Martha Argerich
María Martha Argerich (ur. 5 czerwca 1941 w Buenos Aires[1]) – argentyńska pianistka, laureatka I nagrody VII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1965). Jest powszechnie uznawana za jedną z najwybitniejszych pianistek wszech czasów[2][3].
 Martha Argerich, 2015. | |
| Data i miejsce urodzenia |
5 czerwca 1941 |
|---|---|
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
muzyk |
| Wydawnictwo | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujDzieciństwo spędziła w Buenos Aires. W wieku trzech lat rozpoczęła naukę gry na fortepianie. Mając 8 lat dała swój pierwszy koncert – wykonała I Koncert fortepianowy C-dur op. 15 Ludwiga van Beethovena. Rok później wykonywała XX Koncert fortepianowy d-moll KV 466 Wolfganga Amadeusa Mozarta oraz Suity francuskie BWV 812-817 Johanna Sebastiana Bacha.
W roku 1955 przeniosła się do Europy. Szkoliła się u Friedricha Guldy w Wiedniu oraz u Madeleine Lipatti i Nikity Magaloffa w Genewie. Międzynarodową karierę rozpoczęła w 1957 roku, gdy zdobyła pierwsze nagrody na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Ferruccio Busoniego w Bolzano i Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Genewie. Po tych sukcesach na 4 lata przerwała karierę i podjęła naukę u Stefana Askenasego.
W roku 1965 wygrała VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz zdobyła nagrodę Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków. Rok później debiutowała w Stanach Zjednoczonych w nowojorskim Lincoln Center oraz nagrała swoją pierwszą płytę, na której znalazły się utwory Chopina, Brahmsa, Ravela, Prokofjewa i Liszta. W 1978 roku dała swój ostatni recital solo. Od tego czasu wykonuje przede wszystkim muzykę kameralną i koncerty.
W 1980 roku wywołała skandal, gdy opuściła jury X Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina po tym, jak wyeliminowano Ivo Pogorelicia z półfinałów konkursu. Do jury konkursu wróciła w roku 2010[4].
Uznanie zdobyła głównie dzięki nagraniom muzyki Chopina, Prokofjewa, Ravela, Rachmaninowa i Liszta. Nagrywa dla wielu wytwórni płytowych, przede wszystkim dla Deutsche Grammophon. W nagraniach towarzyszyli jej m.in.: Claudio Abbado, Charles Dutoit, Nelson Freire, Gidon Kremer, Mstisław Rostropowicz, Mischa Maisky.
23 października 2015 otrzymała doktorat honoris causa Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach[5].
Życie prywatne
edytuj
Marta Argerich była trzykrotnie zamężna. Jej pierwszym mężem był kompozytor i dyrygent Chen Liang-Sheng (Robert Chen)[6], z którym ma córkę Lydę Chen, altowiolistkę[7].
W latach 1969–1973 jej mężem był dyrygent Charles Dutoit, owocem tego związku jest córka Anne-Catherine. Dutoit i Martha Argerich w dalszym ciągu razem występują i nagrywają.
Jej trzecim mężem był pianista Stephen Kovacevich[8], z którym ma córkę Stephanie[9].
Nagrody
edytuj- 1957 - I nagroda Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ferruccio Busoniego[10]
- 1957 - I nagroda Międzynarodowy Konkurs Muzyczny w Genewie[11]
- 1965 - I nagroda VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
- 1996 – Krzyż Oficerski Orderu Sztuki i Literatury (Francja)[12]
- 2004 – Krzyż Komandorski Orderu Sztuki i Literatury (Francja)[12]
- 2016 – Order Wschodzącego Słońca klasy Złote Promienie z Rozetą (Japonia)[13]
- 2016 - Kennedy Center Honors[14]
- 2018 – Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy)[15]
- 2021 – Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska)[16]
- 2023 – Krzyż Komandorski Legii Honorowej (Francja)[17]
Przypisy
edytuj- ↑ James Manheim, Martha Argerich Biography [online], AllMusic (ang.).
- ↑ The 20 Greatest Pianists of all time [online], www.classical-music.com [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ The 25 best pianists of all time [online], Classic FM [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ Ada Arendt, Marcin Bogucki, Paweł Majewski, Chopinowskie igrzysko: historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina 1927-2015, Wydanie 1, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2020, s. 316, ISBN 978-83-235-4127-1 [dostęp 2023-10-04].
- ↑ Pianistka Martha Argerich doktorem honoris causa Akademii Muzycznej w Katowicach [online], Wyborcza.pl, 23 października 2015 [dostęp 2015-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-26].
- ↑ 二十八国华人演奏家"百鸟还巢 [online], News.163.com [dostęp 2012-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-21] (chiń.).
- ↑ Lyda Chen-Argerich, violinist [online], Sens Management [dostęp 2014-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-03] (ang.).
- ↑ Martha Argerich speaks to Stephen Kovacevich (Gramophone, November 2008) with Jeremy Nicholas [online], Gramophone [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ Fred Hauptfuhrer, Mary Vespa, A Top Woman Pianist, Martha Argerich, Nearly Gave Up Her Steinway for Steno, people.com, 7 kwietnia 1980 [dostęp 2014-07-02] (ang.).
- ↑ Simone Negrini, Busoni Competition [online], Concorso Pianistico Ferruccio Busoni [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ The Competition | Concours de Genève [online], www.concoursgeneve.ch [dostęp 2024-02-27].
- ↑ a b Martha Argerich. chopin2015.medici.tv. [dostęp 2022-11-27].
- ↑ アルゲリッチ 「旭日中綬章」受章. wmg.jp, 2016-11-04. [dostęp 2022-11-27]. (jap.).
- ↑ The Kennedy Center Honors [online], The Kennedy Center [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ Argerich Maestro Maria Martha. quirinale.it. [dostęp 2022-11-27]. (wł.).
- ↑ M.P. z 2022 r. poz. 225
- ↑ Martha Argerich y Daniel Barenboim fueron condecorados por el presidente de Francia con la Legión de Honor [online], LA NACION, 12 grudnia 2023 [dostęp 2024-02-27] (hiszp.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Nota biograficzna na stronie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. [dostęp 9 lipca 2011].
- Progetto Martha Argerich (ang. • wł.)
- Martha Argerich's Music. andrys.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-25)]. (ang.)
- Martha Argerich Videography (ang.)
- All about Martha Argerich (ang.)
- ISNI: 0000000109350136
- VIAF: 110790549
- LCCN: n81125408
- GND: 123997631
- NDL: 00620277
- LIBRIS: 86lpsd4s57k3zp1
- BnF: 13890863x
- SUDOC: 06094076X
- SBN: LO1V142055
- NLA: 35587590
- NKC: js20020617023
- BNE: XX836187
- NTA: 070122466
- BIBSYS: 1027579
- CiNii: DA04027304
- PLWABN: 9810604830205606
- NUKAT: n2005106960
- J9U: 987007427659805171
- CANTIC: a19362651
- LNB: 000117430
- NSK: 000226739
- BNA: 000055047
- CONOR: 10927203
- BLBNB: 000550813
- KRNLK: KAC201607883
- LIH: LNB:23T;=su