Kurdski jezik
| kurdski | ||
|---|---|---|
| كوردی, Kurdî, Kurdí, Kördi[1] | ||
| Države | Turska, Iran, Irak, Sirija, Jermenija i Azerbejdžan | |
| Regija | Bliski istok, južna i centralna Azija | |
| Broj govornika | 25–30 miliona Kurda | |
| Rang | 19. | |
| Porodica | indoevropski
| |
| Sistem pisanja | persijsko pismo (kurdsko) u Iraku i Iranu, latinica u Tursko, Siriji i Jermeniji | |
| Službeni status | ||
| Zvaničan |  Irak (zajedno sa arapskim jezikom) Iran (reguonalni)
| |
| Priznat manjinski jezik |  Jermenija
| |
| Reguliše | ||
| Jezički kodovi | ||
| ISO 639-1 | ku | |
| ISO 639-2 | kur | |
| ISO 639-3 | različito:ckb – Soranikmr – Kurmadžisdh – Južnokurdijski jeziklki – Leki jezik
| |
| Pažnja: Ova strana možda sadrži IPA fonetske simbole u unikodu. | ||
Kurdski jezik (kurdski: kurdî, کردی) je deo šire porodice iranskih jezika iz indoevropske jezičke porodice. Kurdskim jezikom govori danas između 25 i 30 miliona ljudi, većinom na teritoriji naseljenom Kurdima u Iraku, Turskoj, Siriji, Iranu kao i kurdskoj dijaspori širom sveta.
Kurdski jezik pripada severozapadnoj grupi iranskih jezika. Najsrodniji jezici kurdskom su jezik Belučistana i jezici jugozapadne grupe iranske porodice.
Nema mnogo pouzdanih podataka o kurdskom jezku pre perioda arapskih osvajnja. Tek od 15-16. veka poznati su prvi pesnici koji pišu na svom maternjem kurdskom jeziku:Ali Hariri, Ahmed Hani, Melaje Džaziri, Faki Tajran i drugi. Kroz dug period borbe kurdskog naroda za slobodu i autonomiju tekla je i borba za priznanje jezika.
Danas kurdski jezik ima zvanično priznat status jedino u Iraku, dok u ostalim državama gde se govori u znatnom broju nema taj status ili je čak zabranjen. Ukupan broj ljudi kojima je kurdski maternji jezik teško je proceniti: procene se kreću od 25 do 30 miliona. Najveći broj njih živi u Turskoj (11-15 mil), Iraku (5-7 mil), Iranu (6-8 mil) i Siriji (oko 2 mil).
Postoje tri važnija dijalekta kurdskog jezika:
1. Severni dijalekat, nazvan Kurmandži (Kurmanji)
2. Centralni dijalekat, nazvan Sorani (Sorani)
3. Južni dijalekat, glavni predstavnici su govori Fejli i Kalhori
Zastupljen je uglavnom u Turskoj i Siriji, procena je da oko 12-17 miliona ljudi govori ovim dijalektom. Za pisanje uglavnom koriste modifikovanu verziju turskog latiničnog pisma.
Sorani dijalekat je zastupljen u istočnom Iraku i zapadnom Iranu. Broj Kurda koji govori Sorani dijalektom je između 10 do 12 miliona. Kao alfabet iranski i irački Kurdi uglavnom koriste modifikovani persijski alfabet.
Južni dijalekat kurdskog jezika uglavno je zastupljen u južnim i srednjim delovima Iraka i Irana i sastoji se od većeg broja poddiajlekata od kojih su najpoznatiji Fajli i Kalhori.
Zbog geografske rasprostranjenosti u raznim državama i kulturama kurdski jezik danas ima čak tri alfabeta: persoarapski, latinicu i ćirilicu. Persoarapski alfabet se koristi još od srednjeg veka pod uticajem srodnog persijskog jezika. Latinično pismo je u upotrebu u Turskoj, srodno turskom latničnom pismu sa nekim dodatnim slovima. Ćirilica je korišćena u Sovjetskom Savezu za pripadnike Kurda koji su živeli uglavnom u Jermeniji. Pored toga u novije vreme ima i pokušaja da se stvori jedinstvan alfabet za sve Kurde-osnova mu je latinično pismo.
- Samoglasnici
Kurdski jezik ima sledeće samoglasnike:
| prednji | centralni | zadnji | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| kratak | dug | kratak | dug | kratak | dug | |
| zatvoren | i | iː | ʉ | u | uː | |
| srednji | e | eː | ə | o | ||
| otvoren | a | |||||
- Suglasnici kurdskog jezika su:
| Dvousneni | Usnenozubni | Zubni | Prednjenepčani | Palatal | Zadnjenepčani | Uvular | Faringalni | Glotal | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazalni | m | n | ŋ | ||||||
| Eksplozivni | p b | t d | k g | q | |||||
| Strujni | f v | s z | ʃ ʒ | ç | x ɣ | ħ ʕ | h | ||
| Afrikate | ʧ ʤ | ||||||||
| Laterali | l ɫ1 | ||||||||
| Flep | ɾ | ||||||||
| Tril | r | ||||||||
| Sonanti | ʋ | j |
- ↑ „Kurdish Language – Kurdish Academy of Language”. Kurdishacademy.org. Pristupljeno 2. 12. 2011.