Operacija Čečevica

Operacija Čečevica (na ruskom doslovno: "Operacija Leća"; Чечевица[1]), u Čečeniji također poznat kao Aardax (fonetski:Ardah; na čečenskom "Egzodus") je bila prisilna deportacija domicilnih naroda, pretežno Vajnaha (Čečeni i Inguši) sa područja Sjevernog Kavkaza, koje je početkom 1944. godine, tokom Drugog svjetskog rata sprovela sovjetska vlada pod vodstvom Staljina, a prilikom kojih je ukinuta dotadašnja Čečensko-Inguška Autonomna Sovjetska Socijalistička Republika.

Područja Kavkaza naseljena Čečenima i Ingušima prije deportacije.

Povod za deportaciju je bio antisovjetski ustanak, odnosno navodna kolaboracija dijela lokalnog stanovništva sa njemačkim snagama tokom borbi na Kavkazu 1942. godine. Akciju su sprovele jedinice NKVD koje su 23. februara 1944. cjelokupno stanovništvo pozvale da se okupe u lokalnim partijskim i državnim zgradama, odakle je kamionima i drugim sredstvima odvedeno do najbližih željezničkih stanica; odatle su, često u stočnim vagonima, preveženo do u Centralnu Aziju, pretežno u Kazahstanu i Kirgistanu. Tokom akcije su jedinice NKVD brutalnom silom gušile svaki pokušaj otpora deportaciji, a u slučaju masakra u Hajbahu "likvidirali" dio stanovništva kojeg nije bilo moguće deportirati u unaprijed predviđenom roku. Akcija je službeno završila 9. marta, a pri tome je deportirano 493.000 ljudi; 780 je ubijeno a 2016 uhapšeno zbog "antisovjetske" djelatnosti, a oko 6000 se nastavilo kriti po šumama i nekim nepristupačnim područjima. Broj ljudskih žrtava prilikom same deportacije - uzrokovan što nasiljem, što glađu i bolestima - je teško procijeniti, ali službeni demografski podaci iz Kazahstana i Kirgistana ukazuju da se do 1948. godine broj Čečena i Inguša smanjio za jednu trećinu.

U međuvremenu je područje Čečeno-Ingušetije podijeljeno između novostvorene Groznenske oblasti, te Sjeverne Osetije i Dagestanske ASSR unutar Ruske SFSR, te Gruzijske SSR. U napuštene domove je sovjetska vlast dovela izbjeglice iz oblasti opustošenih ratom, pretežno Ruse, ali i Osete, Lakce, Kumike i Avare. Nakon Staljinove smrti je novi sovjetski vođa Nikita Hruščov dozvolio protjeranim Čečenima i Ingušima da se vrate u domovinu, a 1957. je formalno obnovljena i Čečeno-Inguška ASSR. Njihov povratak je, međutim, izazvao etničke napetosti i sukobe s novopridošlim stanovništvom, koji su se, pak, relativno smirili sredinom 1960-ih, s obzirom da su zahvaljujući visokom natalitetu, povratili većinu. Posljedice operacije "Čečevica" su, međutim, ostavile duboki trag u čečenskoj kulturi, kao i imali važnu ulogu u periodu nakon raspada SSSR, radikaliziravši čečensku politiku u odnosu na Rusiju i potičući stvaranje nezavisne Čečenske Republike Ičkerije. Separatistički predsjednik Džohar Dudajev je početkom 1990-ih ustanovio 23. februar kao čečenski Dan sjećanja, a koji se danas obilježava u čečenskoj dijaspori.

Povezano

uredi

Izvori

uredi
  1. Naziv je igra riječi, odnosno dobio ime po početnim slovima za Čečene i Inguše.

Vanjske veze

uredi