Normandii

Normandii isch de Name von ere administrative Region im Norde vo Frankriich, wos sit afangs 2016 git und wo früener emol e historischi Provinz gsi isch. S Gebièt glideret sich i s unteri Seinegebièt (diè ehmolegi Region Oberi Normandy) nördlich vo Parys, s Land in Richtig Weschtè (Unteri Normandy) mit dè Halbinslè Cotentin un d Kanaalinslè. Zuè dè Oberè-Normandy ghöret diè französischè Départements vo Seine-Maritime un Eure, d Unteri-Normandy bschtōt us dè Départements Orne, Calvados un Kanaal, d Kanaalinslè glideret sich in d Bailiwicks of Jersey un Guernsey.

Normandie
Lag vo dr Region Normandie z Frankriich
Basisdate
Verwaltigssitz	Rouen
Präsident vom Regionalrot	Hervé Morin (UDI)
Bevölkerig	3.322.756 (2012)
Dichti	111,1 Iiwohner/km²
Flechi	29.906 km²
Département	5
Arrondissement	17
Kanton	131
Gmeinde	3.221
ISO-3166-2-Code	FR-NOR
Reliefcharte vo dr Region Normandie

Laag vo dè Normandii z Europa

D Bucht vo Étretat

I dè Normandy lebet 3,5 Millionè Menschè. Diè gröschtè Städt sin Rouen (385.000 Ywohner eischlièßlich Vorört), Le Havre (247.000 Ywohner), Caen (225.000 Ywohner) un Cherbourg (89.000 Ywohner). Früèner isch Rouen d Hauptschtadt vo dè ganzè Provinz, hütt isch si no Hauptschtadt vo dè Oberè-Normandy; d Hauptschtadt vo dè Unterè-Normandy isch Caen.

Hischtoriè

Dè Kloschterbärg Mont-Saint-Michel

Zwischè 58 un 51 v. Chr. hèt dè Iulius Cäsar diè Region eroberet un hèt si sell Gebièt Lugdunensis secunda benamst. Als erschti Städt sin Constantia, Augusta un Rotomagnus entschtandè. Gregor vo Tous hèt für diè 2. Hälfti vom 5. Johrhundert diè Nidderlassig vo Sachsè um Bayeux ummè i dè hütigè Normandy erwäänt. 486/87 hèn d Frankè unter èm Merowinger Chlodwig übber dè letschte gallo-römischè Heerführẽr Syagrius obsygt un diè gallischè Gebièt nördlich vo dè Loire dezuègwunnè. Chlodwig hèt z Rouen èn Bischofssitz gwunnè. Im 7. un 8. Johrhundert isch ès zu Kloschtergründigè in Jumièges, St. Quen u Wandrille koo. 709 hèt dè Bischof vo Avranches s Kloschter auf èm Mont-Saint-Michel gründet. Im Johr 841 isch Rouen vo dè Normannè brandschatzt worrè. Im Johr 911 hèt Karl dè Yfältig dè Normanne Rollo mit dem Herzogtum betraut.

Zu irem hütigè Namè isch d Normandy im Mittelalter als Heimschtatt vo dè Normannè koo, wo si sich als Volksschtamm uss yheimischè „französischè“ Bewohner un zuègloffenè Wikinger bildet hèt. Nõch Uuswys vo dè Sprõch- un Ortsnamèforschig stammt d Meerzaal vo dè aasässigè worrènè Wikinger uss Dänemark, èn chlynè Deil uss Norwegè. S isch aaznää, dass dennè iri Frauè fascht sämtlich us dè aasässigè yheimischè Bevölkerig stammt. Diè Gschicht vom Herzogtum Normandy hèt aagfangè, als dè vomutlich uss Norwegè stammende Wikingeraafüürer Rollo (Gånge Rolf), wellè des Gebièt vo dè Seine um Paris ummè vowüschtet hèt, im Vortrag vo Saint-Clair-sur-Epte vom westfränkischè Königg Karl dè Yfältige d Normandy als Lehè zuègschprochè kriègt hèt (911). Er isch asè in westfränkischè „Staat“ ybundè worrè, hèt d Normandy geggè witeri Überfäll vo vo ußè kömmendè Wikinger verteidigè söllè (sini Uffmerksamkeit vom Binnèland zu dè Küschtè volagerè).

Rollos Nõchfaare Wilhelm, Herzog vo dè Normandy, isch 1066 d Eroberig vo England glungè, wa ym dè Beinamè „dè Eroberer“ ybrocht hèt. Er hèt sich dört zum Königg kröönè lõ. D Normandy isch bis 1087, vo 1106 bis 1144 un vo 1154 bis 1204 èn Deil vo England gsi. Während èm Hundertjöhrigè Krièg (1337–1453) isch si vo 1346 bis 1360 un nõmol vo 1415 bis 1450 vo englischè Truppè bsetzt worrè.

Während èm Zweitè Weltkrièg isch d Normandy au vo dè dütschè Wehrmacht bsetzt worde. Diè Küschtè diènet dè Wescht-Alliyrtè als Landigszonè für diè lang blaanti Invasion. Diè folgendi verluschtrychi Schlacht, au bekannt als Operation Overlord, hèt am am D-Day mit 6.400 Landigsfahrzüüg aagfangè. Vo allem Caen hèt, bis hüt im Stadtbild sichtbar, seer unter dè Kämpf glittè, welli bis zu dè Befreiig vo Le Havre am 12. September aaduèret hèn.

Wappè un Flaggè

Wilhelm dè Eroberer soll è Fahne vom Papscht Alexander II. kriègt haa. Si findet sich uff èmm Deppich vo Bayeux. S isch è Zeichè vo päpschtlichen Schutz gsi und isch wedder a dè Herzog noch a s Herzogtum knüpft gsi. S wörd abber vomuètet, dass Wilhelm dè Eroberer tatsächlich è Fahne benutzt hèt. Si söll wyß mit èm blaugrandetè Goldkrütz vosää gsi sy.

È Wappè für d Normandy isch erscht zu dè Zit vo dè Krützzüüg un dè Herrschaft vom Plantagenêt ygführt worrè. Sell Wappè isch urschprünglich è blaus Schild mit seggs goldnè Leopardè gsi, isch abber bald in è rots Schild mit drei goldigè Leopardè umgwandlet worrè, s Wappè vo Richard Löwenherz. Nõch 1204 sin d Leopardè uff zwei reduzyrt un seggs Johrhundert isch sell s Wappè vo dè Normandy gsi, bis aalässlich vo dè bevorschtehendè 1000-Johr-Feier vo dè Normandy sich dè so gnannti „Leopardèschtritt“ entzündet hèt.

Dè Leopardèschtritt

Vili lokaali Dichter un einige Hischtoriker, vor allem aber Lokalbatriootè sennet s Schild mit drei Leopardè als ès eigentlichi Wappè vo dè Normandie aa. S war s Wappè, welles au uff Guernsey un Jersey in Gebruuch isch. Selli söttet au a diè anglo-normannischè Herzöög un Königg als Schöpfer vom Modernè England aaknüpfè. Siè hèn s Wappè mit nu zwei Leopardè als è Folgi vo dè Eroberig vo dè Normandy durch d Zentralmacht z Paris aagluèget. Diè drei Leopardè sin unbeschtrittbar èn Uusdruck vom Stolz un èm Wunsch nõch Autonomy gsi. Gegèwärtig isch selli Version im Berych vo dè Halbinslè Cotentin präferyrt. Dè Stritt um diè Zaal vo dè Leopardè isch im Lauf vom 20. Johrhundert vosandet.

Dè erschte Flaggèvorschlaag

Um dè Stritt um d Zaal vo dè Leopardè z umgoo, hèn Lokalpatriootè è Kampagnè für è eigni normannischi Flaggè lancyrt. Sie hèt i dè 20er Johr vom 20. Johrhundert mit èm Artikel im Bulletin des Normands de Paris aagfangè. Professor Jean Adigard Des Gautries, èn Egsberte für Namensforschig für Skandinaviè un d Normandy, hèt è bsunderi Flaggè befüürwortet, wo Wappè un Flaggè unterschydlichi Funktionè bsässè hèn. Diè drei Leopardè hettet nu als Banner vowendet wörrè söllè. Dè Vorschlaag hèt kei breiti Zuèschtimmig gfundè, wo d Patriootè z arg a dè Leopardè ghängt sin. Diè Diskussioon isch 1954 erneut uffkoo. Sellmoll sin s jungi Lütt um d Zitschrift Viking gsi, welli vo 1949 bis 1958 erschinnè isch. Dört sin uff diè unterschydlichè Fahnè vo dè Normandy-Regimenter im Ancien Régime mit verschidnè Farbkombinationè um è wyßes Krütz ummè hygwisè, wa abber wegè dè monarchischè Tendenz un èm Mangel a Akzeptanz im Volk nit hèt witergfüürt wörrè könnè.

Dè èrschte Vorschlaag hèt userè rotè Faane mit èm gäälè skandinavischè Krütz un uff dè Rücksitè mit zwei odder drei Leopardè bschtandè. Z Cherbourg isch si i dè Wiking-Wochè vo 1955 zeigt worrè, sogar uff èm Rothuus hèt si gweet. Abber sy hèt sich trotz èm eifrigè Bemüè vo dè Zitung Viking nit durrègsetzt. Èn Grund isch es glyche Uusää mit dè Signaalflaggè „R“ vom internationalè Flaggèalphabeet gsi. Èn witerè Grund isch d Vowendig vo derè Flaggè wäärend èm Drittè Rych durch di norwegischi Nationali Sammlig vo dè Quisling-Regyrig gsi. Dè dritte Grund isch d Vowèndig vo sellerè Faanè durch d Separatischtebewegig gsi, welli Schonè vo Schweedè hèt lösè wellä. Diè Vowendig vo sellerè Faanè hätt diè erschtrebtè guètè Bezyigè zu dè skandinavischè Länder belaschtè könnè. Als virtè Grund wörd d Vowèndig durch diè finnischi Unabhängigkeitsbewegig 1917 aagfüèrt, somit isch si mit dè finnischè Geschicht voknüpft gsi.

St.-Olavs-Flaggè

Vor sellem Hintergrund isch 1974 èn neuè Flaggèvorschlaag uusgarbeitet worrè. Si sött a dè Olav dè Heilige erinnerè, wo in Rouen tauft worrè isch. S handelt sich um s rot un gääl umrandete skandinavische Krütz uff rotem Duèch. S isch vo dè „Association française d'etudes internationale de vexillologie“ gutgheißè worrè un i d Büècher Flags Through the Ages and Across the World vom Whitney Smith (1975) un World Encyclopädia of Flags vom Alfred Znamierowski (1999) sowiè in anderi zaalrychi vexillologischi Abhandligè uffgnoh worrè. Einigi Patriotè möget nit vo dè Leopardè loo un setztet si is oberi Liek. Au i sellerè Form isch si vobreitet, besunders auf Bepper. Diè Stadt Falaise vowendet si als Faanè. Offizjell isch selli Flaggè abber niè worrÈ, sondern uff d Aahänger vo dè „Mouvement normand“ (Normannischè Bewegig) bschränkt gsi.

• 
  Normannischè Flaggen
• 
  Wappè vo Richard Löwèhärz.
• 
  Erschte Flaggèvorschlaag mit Leopardè uff dè Rücksitè.
• 
  St.-Olavs-Flaggè
• 
  Flaggè vo dè Stadt Falaise.

Archäology i dè Normandy

Thermè vo Gisacum z Le Vieil-Évreux

In neuè Publikationè übber d megalithischi Urschprüng, welli z Nordwestfrankreich zerscht erfolgt sin, findet innerhalb vo dè französischè Archäology è Debattè statt. Diè „Pariser Schuèl“ stellt dè Iifluss vo dè Bandkeramik über d Kulturè vo La Hoguette un Cerny usè, wärend diè „atlantischi Schuèl“, diè Bedonig uff Entwicklungè entlang vo dè atlantischè Fassaad, mit irè beydruckendè Warègruppè in Vordergrund gschtellt. In èm Alternativmodell wörred abermals Formè vo dè Interaktion zwischè Lütt vo dè Jungschteizit un èm Mesolithikum in verschidnè Regionè betoont.

Diè erschti archäologischi Uusgrabig z Frankrych hèt scho im Johr 1685 z Houlbec-Cocherel im Département Eure i dè Normandy stattgfundè. Erschti Veröffentlichungè mit archäologischè Themè uss dè Region schtammet vo Charles Alexis Adrien Duhérissier de Gerville (1769–1853) uss Gerville-la-Forêt, wellè im Johr 1818 dè Begriff Romanik ygfüürt hèt.

Als Vatter vo dè normannischè Archäology giltet d`Arcisse de Caumont (1801–1873). Er hèt im Johr 1823 diè Société Linnéenne de Normandie (è noch Carl von Linné benannti französischi Gsellschaft für Archäology) gründet un 1833 è Gsellschaft zu dè Erhaltig vo Denkmöler. È Gymnasium un è Strooß in sinerè Heimatschtadt Caen träget sin Namè un z Bayeux isch ihm è Denkmal gsetzt worrè.

Èn witerè Votreter vo dè normannischè Archäology isch dè Jean Désiré Benedikt Cochet (1812–1870) gsi (bekannt als L’Abbe Cochet). Er isch gmeinsam mit èm Amateurarchäoloog Jacques Boucher de Perthes èn Begründer vo dè wissenschaftlichè Archäology z Frankrych gsi.

Dè z Valognes (Département Manche) geborene Léopold Victor Delisle (1826–1910) isch èn Handschriftèforscher un Hischtoriker gsi, wellè als Leiter vo dè Nationalbibliothek sellenè irè Bschtand enorm erwiteret un Themè uss dè Normandy uffgriffè hèt. Léon Coutil (1856–1943) bschäftigt sich in „Les Casques Proto-Etrusques, Etrusques et Gaulois“, mit gallischè un etruskischè Themè.

Michel de Boüard (1909–1989) isch Hischtoriker un Mittelaalterarchäologe gsi, sowiè Dekan vo dè philosophischè Fakultät z Caen.

Gaschtronomy

Meeresfrücht i dè Gaschtronomy vo Étretat

Diè drei großè C’s stänn für diè normannischi Chuchi: Cidraie, Calvados un Camembert. S milde un füchte Klyma büètet ideali Voruussetzigè für d Haltig vo Vychor sowiè für dè Aabau vo Öpfel. Schätzigè gönn vo 10 Millionè Öpfelbäum uus, welli i dè Region stönn, selli blüèt vo Mitti April bis Mitti Mai. Cidre wörd nit nu als Getränk gnossè, sondern au zum Kochè vowendet, zum Byschpyl für d Hèrschtellig vo dè Normannischè Sauce odder Tripes à la mode de Caen (Kuttlè uff Caener Art). Camembert isch nit diè einzigi i dè Normandy beheimeti Käässortè. Livarot, Pont-l’Évêque un Neufchâtel, sowiè einigi neueri Käässortè (z. B. Boursin, Le Coutances) stammet ebbèfalls uss dè Normandy.

Beurre d’Isigny (Butter uss Isigny-sur-Mer) un Crème d’Isigny (Sahne uss Isigny-sur-Mer) git s sit èm 16. Johrhundert. Sit 1986 träget si diè kontrollyrti Herkumpftsbezeichnig Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) un sit 1993 diè gschützti Herkumpftsbezeichnig Appellation d’origine protégée (AOP).

Drübber usè wörred bsunders diè touristisch erschlossenè Küschtèort vo dè Normandy ganzjöhrig unter anderem weggè irè frischè Meeresfrücht, Mysmuschlè à la Crème un à la Normande sowiè d Fischschpezialidätè vo gastronomischè Gäscht uss èm französischè Hinterland sowiè uusländischè Urlauber uffgsuècht.

D Normandy als Reisezyl

Scho Aafang vom 19. Johrhundert hèt sich d Normandy zu nem belièbtè Reisezyl entwicklet. Als dè Napoléon Bonaparte diè Hafèschtadt Dieppe gmeinsaam mit sinèrè Gattin Marie-Louise vo Öschterrych bsuècht hèt, isch Dieppe scho èn populärè Urlaubsort bi dè britischè High Society gsi. Königin Hortense vo Holland un d Herzogin vo Berry, Maria Carolina, hèn Dieppe kurz druff zum erschtè Seebad Frankrychs gmacht. Vo allem sin sy vo dè romantischè Burgè un Abteiè begeischteret gsi sowiè vo dè Möglichkeit uff dè Schpurè vo irè Ahnè wandlè z könnè. Stendhal hèt dodruffhy s Wort Turismus präägt un William Turner hèt dè erschti Reiseführer „Romantic Normandy“, in 2 Bänd (1828), vofasst.

Besunderi turistischi Attraktionè sin dè saggènumwobeni Mont-Saint-Michel un dè wältberüèmti Deppich vo Bayeux worrè. Witeri Sehenswürdigkeitè sin byschpillsswys dè Gartè un s Huus vo dè Impressionischtè Claude Monet, diè wyßè Kreidefelsè vo Etretat un d Landigsküschtè, a derè d alliyrtè Truppè am 6. Juni 1944, am sogenanntè D-Day, glandet sin.

Diè meischtè uusländischè Turischtè kömmet uss Ängland (2008: 1.222.410 Übernachtigè), Belgiè (2008: 384.884 Übernachtigè) un Dütschland (2008: 334.327 Übernachtigè).

Literadur

• Mark Patton: Neolithisation and megalithic origins in North-Western France: A regional interaction model In: Oxford Journal of Archaeology 13 (3) 1994 S. 279–293
• D. Strauch: Normannen. In Reallexikon der Germanischen Altertumskunde Bd. 21 (Berlin 2002) S. 365–381.
• Dominique Auzias: Normandie, Nouvelles Éditions Université, 2005, ISBN 2-7469-1263-5
• Michel de Boüard: Histoire de la Normandie, Privat, Toulouse, 2001, ISBN 2-7089-1707-2
• Serge Gleizes: Christian Sarramon, Philippe Delerm, L’art de vivre en Normandie, Flammarion, 2004, ISBN 2-08-201254-9
• Charles Brisson, René Herval, A Lepilleur: Légendes et récits de Normandie, Ancre de Marine, 2004. 120 p, ISBN 2-84141-188-5
• V. Carpentier, E. Chesquiére & C. Marcigny: Archéologie en Normandie Edition Quest-France 2007 Rennes. ISBN 978-2-7373-4164-9
• Arcisse de Caumont (1801-1873), érudit normand et fondateur de l'archéologie française, (Mémoires de la Société des antiquaires de Normandie, t. XL), 2004, 515 p., 158 ill. (ISBN 2-9510558-2-X)
• Sabine Grimkowski: Normandie: Ein Reisebegleiter, Insel Verlag, 2007, (ISBN 978-3-458-34968-6)
• Jean Mabire: „Normandie-folkets St. Olavs-flagg.“ In: Nordisk Flaggkontakt. 2006 Nr. 42 S. 35–38.
• Klaus Simon: Normandie, Dumont Reiseverlag, 2009, (ISBN 978-3-7701-7274-0)
• Ralf Nestmeyer: Normandie. Michael-Müller-Verlag, Erlangen 2013, ISBN 978-3-89953-766-6

Weblingg

 Commons: Normandie – Sammlig vo Multimediadateie

• Tourismusverband vo de Normandii (dütsch)

Aamerkigè un Einzelnochwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Normandie“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.