Ide Tito preko Romanije
Ide Tito preko Romanije je partizanska pesma iz drugog svetskog rata, koja se temelji na narodnoj melodiji. Pjesma je nastala u zimu 1942. godine, tokom borbi za Istočnu Bosnu, nekoliko mjeseci poslije savjetovanja i boravka druga Tita u Srednjem,[1] održanog januara iste godine.[2]
| "Ide Tito preko Romanije" | |
|---|---|
 Tito vrši smotru Prve proleterske brigade. | |
| Pjesma | |
| objavljena | 1942. |
| žanr | narodna partizanska pesma |
| autor | nepoznat (priredio Oskar Danon) |
| kompozitor | Oskar Danon |
Jugoslovenski kompozitor Oskar Danon je u partizanima skladao muziku, prilagodbom postojeće guslarske pjesme, kao alternativu kompleksnim revolucionarnim pjesmama, koristeci „melodijski tok blizak ovom kraju i uz reči koje svi poznaju“.[3]
Test pesme ima više verzija u usmenoj narodnoj predaji.[3] Pesma je doživela bezbroj izvedbi i obrada, uključujući jazz verziju.[4]
Pjesma je ostala da živi kao narodna partizanska pjesma romanijskog kraja.[1]
Nastanak
uredi
Kompozitor Oskar Danon iz Sarajeva je boravio sa partizanima na Romaniji, gde je prvi put čuo prkosnu pesmu mladih Srba koje odvode ustaše:
U gaju iznad Šenkovića do mene je dopirala pjesma sa ceste koja je vodila prema Knežini. Nisam mogao da vjerujem da je to pjevanje izraz nekakvog ustaškog veselja ili svadbe, ali mislio sam: ko će drugi da sada u nevrijeme pjeva ako ne ustaše i njihove pristalice. Ali, Milisav Marić, koji je otišao da se obavijesti o ovom šenlučenju, saopštio mi je da je to pjesma mladića Srba, koje su ustaše sprovodile u knežinski zatvor. Njihovo prkosno pjevanje odzvanjalo je cijelom okolinom, ali i dugo u meni. Nisam razaznao riječi, ali me je melodija, snažna, elementarna, u rasponu od dva i po tona, duboko uzbudila. Završavajući u dvoglasu male sekunde, pjevana u najvišem registru, ljudski glas je dobivao snagu krika, krika ranjene zvijeri.[5]
On je kasnije često slušao romanijsko pjevanje, koje je uvijek imalo nova obilježja. Sa malim, gotovo neznatnim razlikama, melodija pjevana na drugačije tekstove mijenjala je i svoj izraz i djelovanje. On je slušao borce posle uspješno završene akcije kako pjevaju o Starini Novaku, Grujici i Radojici. To je bila uvijek ista melodija toga kraja, ali je način pjevanja bio potpuno drugačiji.[5] Ta "uvijek ista melodija" Romanije ga je nadahnula da ispjeva partizansku narodnu pesmu:
Vraćajući se sa Goraninom sa jednog sastanka na Bijelim Vodama u štab na Redušnjak, umjesto da zapjevam neku od revolucionarnih pjesama, ja sam počeo da sastavljam melodiju, oslanjajući se na pjevačke navike u ovom kraju, a na riječi koje sam prije jednog časa čuo na Bijelim Vodama u kući Tripka i Save Krsmanovića od Radovana Vukovića. Pavle me je u tom pjevanju podržao i mi smo tako »ispjevali« nekoliko novih pjesama, koje su naši borci prihvatili.[5]
Prema sećanju boraca 2. proleterske brigade, stihovi:
Ide Tito preko Romanije
i on vodi svoje divizije
su ponikli nakon proboja na Sutjesci, kada su partizanske jedinice prelazile Romaniju 20. juna 1943.[6]
Tekst pjesme
uredi
Ide Tito preko Romanije,
i on vodi svoje divizije.
Kad je Tito preš'o Romaniju,
osnov'o je narodnu armiju.
Kol'ko ima Romanija grana,
još je više mladih partizana.
Kol'ko ima Romanija lista,
još je više mladih komunista.
Drugarice, posadimo cvijeće,
kud se vojska druga Tita kreće.
Partizani, blago li je nama,
kad drug Tito komanduje vama.
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 Muzika i muzičari u NOB, zbornik sećanja (str. 124), Beograd 1982.
- ↑ https://znaci.org/dogadjaj.php?br=10478
- ↑ 3,0 3,1 https://znaci.org/poezija/ide-tito-preko-romanije.php
- ↑ Adam Klemm banda - Ide Tito preko Romanije
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Oskar Danon: S pjesmom po šumama i gorama istočne Bosne
- ↑ Druga proleterska brigada 1942-1992, ilustrovana monografija (str. 168)