Fulbe

Fula
	; Fula žene
Ukupno pripadnika
	28,000.000 (Nigerija 16 mil, Gvineja 4 mil, Mali 2 mil, Senegal 1,9 mil, Kamerun 1,7 mil, Niger 1,4 mil, Burkina Faso 900.000)
Značajna područja naseljavanja
	Gvineja, Kamerun, Nigerija, Senegal, Centralnoafrička Republika, Burkina Faso, Benin
Jezik
	fula
Vjera
	islam 99%, kršćanstvo

Fula ili Fulbe je naziv za etničku grupu rasprostranjenu po mnogim zemljama zapadne Afrike, od Mauritanije na sjeverozapadu do Kameruna na istoku. U Nigeriji i drugim zemljama, isto kao i u liteaturi, obično se zovu Fulani. Za sebe više vole koristiti izraz Fulɓe ( singular pullo). Postoje i mnogi drugi nazivi koji se koriste među njima i među drugim narodima kao što su Foulah, Peulh, Peul, Pulaar i Fulbe. Srodna skupina su Tukolor (Toucouleur) u centralnoj dolini Senegala.

Govore Pulaar jezikom, koji se isto tako naziva Fulfulde, u raznim varijantama, isto kao i Tukulor; svi lokalni ljudi koji govore jezikom se zovu "halpulaar", što doslovno znači "govornici Pulaara". "Hal" dolazi od pulaarskog glagola "halugol", što znači "govoriti". Tradicionalna odjeća Fula u većini slučajeva se sastoji do dugih haljina žarkih boja, sa skromno utkanim ukrasima. Većina Fula na selu provodi veći dio vremena u osami, vodeći krda stoke. Predstavljaju jedini veći lutalački narod Zapadne Afrike, iako većina Fula danas živi po gradovima.

Historija

Fulani su oduvijek bili nomadska, stočarska zajednica koja je vodila krda krava, kozaand i ovaca preko velikih suhih oblasti u njihovom području, držeći se odvojeno od lokalnih poljoprivrednih zajednica. Tokom 16. vijeka Fule su se proširile kroz sahelske travnate površine koje su se prostirale od današnjeg Senegala do Sudana. Snaga Fulanija imala je temelj u snažnoj konjici koja se mogla brzo kretati kroz prostrano carstvo i poražavati neprijatelje. To je značilo da se Fulani ne mogu širiti na jug, jer konji nisu mogli izdržati bolesti na tim geografskim širinama.

Tokom 19. vijeka pod Usman dan Fodiom Fulani su postali vođe centraliziranog Fulani Carstva. Ovo carstvo je postojalo do godine 1903. kada su Fulani podijeljeni među evropskim kolonijalnim silama.

Na zapadu je Fouta Djallon, smještena uglavnom u današnjoj Gvineji kao i dijelovima Gvineje Bissau, Senegala i Sijera Leonea, bila velika država s pisanim ustavom i vladom u kojoj su se smjenjivale dvije stranke: Soriya i Alphaya. Država Fouta Djallon je stvorena godine 1735. kada su muslimanski Fulani odlučaki ustati protiv nemuslimanskih Fulana i Djalounkea kako bi stvorili konfederaciju pokrajina. Alpha Ibrahima Sory Maoudho bio je izabrana za prvog Almaamya godine 1735. u prijestolnici Timbou u današnjoj Gvineji. Država Fouta Djallon postojala je do godine 1898. kada su francuske kolonijalne trupe porazile posljednjeg vladara Bokar Biroa, ukinuli državu i njen teritorij integrirali u svoju novu koloniju Rivières du Sud, koja je postala Gvinejom.