Edukira joan

Vasili Kandinski

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Kandinsky» orritik birbideratua)
 Artikulu honek erreferentziak behar ditu.
Hemen erreferentzia egiaztagarriak gehituz lagun dezakezu.
Vasili Kandinski

Institute of Artistic Culture (en) Itzuli zuzendari

Bizitza
JaiotzaMosku, 1866ko abenduaren 4a (juliotar egutegia)
Herrialdea Alemania
 Errusiar Inperioa  (1866 -  1917)
 Errusiako Sobietar Errepublika Sozialista Federatiboa  (1917 -  1922)
 Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna  (1922 -  1928)
 Frantzia  (1939 -  1944)
BizilekuaMosku
Neuilly-sur-Seine
Odesa
Munich
Talde etnikoaerrusiarra
HeriotzaNeuilly-sur-Seine, 1944ko abenduaren 13a (78 urte)
Hobiratze lekuaNeuilly-sur-Seine New Communal Cemetery (en) Itzuli
Heriotza modua: istripu zerebrobaskularra
Familia
Ezkontidea(k)Nina Kandinsky  (1917ko otsaila -  1944ko abenduaren 13a)
Bikotekidea(k)
Hezkuntza
HeziketaMunicheko arte ederren akademia
Lege Fakultatea, Moskuko Estatu Unibertsitatea : ekonomia, zuzenbide
Grekov Odesa Art school (en) Itzuli
Hizkuntzakerrusiera
frantsesa
alemana
Irakaslea(k)Franz Stuck
Josef Albers
Anton Ažbe
Luigi Iorini (en) Itzuli
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakmargolaria, unibertsitateko irakaslea, artearen teorikoa, irakaslea, abokatua, ilustratzailea, grabatzailea, artista grafikoa, arkitektura proiektuen marrazkilaria, eszenografoa, diseinatzailea, eskultorea eta marrazkilaria
Lantokia(k)Paris
Munich
Weimar
Rapallo
Haga
Errusia
Stockholm
Suitza eta Tunis
Enplegatzailea(k)Bauhaus  (1922 -  1933)
Lan nabarmenak
InfluentziakHaystacks (en) Itzuli, Lohengrin, Helena Blavatsky, Puntillismo, fauvismo, Blue Rose (en) Itzuli, musika, Richard Wagner, Claude Monet, Edvard Munch, Vincent van Gogh, Henri Matisse, Pablo Picasso, Walter Gropius eta Rudolf Steiner
KidetzaDie Blaue Vier (en) Itzuli
Der Blaue Reiter
Abstraction-Création (en) Itzuli
Mugimenduaespresionismoa
sinbolismoa
Bauhausa
Genero artistikoamargolaritza
grafikoa
teoria
arte abstraktua
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakristautasun ortodoxoa
wassilykandinsky.net
IMDB: nm0437234 Musicbrainz: ba79f661-f328-4fc1-92bf-bc85bb79df5d Find a Grave: 7719714 Edit the value on Wikidata

Vasili Vasilievitx Kandinski[oh 1] —errusieraz: Василий Васильевич Кандинский— (Mosku, Errusiar Inperioa, 1866ko abenduaren 16agreg./abenduaren 4ajul. - Neuilly-sur-Seine, Ile-de-France, Frantzia, 1944ko abenduaren 13a) margolaria eta pinturaren teorikoa izan zen, XX. mendeko artistarik ospetsuenetako bat; izan ere, pinturan abstrakzioaren aitzindari izan zen.

Moskun jaio zen, familia aberats batean. Txikitatik, gurasoek musikarekiko maitasuna irakatsi zioten, eta horrek eragina izan zuen gero haren lanean. Kandinskyk ikusi zuen musikak ez zuela zertan gai ezaguterraz bati lotuta egon erantzun emozional bat sortzeko, eta hausnarketa horretatik ondorioztatu zuen pinturak musikak bezain abstraktua izaten saiatu behar zuela. Haren lanetako batzuk arte modernoko lehenengo lan erabat abstraktuen artean daude. Koloreak, formak eta lerroak kontu handiz hautatuta, Kandinskyk uste zuen baieztapen plastiko unibertsalak sor zitzakeela, eta ikusleei artistaren barne-ikuspegia ezagutarazi. Errusian trebatu zenetik, eta Alemanian eta Frantzian emandako aldi oparoetan barna, Kandinskyk erakutsi zuen jakin-min intelektual handia zuela eta etengabe forma berriak bilatzen zituela.[1]

Diotenez, Kandinskyk sinestesia zuen; hau da, entzuteaz gain, kolore gisa ikusi ere egin zitzakeen soinuak. Artistak koloreei buruzko teoria konplexuak garatu zituen koloreek emozioak eta musika-instrumentuen soinuak gogora ekartzeko duten moduari lotuta. Adibidez, Kandinskyk uste zuen gorriak indarra, energia eta poza iradokitzen zituela, eta tronpetaren soinuarekin ere lotzen zuen kolore hori.[1]

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1871. urtean, 5 urte zituela, Vasili eta haren familia Odesara joan ziren bizitzera.

Odesan haurtzaroa igaro ostean, Zuzenbidea eta Ekonomia goi mailako ikasketak egin zituen Moskuko Unibertsitatean. Gero bere zeregin profesionaletan arrakastatsu izan zen, Erromatar Zuzenbideko katedra eskaini baitzioten Dorpat Unibertsitatean.

1896an Municha aldatu zen eta, hogeita hamar urterekin, hango Arte Ederretako Akademian pintura ikasketei ekin zien.

Gaztaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1901ean, Phalanx izeneko taldea sortu zuen eta klaseak eman zituen bertan, Frantziako abangoardiak Municheko giro zurrunean txertatzeko xedean. Kandinskiren lehenengo obrak espatulaz eginiko paisaiak dira, hasiera batean ilunak eta gero kolore bizia hartzen dutenak. Erdi Aroko tradizio alemaniar eta errusiarretan oinarritutako fantasiazko irudiak landu zituen. Denboraldi honetan, esperimentazio teknikoa nabarmena da, batez ere, tenplea erabiltzen duenean paper ilunaren gainean, atzetik argiztatutako gardentasun itxura eman nahian. Argi-ilunaren indarrak garrantzi handia hartzen du eta irudiak eta atzealdeak nahasten dira, ia konposizio abstraktu batera iritsiz.

1902an egin zuen lehen erakusketa eta lehenengo xilografiak ere egin zituen. 1903 eta 1904an Italia, Herbehereak, Afrika edo Errusian bidaiatzen ibili zen. 1904an, Parisen egin zuen erakusketa, Udazkeneko Aretoan.

1909an, Municheko Artisten Elkarte Berriaren (NKVM) presidente hautatu zuten. Urte berean taldearen lehenengo erakusketa izan zen Municheko Thannhauser galerian. Hamarkadaren amaiera aldera, Kandinskiren pinturetan osotasunerako grina ikusten da, kolorearen nagusitasuna, edozein sakonera gogoratuko lukeen ilusioa alboratuz. Zaldunen borrokaldien koadroak 1909an hasi ziren eta, hauetan ere, zeruertza, beste espazio erreferentziak bezala, desagertzen doa.

Helduaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1910ean bere lehenengo akuarela abstraktua egin zuen. Bertan, orbanean, bi kolore daude nagusi, gorria eta urdina, nolabaiteko uztarketa duten koloreak ziurrenik, beti batera agertzen baitira Kandinskiren obretan. Gorria beroa da eta zabaltzeko joera du; urdina, berriz, hotza da eta biltzen ahalegintzen da. Kontrasteen legearen egiaztapena dirudi, bi kolore batuz, kenduz... Ikur linealak ere badaude, mugimenduren baten seinale, orban horien norabidea edo erritmoa adierazi nahiko balute bezala. Akuarela osoa jartzen da horrela mugimenduan.

1911n, IV. konposizioa egin zuen. Marrazkiak sinpleak dira, koloreak arbitrarioak eta espazioa ez dago batere garbi; zaila gertatzen da koadroaren gaia jakitea aurreko koadroen erreferentziarik izan gabe. Ikuslearentzako, lerroaren erabilera, elementu independentea edo kolorearen muga denean, harrigarria suertatzen da. Urte hartan, Kandinski eta Franz Marc NKVMetik atera eta Der Blaue Reiterren oinarriak zehaztu zituzten, 1912an almanaka bat sortu zutelarik. Lehenengo erakusketa abenduan izan zen, Municheko Thannhauser galerian. Urte berean, Kandinskik Espiritualtasuna Artean argitaratu zuen.

1912an, Kandinskiren eta Marcen obren almanaka argitaratu zen eta Blaue Reiterren bigarren erakusketa izan zen Hans Goltz galerian. Urte berean, Kandinskiren bakarkako lehen erakusketa izan zen Berlineko Der Sturm galerian. Garai honetan, Kandinskiren gairik gustukoenak bortitzak eta apokaliptikoak dira eta Alemaniako eta Errusiako pintura erlijioso herrikoietatik datoz.

1913ko lanetan, Lerro beltzen garaian, ezin dugu gai batetik abiatutako abstrakzioaz hitz egin. Koloreak eta lerroak izugarrizko espresioa hartu dute eta ez dute aurrez ezarritako eredua jarraitzen. Hauek dira benetan abstraktuak diren lehen obrak.

Urte berean obra berri bat aurkeztu zuen Armory Shown, New Yorken.

Lehen mundu gerra hastean, Errusiara itzuli zen eta bertan geratu zen 1921. urtera arte.

Vasili Kandinskiren sinadura

Arte abstraktua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kandinskiren abstrakzioranzko garapenaren justifikazio teorikoa Wilhelm Worriengerrek 1908an argitaratu zuen Abstrakzioa eta enpatia delakoan bilatu behar dugu. Worringerren ustez, Pizkundeko legeak ez dira nahikoak, jada, eta artista askok, errealitatetik abiatzen badira ere, bulkada abstrakto baten eragina dute; horregatik, artearen azken tendentziak materialismo gutxiago duten gizarteetan sortu dira.

Vasili, Piet Mondrian bezala, teosofian oso interesatuta zegoen eta, haien ustean, horixe zen munduko erlijio guztien dotrina eta errituen azpian zegoen egia; itxurak ezkutatzen zuen esentzia eta horrek izateko arrazoi bat eskaintzen zion arte abstraktuari.

Artean dagoen espiritualtasuna lanean espiritualtasun handiko garai berri batez eta pinturak eskaini diezaiokeenaz ari da. Arte berria kolorearen hizkuntzan oinarritu behar du eta Kandinskik tonu bakoitzaren propietate emozionalak ematen dizkigu. Aurrez izandako kolorearen teoriak baztertuz, bera ez da espektroan oinarritzen, arimaren erantzunean baizik.

  • "Blue rider" garaia (1911-1914)
  • Untitled First Abstract Watercolor, 1910
    Untitled First Abstract Watercolor, 1910
  • The Cow, 1910, Lenbachhaus, Munich
    The Cow, 1910, Lenbachhaus, Munich
  • Study for Improvisation V, 1910
    Study for Improvisation V, 1910
  • Lyrical, 1911
    Lyrical, 1911
  • Landscape With Two Poplars, 1912
    Landscape With Two Poplars, 1912
  • Landscape with Red Spots, No 2, 1913
    Landscape with Red Spots, No 2, 1913
  • Squares with Concentric Circles, 1913
    Squares with Concentric Circles, 1913
  • Composition 6, 1913
    Composition 6, 1913
  • Painting with a Red Stain, 1914
    Painting with a Red Stain, 1914

1913an, bere lan bat aurkeztu zuten New Yorkeko Armory Show delakoan.

Lehen Mundu Gerra garaian, Moskura itzuli zen 1921 arte. 1917ko Urriko iraultzatik aurrera, Kandinski lan administratiboa egiten aritu zen CPErentzat (Herriaren Heziketarako Elkartea) eta, besteak beste, arte eskolen hezkuntza sistemarako erreforma izango da aztertuko duten proiektuetako bat.

1920an, INJUK (Kultura Artistikoarentzako Institutua) sortu zutenetako bat izan zen eta garai honetan piztu ziren Kandinski, Malevitx eta beste hainbat margolari idealisten eta konstruktibisten (Vladimir Tatlin eta Aleksandr Rodtxenko) arteko ika-mikak. Azken talde honek laguntza handia izan zuen Iraultzaren aginte politikoak martxan jarritako Monumentuak Propagandarako planean. Tentsio giro horrek, Kandinski Errusiatik alde egitea bultzatu zuen.

1922an, Weimarrera joan zen (Alemania) eta klase teorikoak ematen aritu zen Bauhaus eskolarako. Bauhaus estatu mailako arte-eskola zen, eragin handiko arte-, arkitektura- eta diseinu-eskola, 1919an Weimarren (Alemanian) sortua. Besteak beste, eguneroko bizitzaren kalitatea areagotu nahi zuen, diseinu-estetika moderno eta unibertsal baten bidez. 1933ra arte egon zen zabalik, nazien presioaren ondorioz itxi zuten arte.[1]

Irakasle garrantzitsua izan zen Bauhausen. Aitzindaria izan zen diseinua, argazkilaritza, arkitektura eta arte-hezkuntza bezalako diziplinetako pedagogiaren ikuspegi berriak proposatzen; 1919 eta 1933 artean egon zen zabalik Bauhaus, baina egun oraindik ere badu eragina. Kandinskyrekin eskolako beste irakasle batzuk izan ziren hauek; Annie eta Josef Albers, Johannes Itten eta Paul Klee. Bere ibilbidean kolorea, forma eta haien efektu psikologiko eta espiritualak ikertu zituen, geometrian oinarritutako formaren teoria bat garatzeko. Kandinskyren ustez, triangeluak ekintzarekin eta indarkeriarekin erlazionatutako emozioak irudikatzen ditu; karratuak, bakea eta lasaitasuna; eta zirkuluak, espiritualtasuna.[1]

Bauhausen ematen zituen marrazketa-eskoletako batean, Kandinskyk orri beltz batean kolore desberdineko karratuak marrazteko eskatu zien ikasleei, eta gauza bera egiteko orri zuri batean.

1926an, Puntua eta lerroa plano gainean. Elementu piktorikoen analisirako ekarpena argitaratu zuen, aurreko lanaren jarraipena. Bauhausen geratu zen 1933ra arte, Hirugarren Reichak erakundea itxi zuen arte. 1933an, Parisera joan zen eta bertan jarraitu zuen bere lanean, 1944an Neuilly-sur-Seinen (Frantzia) hil zen arte, 78 urte zituela.

Oharrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Euskaltzaindiaren 156. arauari jarraituz (Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema), alfabeto zirilikotik egindako transkripzioa.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d «Kandinsky | Guggenheim Bilbao Museoa» sway.office.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-24).
  2. ↑ .

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kandinsky-ren liburuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Wassily Kandinsky, M. T. Sadler (Translator), Adrian Glew (Editor). Concerning the Spiritual in Art. (New York: MFA Publications and London: Tate Publishing, 2001). 192pp. {{ISBN|0-87846-702-5}}
  • Wassily Kandinsky, M. T. Sadler (Translator). Concerning the Spiritual in Art. Dover Publ. (Paperback). 80 pp. {{ISBN|0-486-23411-8}}. or: Lightning Source Inc Publ. (Paperback). {{ISBN|1-4191-1377-1}}
  • Wassily Kandinsky. Klänge. Verlag R. Piper & Co., Munich
  • Wassily Kandinsky. Point and Line to Plane. Dover Publications, New York. {{ISBN|0-486-23808-3}}
  • Wassily Kandinsky. Kandinsky, Complete Writings on Art. Da Capo Press. {{ISBN|0-306-80570-7}}

Ingelesezko erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Ulrike Becks-Malorny. Wassily Kandinsky 1866–1944: The Journey to Abstraction (Taschen, 2007). {{ISBN|978-3-8228-3564-7}}
  • John E. Bowlt and Rose-Carol Washton Long, eds. The Life of Vasilii Kandinsky in Russian Art: A Study of "On the Spiritual in Art" by Wassily Kandinsky. (Newtonville, MA.: Oriental Research Partners, 1984). {{ISBN|0-89250-131-6}}
  • Magdalena Dabrowski. Kandinsky Compositions. (New York: Museum of Modern Art, 2002). {{ISBN|0-87070-405-2}}
  • Esther da Costa Meyer, Fred Wasserman, eds. Schoenberg, Kandinsky, and the Blue Rider (New York: The Jewish Museum, and London: Scala Publishers Ltd, 2003). {{ISBN|1-85759-312-X}}
  • Hajo Düchting. Wassily Kandinsky 1866–1944: A Revolution in Painting. (Taschen, 2000). {{ISBN|3-8228-5982-6}}
  • Hajo Düchting. Wassily Kandinsky. (Prestel, 2008).
  • Sabine Flach. "Through the Looking Glass", in Intellectual Birdhouse (London: Koenig Books, 2012). {{ISBN|978-3-86335-118-2}}
  • Will Grohmann. Wassily Kandinsky: Life and Work. (New York: Harry N. Abrams, Inc., 1958).
  • Michel Henry. Seeing the Invisible: On Kandinsky (Continuum, 2009). {{ISBN|1-84706-447-7}}
  • Thomas M. Messer. Vasily Kandinsky. (New York: Harry N Abrams Inc, 1997). (Illustrated). {{ISBN|0-8109-1228-7}}.
  • Margarita Tupitsyn. Against Kandinsky (Munich: Museum Villa Stuck, 2006).
  • Annette and Luc Vezin. Kandinsky and the Blue Rider (Paris: Pierre Terrail, 1992). {{ISBN|2-87939-043-5}}
  • Julian Lloyd Webber. "Seeing red, looking blue, feeling green", The Daily Telegraph 6 July 2006.
  • Peg Weiss. Kandinsky in Munich: The Formative Jugendstil Years (Princeton: Princeton University Press, 1979). {{ISBN|0-691-03934-8}}

Frantsesezko erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Michel Henry. Voir l'invisible. Sur Kandinsky (Presses Universitaires de France) {{ISBN|2-13-053887-8}}
  • Nina Kandinsky. Kandinsky et moi (éd. Flammarion) {{ISBN|2-08-064013-5}}
  • Jéléna Hahl-Fontaine. Kandinsky (Marc Vokar éditeur) {{ISBN|2-87012-006-0}}
  • François le Targat. Kandinsky (éd. Albin Michel, les grands maîtres de l'art contemporain) {{ISBN|2-226-02830-7}}
  • Kandinsky. Rétrospective (Foundation Maeght) {{ISBN|2-900923-26-3}} {{ISBN|2-900923-27-1}}
  • Kandinsky. Œuvres de Vassily Kandinsky (1866–1944) (Centre Georges Pompidou) ISBN 2-85850-262-5

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Vasili_Kandinski&oldid=9959308"(e)tik eskuratuta