd hij in korte tijd doof, een symptoom van syfilis, maar hij ging desondanks door met componeren. Má Vlast werd grotendeels geschreven na zijn doof worden. Zijn eerste strijkkwartet, Uit mijn leven, is een autobiografisch werk dat de tinnitus uitbeeldt waaraan hij tijdens zijn doofheid leed. Als gevolg van de syfilis werd Smetana in 1883 geestesziek; zijn familie kon hem uiteindelijk niet meer verzorgen en op 23 april 1884 liet men hem opnemen in de psychiatrische kliniek Kateřinky in Praag, waar hij een paar weken later, 12 mei 1884, op 60-jarige leeftijd is overleden. Hij werd begraven op de Nationale Begraafplaats op de vesting Vyšehrad in Praag.

Graf van Bedřich Smetana op de Nationale Begraafplaats in Praag

Smetana staat bekend als de eerste componist die muziek met een specifiek Tsjechisch karakter componeerde. Veel van zijn opera's zijn gebaseerd op Tsjechische thema's, met als bekendste De verkochte bruid uit 1866. Hij gebruikte veelal Tsjechische dansritmes en zijn melodieën hebben wel wat weg van volksliedjes. Hij was van grote invloed op Antonín Dvořák die op soortgelijke wijze Tsjechische thema's in zijn muziek verwerkte.

Composities

Orkestwerken

1842 Menuetto in Bes groot, voor orkest
1854 Slavnostní symfonie "Triumfální" (Triomf Symfonie) in E groot
1858-1861 Cyklus Švédské písně
1. Richard III, symfonisch gedicht (1858)
2. Valdštýnův tábor - (Wallensteins legerplaats), symfonisch gedicht (1858)
3. Haakon Jarl (Hakon Jarl), symfonisch gedicht (1861)
1863 Oldřich a Božena, ouverture voor een poppentheater-stuk van Matěje Kopeckého
1864 Pochod ku slavnosti Shakespearově (Mars voor een Shakespeare-feest)
1864-1866 Prodaná nevěsta - ouverture tot de opera (De Verkochte Bruid)
1868 Festival Ouverture, symfonisch gedicht
1869 Rybář, Muziek op een gedicht van Johann Wolfgang von Goethe, op. 103
1872 Má Vlast, cyclus van symfonische gedichten
1883 Pražský karneval - (Carnaval in Praag), symfonisch gedicht
Doktor Faust, ouverture
Jiřinková polka
Louisina polka, voor strijkorkest
Macbeth a čardějnice, muziek voor een scène uit de tragedie van William Shakespeare
Selská slavnost, voor groot orkest
Tsjechische Dansen
1. Cibulička
2. Dupák
3. Furiant
4. Hulán
5. Medvěd
6. Obkročák
7. Oves
8. Skočná
9. Slepička
10. Sousedská
Valčíky
Venkovanka, polka
Ze studentského života (Uit het studentenleven)

Werken voor harmonieorkest

1848 Pochod studentské legie (Mars van de studentenlegion)
1848 Pochod národní gardy (Mars van de revolutionaire garde)
Galopp Bajaderek (Bajaderen-galop)
Fanfára z Dalibora
Fanfáry z opery "Libuše"
March of Freedom
Valdštýnův tábor - (Wallensteins legerplaats), symfonisch gedicht - bewerking: Jan Uhlíř
Venkovanka G-groot, polka

Missen, motetten en gewijde muziek

Moteta, voor vrouwenkoor, strijkorkest, 2 hoorns en orgel

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1862-1863	Braniboři v Čechách	3 aktes	5 januari 1866, Praag, Prozatímní divadlo (Provisorisch Nationaltheater)	Karel Sabina
1863-1866; 2e versie: 1868-1869; 3e versie: 1869; 4e versie: 1870	Prodaná nevěsta (De Verkochte Bruid)	1e versie: 2 aktes; vanaf 3e versie: 3 aktes	1e versie (met dialogen): 30 mei 1866, Praag, Prozatímní divadlo; 2e versie (met recitatieven): 29 januari 1869, Praag, Prozatímní divadlo; 3e versie: 1 juni 1869, Praag, Prozatímní divadlo; 4e versie (uiteindelijke versie): 25 september 1870 , Praag, Prozatímní divadlo	Karel Sabina
1865-1867; uiteindelijke versie: 1870	Dalibor	3 aktes	16 mei 1868, Praag, Novoměstské divadlo; uiteindelijke versie: 2 december 1870, Praag, Prozatímní divadlo	(de) Josef Wenzig, (cs) Ervín Špindler
1869-1872	Libuše		11 juni 1881, Praag, Národni divadlo (ter opening van het nieuwe opera gebouw)	(de) Josef Wenzig ,(cs) Ervín Špindler
1873-1874; 2e versie: 1877	Dvě vdovy (De Twee Weduwen)	2 aktes	1e versie: 27 maart 1874, Praag, Prozatímní divadlo; 2e versie: 15 maart 1878, Praag, Prozatímní divadlo	Emanuel Züngel, naar Les Deux Veuves van Jean Pierre Félicien Mallefille
1875-1876	Hubička (De Kus)	2 aktes	7 november 1876, Praag, Prozatímní divadlo	Eliška Krásnohorská, naar Karolina Světlá
1877-1878	Tajemství (Het Geheim)	3 aktes	18 september 1878, Praag, Nové české divadlo	Eliška Krásnohorská
1879-1882	Čertova stěna (De Muur van de Duivel)	3 aktes	29 oktober 1882, Praag, Nové české divadlo	Eliska Krásnohorská
1874-1875/ 1883-1884	Viola (onvoltooid)		concertante uitvoering: 11 oktober 1899, Praag, Umělecká beseda; toneeluitvoering: 11 mei 1924, Praag, Národní divadlo (Nationaal Theater)	Eliška Krásnohorská, naar William Shakespeare "Twelfth Night"

Balletten

Baletní hudba z opery "Prodaná nevěsta"
Dvě vdovy - Baletní hudba z opery

Kamermuziek

1855 Pianotrio in g klein, voor viool, cello en piano, op. 15
1876 Strijkkwartet nr 1 in e klein "Z mého života (Uit Mijn Leven)"
1882-1883 Strijkkwartet nr 2 in d klein
1880 Z domoviny - Duetten (A groot, g-klein), voor viool en piano

Vocale muziek

1864 The Renegade, mannenkoor
1882 De Drie Ruiters, mannenkoor
Česká píseň (Tsjechische liederen), voor gemengd koor en orkest
Tři ženské sbory (Drie vrouwenkoren), voor vrouwenkoor
1. Má hvězda
2. Přiletěly vlaštovičky
3. Za hory slunce zapadá

Werken voor orgel

1846 Šest preludií (Zes preludes)
Fuga in A majeur

Werken voor piano

1844 Bagatelles et impromptus
1848 Šest lístků do památníku (Zes karakteristieke stukken), op. 2
1851 Albumbladen
1856-1857 Schetsen
1855 Tři salonní polky (Drie Polka's), op. 7
1859-1860 Herinneringen aan Bohemen
1862 Na břehu mořském (Aan de kust), concert-etude, op. 17
1874-1875 Vzpomínka - Dromen
1877-1879 Tsjechische Dansen
Bettina polka
Klavírní dílo 3
Klavírní dílo 4
Pocestný

Musea

Verschillende musea wijden zich aan Smetana, waarvan het Bedřich Smetana Museum in Praag het grootste is. Een filiaal van dit museum het Smetanamuseum in Jabkenice. Verder zijn er nog het Bedřich Smetana Museum in Obříství en de geboortewoning van Bedřich Smetana in Litomyšl. Buiten Tsjechië is er nog de Smetanakamer in Göteborg over de tijd toen hij in Zweden woonde.

Bibliografie

V. Reittererová, H. Reitterer: Vier Dutzend rothe Strümpfe... - Zur Rezeptionsgeschichte der "Verkauften Braut" von B. Smetana in Wien am Ende des 19. Jahrhunderts, Wien, VÖAW 2004. 475 S., ISBN 3-7001-3270-0
Jiří Berkovec: Tématický katalog skladeb Bedřicha Smetana, Ministerstvo kultury (MK), 2001
Jiří Berkovec: Presumpce Smetanovy osobitosti : uvod k uvaham o umelcove originalite, Hudební věda 32:3-9 N1 1995
Jaroslav Smolka: Dějiny hudby, Togga, Českým hudebním fondem, Praha, Brno, 2001.
Jaroslav Smolka: Smetanova symfonická tvorba (Smetana's Symphonic Work), 5th volume of the team monograph "Dílo a život Bedřich Smetana" (The Life and Work of Bedřich Smetana), Supraphon, Praha, 1984
Jaroslav Smolka: Smetanova vokální tvorba (Smetana's Vocal Work), 2nd volume of the team monograph "Dílo a život Bedřich Smetana" (The Life and Work of Bedřich Smetana), Supraphon, Praha 1980
Olga Mojzisova: The Bedrich Smetana Museum (A guidebook / Narodni muzeum, Praha), Praha, Narodni muzeum, 1999, 70 p., ISBN 978-80-7036-053-8
Olga Mojzisova: Smetanovske prameny : stav 1994, Hudební věda 32:19-27 N1 1995
Olga Mojzisova, Marta Ottlová: Bedřich Smetana: 1824 – 1884: report of the international musicological conference: Praha, 24th – 26th may 1994, Praha, Muzeum Bedricha Smetany, 1995
Marta Ottlová, Milan Pospíšil: Bedřich Smetana a jeho doba: Vybrane studie (Kniznice dejin a soucasnosti), Praha, Nakladatelství Lidové noviny, 1997, 144 p., ISBN 978-80-7106-256-1
Marta Ottlová, Milan Pospíšil: Bedřich Smetana v pojeti Elisky Krasnohorske, Hudební věda 32:42-54 N1 1995
Marta Ottlová: Smetanova Triumfalni symfonie, Hudební věda 32:27-34 N1 1995
Marta Ottlová: Smetana a Dvorak, Hudební věda 29:110-17 N2 1992
G. Melville-Mason: Britten and the Czech connection, Britten-Pears Foundation autumn festival in Aldeburgh, England, Czech Music N2:10 1996
D. Yeomans: Smetana's piano music reflects Bohemian culture, Clavier 35:16-22 N3 1996
Stewart Gordon: Other European Composers of the Twentieth Century, in: A History of Keyboard Literature. Music for the Piano and its Forerunners, New York: Schirmer Books, 1996, 566 p., ISBN 978-0-534-25197-0
G. Asche: Den immensen Ansprüchen nur bedingt gerecht geworden, Opernwelt N4:48 Apr 1996
Gaspare nello Vetro: Nomi Citati Nella Cronologia, in: Teatro Reinach 1871-1944 : gli spettacoli musicali opere concerti operette, Parma: Comune di Parma - Archivo storico Teatro Regio, 1995, 653 p.
Jarmil Burghauser: Smetanuv vliv na dvorakuv tvurci vyvoj, Hudební věda 32:9-19 N1 1995
Reinhold Weyer: Eine Partitur aus Bildern : Neue Zugänge zu Smetanas "Die Moldau" in der Hauptschule, Musik & Bildung 27:20-24 Nov-Dec 1995
Jarmila Garbrielová: J.P.E. Hartmann a jeho Hakon Jarl : predchudce Smetanovy symfonicke basne?, Hudební věda 32, 1995, č. 1, s. 35–41
Jarmila Garbrielová: Tragödie – Ouverture – Symphonische Dichtung: Hakon Jarl von Oehlenschläger, Hartmann und Smetana in: Bedřich Smetana 1824–1884, Report of the International Musicological Conference Praha 24th-26th May 1994, Praha: Muzeum Bedřicha Smetany 1995, s. 118–137.
Jarmila Garbrielová: Oehlenschläger – Hartmann – Smetana, in: Musik & forskning 20, 1994–95, s. 55–80.
Jarmila Garbrielová: Ke kompoziční práci v raných dílech B. Smetany, Hudební řeč B. Smetany. Sborník referátů z hudebně teoretických seminářů, Praha 1984, s. 37–48.
Jarmila Garbrielová: Smetanovy „České tance“. Poznámky ke kompoziční a estetické problematice, in: Miscellanea musicologica 30, 1983, s. 115–128.
Jarmila Garbrielová: Smetanas Klavierkompositionen im Kontext der europäischen Klaviermusik des 19. Jahrhunderts, in: Music of the Slavonic Nations and its Influence upon European Musical Culture, Colloquium Brno 1978, Brno 1980, s. 113–118.
Jarmila Garbrielová: Šest charakteristických skladeb op. 1 Bedřicha Smetany, Hudební věda 11, 1974, s. 330–334.
Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
Hans-Klaus Jungheinrich: Grundstein der tschechischen Nationaloper; in Deutschland erstaufgeführt : Smetanas Oper "Die Brandenburger in Böhmen", Das Orchester, 42:56 N7-8 1994
Joachim Kaiser: Erlebte Musik; eine persönliche Musikgeschichte vom 18. Jahrhundert bis zur Gegenwart; Erster Band, München: List verlag, 1994, 464 p.
Jitka Slavíková: Endangered manuscripts, Music News From Prague N7-8:10-11 1994
Petar Zapletal, Jitka Slavíková: Smetanovsky festival, Hudebni Rozhledy 46:497 N11 1993
Ekkehard Ochs: Musikalisches Symbol nationalen Empfindens, Das Orchester, 41:702 N6 1993
Jaromír Paclt: Czech opera's first successes in the international context, Music News From Prague N5-6:8-10 1993
Jaromír Paclt: Smetana und Wien, in: Maske und Kothurn 31, 1985, S. 281–298
Jaromír Paclt: 100 years since the birth of Ada Nordenova, Music News From Prague N7-8:1-3 1991
John L. Holmes: Conductors on composers, Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1993, 272 p., ISBN 978-0-313-27727-6
Jan Smolik: Smetana na tisicikorune, Hudebni Rozhledy 46:293 N7 1993
C. Hoschl: Nemoci a utrpeni slavnych, Hudebni Rozhledy 46:383-4 N8 1993
Katerina Sulcova: World citizen Max Brod (1884-1968) - A friend and promoter of Czech music, Music News From Prague N3-4:4-5 1993
V. Fruehauf: Smetanuv Kamyk, Hudebni Rozhledy 46:314 N7 1993
V. Zvara: Priznacne motivy v Smetanovom Daliborovi, Hudební věda 29:316-26 N4 1992
Franco Rossi, Michele Girardi: Indice Dei Nomi, in: Il teatro la Fenici : chronologia degli spettacoli 1938-1991, Venezia: Albrizzi Editore, 1992, 650 p., ISBN 88 317 5509 9
Jaroslav Jiránek: Pastorální intonace v tvorbě Bedřicha Smetany (Die Pastoralintonationen im Schaffen B.Smetanas), OM, 24, 1992, Nr 7/8
Jaroslav Jiránek: Smetananova operní tvorba II (Od "Dvou vdov" k "Viole"), 4th volume of the team monograph "Dílo a život Bedřich Smetana" (The Life and Work of Bedřich Smetana), Editio Supraphon, Praha 1989, 525 S.
Jaroslav Jiránek: Smetananova operní tvorba I (Od "Braniborů v Čechách" k "Libuši"), 3rd volume of the team monograph "Dílo a život Bedřich Smetana" (The Life and Work of Bedřich Smetana), Editio Supraphon, Praha 1984, 437 S.
Jaroslav Jiránek: Sabinovo libreto ke Smetanově první opeře (Sabinas Libretto zu Smetanas erster Oper), Česká literatura, 27, 1978, Nr 3
Jaroslav Jiránek: Vztah hudby a slova v tvorbě Bedřicha Smetany (Das Wort-Ton-Verhältnis im Schaffen B.Smetanas), Academia, Praha 1976, 187 S.
Jaroslav Jiránek: Krystalizace významového pole Smetanovy Libuše (Die Kristallisierung des semantischen Feldes von Smetanas Oper Libuše), HV, 13, 1976, Nr 1
Jaroslav Jiránek: Smetanova estetika (Smetanas Ästhetik), E, 11, 1974, Nr 4
Jaroslav Jiránek: Bedřich Smetana a česká literatura (B.Smetana und die tschechische Literatur), Česká literatura, 22, 1974, Nr 5
Jaroslav Jiránek: Problém hudebně dramatické reprezentace Krasavy ve Smetanově Libuši (Zum Problem der musikdramatischen Repräsentation Krasawas in Smetanas Oper Libuše), Hudební věda, 11, 1974, Nr 3
Jaroslav Jiránek: Vztah hudby a slova ve Smetanově "Prodané nevěstě" (Das Wort -Ton-Verhältnis in Smetanas "Verkaufte Braut"), Hudební věda, 8, 1971, Nr 1
Jaroslav Jiránek: Liszt a Smetana. Příspěvek ke genezi a srovnání jejich klavírního stylu (Liszt und Smetana. Ein Beitrag zu Genese und Vergleich ihrer Klavierstile), in: Hudební věda, Nr 4, KHR, Praha, 1961
Milena Dosoudilová: Geneze Pujmanova pojeti "Prodané nevěsty", Hudební věda 28:125-33 N2 1991
Milan Kuna: Geneze Svabinskeho portretu Bedricha Smetany, Hudební věda 28:134-9 N2 1991
Paul E. Bierley, William H. Rehrig: The heritage encyclopedia of band music : composers and their music, Westerville, Ohio: Integrity Press, 1991, ISBN 0-918048-08-7
Albrecht Beckert: Ansichten der Natur : Smetana und Debussy im Vergleich, Musik & Bildung 23:23-7 Sep-Oct 1991
M. Stroeher: Bedrich Smetana's Dalibor - A study in Czech cultural nationalism, Opera Journal: (US) 24:3-23 N2 1991
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 1: Von den Anfängen bis zur Französischen Revolution, Bärenreiter-Verlag, Kassel 1988, ISBN 3-7618-0899-2
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 2: Das 19. Jahrhundert, Bärenreiter Verlag, Kassel 1991, ISBN 3-7618-1028-8
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 3: Das 20. Jahrhundert. Teil 1: Von Verdi und Wagner bis zum Faschismus, Bärenreiter Verlag, Kassel 2000, ISBN 3-7618-1436-4
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 3: Das 20. Jahrhundert. Teil 2: Deutsche und italienische Oper nach 1945, Frankreich und Großbritannien, Bärenreiter Verlag, Kassel 2005, ISBN 3-7618-1437-2
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 3: Das 20. Jahrhundert, Teil 3: Ost- und Nordeuropa, Nebenstränge am Hauptweg, Interkontinentale Verbreitung, Bärenreiter Verlag, Kassel 2006, ISBN 3-7618-1859-9
Stanley Sadie: Der Freischütz; the Bartered Bride; Lucia di Lammermoor, Musical Times, 131:99 Feb 1990
Roland de Cande: Les chefs-d'oeuvre de la musique : 2. De Rossini à Berg : anthologie, Paris: Seuil, 1990, 534 p.
Hana Séquardtová: Bedřich Smetana, Editio Supraphon, Praha, 1988. 236 S.
Karel Janeček: Smetanova komorní hudba, 1st volume of the team monograph "Dílo a život Bedřich Smetana" (The Life and Work of Bedřich Smetana), Editio Supraphon, Praha, 1978
Zdeněk Nejedlý: O Bedřichu Smetanovi - výběr statí s úvodní studií, Academia, Praha 198O
Zdeněk Nejedlý: Bedřich Smetana, Vols. 1–7, (1924‒33) (1950–54)
Zdeněk Nejedlý: Česká moderní zpěvohra po Smetanovi, J. Otto, Praha, 1911.
Zdeněk Nejedlý: Dějiny české hudby, Hejda a Tuček, Praha (1903).
Helmut Boese: Zwei Urmusikanten: Smetana – Dvořák, Zürich: Amalthea-Verlag, 1955, 435 S.
Mirko Očadlík: Vyprávění o Bedřichu Smetanovi, Praha, Panton, 1960
Mirko Očadlík: Co dalo Švédsko Bedřichu Smetanovi, 1956
Mirko Očadlík: Má vlast, rozbor Smetanova díla, Praha, Knihovna diváků a posluchačů 11, 1953.
Mirko Očadlík: Rok Bedřicha Smetany v datech, obrazech, zápisech a poznámkách, Praha, Melantrich, 1950.
Mirko Očadlík: Smetanovi libretisté, Praha, autorův soukromý tisk, 1948.
Mirko Očadlík: Ženy v životě Bedřicha Smetany, 1941
Mirko Očadlík: Libuše. Vznik Smetana zpěvohry, Praha, Melantrich, 1939, 1949
Mirko Očadlík: Smetanovská diskografie, kritický soupis gramofonových snímků Smetanovy hudby, Praha, Orbis, 1939.
Mirko Očadlík: Smetana Čertova stěna, Praha a Brno, Melpa, tj. Melantrich – Pazdírek, Knihovna hudebních rozborů 12/13, 1938.
Vladimír Helfert: Tvůrčí rozvoj Bedřich Smetana, 1926
Otakar Zich: Symfonické básně Smetana, 1924
Otakar Hostinský: Bedřich Smetana a jeho boj o moderní českou hudbu, Jan Laichter, Praha 1901, 500 s.
František Václav Krejčí: Bedřich Smetana, 1900 (Duits: Berlin Harmonie, Verlagsgesellschaft für Literatur und Kunst, 1906)
Karel Teige: Příspěvky k životopisu a umělecké činnosti mistra Bedřich Smetana, 2 vols., Fr. A. Urbánek, Praha, 1893–96, 155 s.

Externe link

Bladmuziek van Smetana op de website van het International Music Score Library Project

Zie de categorie Bedřich Smetana van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.